Stadslab Kernles 1: Introductie

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• MBO
• vmbo, mavo
• Leerjaar 3-6
• Studiejaar 1-4

Introductie

Stadslab - Kernles 1 - Introductie van het Stadslab Programma. Een programma waarbij jij de kans krijgt om een maatschappelijk probleem te onderzoeken en op te lossen!

Instructies

Beste docent,

Leuk dat je gaat werken met Stadslab, het programma waarin leerlingen écht verschil kunnen maken! De komende weken gaan leerlingen aan de slag met uitvinden waar hun hart sneller voor gaat kloppen, het onderzoeken van een maatschappelijk probleem, oefenen in anderen meekrijgen en zoeken naar manieren om bij te dragen aan de oplossing van het door hen gekozen probleem. Op deze manier leren ze dat zij zelf kunnen bijdragen aan het oplossen van grote vraagstukken in de samenleving.

Deze eerste les is een introductie op het programma. Leerlingen maken kennis met Stadslab, doen inspiratie op voor een Stadslab-probleem en denken na over hoe oplossingen voor maatschappelijke problemen eruit kunnen zien.

Op de volgende pagina’s vind je een korte toelichting hoe je deze les goed kunt voorbereiden en inrichten. Mis je iets of heb je vragen? Mail dan naar [e-mail].

De lesbrief en werkbladen vind je als downloadbare bestanden in de bijlagen. 

Instructies

Kernles 1 (vmbo) - Introductie .pdf

Werkbladen

1.1 Durven Dromen.pdf

1.3 Afronding Kernles 1.pdf

1.2 Van probleem naar oplossing.pdf

“It always seems impossible 

until it’s done.”

“Alles lijkt onmogelijk, tot het gedaan is."

Nelson Mandela

Kernles 1 - Introductie

Opening van de les

Begin de les door deze te openen met de quote van Nelson Mandela. Vragen die je hierbij kunt stellen: 

• Wat zou Nelson Mandela hebben bedoeld met deze quote? 
• Wie heeft wel eens iets bereikt, waarvan je dacht dat het onmogelijk was, totdat je het had gedaan? 

Ter inspiratie kun je ook kort iets vertellen over wie Nelson Mandela was en wat hij heeft betekend. 

Welkom bij Stadslab

De komende weken leer je om zelf maatschappelijk verschil te maken. Je werkt aan iets dat jij belangrijk vindt. 

Hoe? Dat laten we zien.

Welkom bij Stadslab!

Het programma waarin leerlingen zelf écht verschil kunnen maken. 

Link naar het filmpje: https://youtu.be/npS8Ecs4v9M 

1. Wat heb je gezien in het filmpje? 
2. Wat roept dit filmpje bij je op? 
3. Welk maatschappelijk probleem wil jij oplossen?

Vragen over de Stadslab-video

Stel deze vragen aan de leerlingen naar aanleiding van het filmpje. 

Je kunt de vragen klassikaal stellen, of leerlingen instrueren om de vragen eerst voor zichzelf te beantwoorden en op te schrijven. 

In de komende weken...

Aan de hand van deze vijf fasen doorlopen leerlingen het Stadslab-programma. Licht de verschillende fasen toe en check of er vragen zijn bij de leerlingen. 

Elk van de volgende vijf kernlessen, betreft één van deze fasen.

In de komende weken...

Aan de hand van deze vijf fasen doorlopen leerlingen het Stadslab-programma. Licht de verschillende fasen toe en check of er vragen zijn bij de leerlingen. 

Elk van de volgende vijf kernlessen, betreft één van deze fasen.

Lesdoelen 

Aan het einde van deze les…

1. Weet je wat het Stadslab-programma inhoudt
2. Kun je aangeven welke maatschappelijke onderwerpen jou bezighouden, en
   
3. Weet je hoe je met Stadslab aan de slag gaat

Licht de doelen van deze les toe. 

Oefening 1

Durven dromen

In deze eerste oefening denken leerlingen na over maatschappelijke problemen die zij belangrijk vinden, en dromen zij over mogelijke oplossingen.

Stel dat jij een maatschappelijk probleem in Nederland met één knip in je vingers zou kunnen oplossen, wat zou dat dan zijn? 

Het zou kunnen dat leerlingen nog niet weten wat een maatschappelijk probleem is. Dan is het belangrijk om dit uit te leggen, of om aan de hand van voorbeelden te bepalen wat een maatschappelijk probleem is. 

