49-1 Romantiek en Fabriekskinderen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Literatuurgeschiedenis negentiende eeuw

Historische achtergrond 1800-1875

Het doorwerken van de Verlichting:

• Liberalisme werd de heersende ideologie 
• Steeds meer politieke invloed voor de burgerij
• Volken worden onafhankelijk
• Afschaffing slavernij

Economische bloei door industriële revolutie en technische vernieuwingen

Nederland 

1795-1813 kolonie van Frankrijk (Napoleon)

v.a. 1813-1815 Verenigd Koninkrijk der Nederlanden

1839 Afscheiding België

1848 nieuwe grondwet opgesteld door de liberaal Johan Thorbecke (1798-1872) en het begin parlementaire democratie

Romantiek

Nieuwe cultuurstroming, reactie op Verlichting

Kenmerken Verlichting: rationalisme en classicisme

Kenmerken Romantiek: 

• gevoeligheid: lyrische kunst
• verbeeldingskracht: ontsnappen aan het hier en nu, naar een andere tijd of streek, de ongerepte natuur of het bovennatuurlijke (escapisme).
• individualisme: nadruk op originaliteit

Cultuur

romantiek en realisme

Waarom is dit typisch Romantiek?

Open compositie, warme kleuren, meer nadruk op kleur dan op vorm, onderwerp is de ongerepte natuur. Er spreekt verlangen en gevoel uit.

Romantische literatuur kenmerken (algemeen):

• Anti-rationalisme 
• Nadruk op gevoel: Weltschmerz en Sehnsucht
• Weltschmerz: romantische melancholie/droefgeestigheid
• Sehnsucht: romantische verlangen naar het onbereikbare geluk.
• Escapisme: het willen ontsnappen aan de realiteit
• Individualiteit
• Populaire genres: ballade, sprookje, griezelverhaal, historische roman, detective

Realistische literatuur kenmerken (algemeen):

1. Zo getrouw mogelijke weergave van de werkelijkheid (realisme-effect).
2. Eigentijdse werkelijkheid, aandacht voor personages uit alle lagen van de bevolking.
3. (Filosofische) aanname werkelijkheid en waarheid waarneembaar --> moderne wetenschap.
4. De teksten over sociale mobiliteit en (in)stabiliteit.

De realistische roman ontwikkelde door van nog belerend naar objectief en naturalistisch.

Naturalisme (Zola)

• determinerende omstandigheden (de vrije wil van de mens wordt aan banden gelegd erfelijkheidsfactoren en sociaal milieu)
• temperamentleer
• geen moralistische verteller/ ruimte- en tijdsbepalingen zijn concreet, levensecht en realistisch