Oefenen lijdende en bedrijvende vorm & Hoofd- en bijzinnen

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 3

Bedrijvende vorm

In de bedrijvende vorm, ook wel de actieve vorm, doet het onderwerp iets.

Lijdende vorm

• Deze zin is passief;
• In de lijdende vorm, ook wel de passieve vorm, ondergaat het onderwerp iets.
• Heeft een vorm van worden of zijn in de zin; 
• Het woord door staat vaak in deze zin.

Van bedrijvend naar lijdend

Wat moet je dan doen?

1. De persoonsvorm moet een voltooid deelwoord worden en je voegt het hulpwerkwoord worden toe.
   
2. Het lijdend voorwerp wordt het onderwerp van de zin.
   
3. Het onderwerp van de zin komt achter 'door' te staan en vormt zo de bijwoordelijke bepaling.

Bedrijvend: De portier boeit de bankrovers.
                                      ow       pv                lv
Lijdend: De bankrovers worden door de portier geboeid.
                            ow                     hw                                          vtdw

Van lijdend naar bedrijvend

Om van de lijdende vorm naar de bedrijvende vorm te gaan volg je bijna dezelfde stappen maar dan omgekeerd.

1. Het onderwerp wordt het lijdend voorwerp.
   
2. Je haalt het woord 'door' weg en wat erachter staat wordt het onderwerp.
   
3. Je haalt het hulpwerkwoord ('worden') weg en het voltooid deelwoord wordt de persoonsvorm.

Lijdend: De lolly's worden door Janine uitgedeeld.

                        ow             hww                                  vtdw

Bedrijvend: Janine deelt de lolly's uit.

                             ow        pv      lv               pv

Let op

 De zin moet in dezelfde tijd blijven staan als je .

Haar moeder koopt nieuwe schoenen.

Goed: De nieuwe schoenen worden door haar moeder gekocht.

Fout: De nieuwe schoenen werden door haar moeder gekocht.

Zet in de lijdende vorm.
Janine bakt heerlijke koekjes.

Zet in de lijdende vorm.
In veel nieuwbouwwijken legt de gemeente tegenwoordig woonerven aan.

Zet in de lijdende vorm.
De rechercheur ondervraagt de verdachten urenlang.

Zet in de bedrijvende vorm.
De kranten worden door de krantenjongen rondgebracht.

Zet in de bedrijvende vorm.
Het bericht uit de Volkskrant wordt door de minister bevestigd.

Zet in de bedrijvende vorm.
Ik word door de leraar ten onrechte van spieken beschuldigd.

Enkelvoudige zinnen

Voorbeeld:

Ik fiets naar school.  

      pv

Maar één pv in deze zin...

Een zin met maar één pv is een enkelvoudige zin.

Samengestelde zinnen

Voorbeeld:

Ik fiets naar school en ga snel naar de les Nederlands.

       pv                                   pv

Een zin met meer pv's is een samengestelde zin. 

Samengestelde zinnen

Samengestelde zin:

• hoofdzin + hoofdzin

Vb: Ik ga zwemmen en daarna ga ik zonnen.

• hoofdzin + bijzin

Vb: Ik ga slapen, omdat ik moe ben.

• bijzin + hoofdzin

Vb: Omdat ik moe ben, ga ik slapen.

Samengestelde zinnen

Hoofdzinnen:

Onderwerp en persoonsvorm staan naast elkaar.

Vb: Ik ga naar de supermarkt en ik koop een zak snoep.

       ow pv                                                 ow  pv

Bijzinnen:

Onderwerp en persoonsvorm staan niet naast elkaar.

Kunnen nooit alleen bestaan, staan altijd in een zin met een hoofdzin.

Vb: Omdat ik te laat ben. --> dit kan niet.

Ik moet me melden, omdat ik te laat ben. 

ow pv                                               ow             pv

Samengestelde zinnen

Een hoofdzin en een bijzin worden aan elkaar geplakt door een onderschikkend voegwoord, zoals: of, dat, omdat, doordaat, als etc.

Ik ga niet naar de bioscoop als ik geen geld heb. 

ow pv                                                    ow                       pv

De bijzin begint met een onderschikkend voegwoord.

Noteer de volledige hoofdzin.
Ik weet niet of jij je dat nog herinnert.

Noteer de volledige hoofdzin.
Ik vermoed dat zij niet eerlijk is geweest.

Noteer de volledige hoofdzin.
Omdat het zo hard regent, ga ik met de fiets.

Noteer de volledige hoofdzin.
Gisteren heeft mijn mentor mij verteld, dat ik morgen eerder uit ben.

Noteer de volledige hoofdzin.
Of we morgen naar de Jumbo gaan, weten we nog niet.

Tips

Besteed extra aandacht aan bijvoeglijk gebruikt voltooid deelwoord (LessonUp en linkjes in leerlijstje)!

's avonds = des avonds

'de' = vervangen door '

's Avonds ga ik op tijd naar bed.