We spreken bij Stadslab van een maatschappelijk probleem als: 

• Er sprake is van onrecht(vaardigheid)
• Mensen kijken op verschillende manieren naar dit probleem
  
• Er zijn verschillende ideeën over wie verantwoordelijk is voor dit probleem
• Je kunt mensen aanwijzen die hier last van hebben en je zou kunnen benaderen

De volgende slide toont de opdracht voor de leerlingen.

Bespreek in duo's: Stel dat jij een maatschappelijk probleem in Nederland met één knip in je vingers zou kunnen oplossen, wat zou dat dan zijn?

 

Bevraag elkaar: 

1. Wat is het probleem?
   
2. Waarom zou je dit veranderen?
   
3. Wat merk jij zelf van dit probleem? En anderen?
   
4. Kun je een voorbeeld geven waarin jij, of iemand die jij kent, hiermee te maken had?
   
5. Hoe zou het leven van mensen verbeteren, als we jouw verandering doorvoeren?

Wissel na 5 min!

Tip! Gebruik de timer van LessonUp!

Leerlingen bespreken de vragen op de slide. Deel het werkblad bij oefening I uit om op te schrijven.

Werkvorm: denken, delen, uitwisselen

- Denken (individueel). Geef leerlingen eerst een minuut de tijd om voor zichzelf na te denken over de vragen.

- Delen (in tweetallen). Laat leerlingen daarna de vragen in tweetallen bespreken. Leerlingen bevragen elkaar in de vorm van een kort interview, zodat beide leerlingen hun ideeën kunnen delen. Na 3 minuten wisselen zij van rol.

- Uitwisselen (klassikaal). Daarna kun je een aantal tweetallen vragen om hun ideeën te delen. Het kan helpen om leerlingen te vragen naar wat zij van elkaar hebben gehoord, in plaats van wat hun eigen antwoorden waren.

Oefening 2

Van probleem... Naar oplossing

In deze eerste oefening denken leerlingen na over maatschappelijke problemen die zij belangrijk vinden, en dromen zij over mogelijke oplossingen.

Leerlingen zitten met een lege maag in de les

Veel leerlingen gaan zonder ontbijt naar school. Misschien hebben ouders te weinig tijd om iets te organiseren, of speelt geld een rol. Niet goed voor de concentratie, en vooral niet fijn voor de leerling zelf om met een lege maag in de les te zitten. Wat kun je doen?

Armoede

Armoede

Bespreek deze casus bij het thema armoede. 

Leerlingen worden gediscrimineerd in supermarkten

Je kent het wel… uitgebreide controles, tassen die niet mee mogen, leerlingen die worden tegengehouden bij de ingang. Er is sprake van (leeftijds)discriminatie voor veel leerlingen in de supermarkt. Hoe zouden we dit kunnen aanpakken?

Discriminatie

Discriminatie

Bespreek deze casus bij het thema discriminatie. 

Leven in een opwarmende wereld

Door klimaatverandering hebben steeds meer mensen te maken met hittestress. Langdurig hoge temperaturen kunnen onze gezondheid, nachtrust en ons concentratievermogen beïnvloeden. Oude en kwetsbare mensen lopen in de hitte een hoger risico op ziekte en vroegtijdig overlijden. Wat zou je hieraan kunnen doen?

Klimaatverandering

Klimaatverandering

Bespreek deze casus bij het thema klimaatverandering. 

Eenzame ouderen

Twee op de drie ouderen is eenzaam. Hun kinderen en kleinkinderen zijn te druk, ze werken niet meer en hun vrienden worden ziek of sterven. Van die eenzaamheid merk je weinig, dat leidt ertoe dat de eenzaamheid alleen maar groter wordt. Hoe zouden we hierbij kunnen helpen?

Mentale gezondheid

Mentale gezondheid

Bespreek deze casus bij het thema mentale gezondheid. 

Van probleem... naar oplossing

Bespreek in een groepje van vier:

1. Wat zijn jullie eerste gedachten bij dit probleem? Herkenbaar?
   
2. Wie zijn hierbij betrokken? (Denk aan mensen, groepen, organisaties, instellingen)
   
3. Waar heeft het probleem mee te maken?
   
4. Welke oplossingen kun je bedenken?

Probeer de oplossingen zo duidelijk mogelijk te maken, wat zou jouw groepje echt kunnen doen en uitvoeren?

Bespreek de opdracht met de leerlingen. 

Groepsvorming

Laat leerlingen groepjes vormen van 4. Je kunt ervoor kiezen om dit als docent te begeleiden, door bijvoorbeeld vooraf groepjes te maken. Je kunt leerlingen ook de keuze geven om een eigen groepje te vormen. Zorg er dan wel voor dat leerlingen de nodige begeleiding krijgen in het groepsvormingsproces. 

Brainstorm

Geef leerlingen 10 minuten de tijd om na te denken over het probleem en om oplossingen te formuleren, aan de hand van de vragen op de slide. Deel het werkblad bij oefening II uit om op te schrijven. Stimuleer het volgende:

• Probeer de oplossingen zo concreet mogelijk te maken, wat zou jouw groepje echt kunnen doen en uitvoeren?
  
• Probeer creatief te denken!

Laat terwijl de leerlingen aan het werk zijn, de vorige slide zien (met de probleemomschrijving).

Terugkoppeling

Welke ideeën hebben jullie bedacht?

Bevraag een aantal groepjes welke oplossingen ze hebben bedacht. Help leerlingen om stil te staan bij de haalbaarheid van hun ideeën. En laat zien dat er verschillende oplossingen mogelijk zijn. 

Deze leerlingen gingen je voor

Mooie voorbeelden van Stadslab-oplossingen

Hier volgen enkele slides met resultaten uit het verleden van Stadslab, ter inspiratie.

Neem de tijd om aan de hand van de voorbeelden te bespreken wat de problemen zijn die centraal stonden in het werk van de leerlingen, en wat de oorzaken en effecten ervan zijn.

Leerlingen met een lege maag naar school 

Oplossing 💡

Leerlingen kochten appels in en deelden deze uit aan hun medeleerlingen. Ze onderzochten of de leerlingen door de appels zich beter konden concentreren in de les, en dat bleek zo te zijn. Deze kennis hebben zij gedeeld met de schoolleiding.

Deze oplossing hebben leerlingen bedacht bij het thema armoede. 

Je kunt leerlingen nog de vraag stellen wie een idee heeft om dit plan nog beter te maken.

Discriminatie van jongeren in supermarkten

Oplossing 💡

Leerlingen schreven een opiniestuk dat in de Volkskrant kwam. Hierin legden ze uit hoe oneerlijk het is dat supermarkten jongeren behandelen als winkeldieven.

Deze oplossing hebben leerlingen bedacht bij het thema discriminatie.

Je kunt de leerlingen nog vragen wat je na deze publicatie nog meer kan doen.

Problemen met warmte in de wijk

Oplossing 💡

Leerlingen kwamen met het plan om in hun buurt langs de deuren te gaan en mensen te helpen met het vergroenen van hun tuinen: tegels eruit, groen erin

Deze oplossing hebben leerlingen bedacht bij het thema klimaatverandering.

Je kunt de leerlingen nog vragen hoe je meer mensen kunt betrekken bij het planten, zodat ze het niet alleen hoeven te doen.

Eenzaamheid onder ouderen

Oplossing 💡

Leerlingen maakten een postercampagne en een website om mensen bewust te maken van eenzaamheid onder ouderen. Met als doel dat mensen vaker op bezoek gaan bij ouderen in hun omgeving.

Deze oplossing hebben leerlingen bedacht bij het thema mentale gezondheid.

Je kunt de leerlingen nog vragen wat je kunt doen om de ouderen zélf in actie te laten komen tegen eenzaamheid.

Afronding

1. Welke Stadslabvoorbeelden vind jij inspirerend?
   
2. Wat is de beste oplossing waarover je vandaag hebt gehoord?
   
3. Met welk maatschappelijk probleem wil jij aan de slag gaan?
   

  Daarna: beantwoord de afrondingsvragen op het werkblad

De drie genummerde vragen bespreken in de les.

De antwoorden op de afrondingsvragen op het werkblad kun je bespreken aan het begin van de volgende les: wat is jullie bijgebleven dat je geleerd hebt, en hebben jullie nog vragen voor we verder gaan?

Vooruitblik

In de volgende les:

1. Kies je een maatschappelijk probleem waarmee jullie aan de slag gaan
2. Verdiepen jullie je in dit probleem

Neem je eigen ideeën mee, en de vragen die je nog hebt

Je kunt hier nog een eigen slide toevoegen.