Hoofdstuk 15 Agressie en geweld Les 1

• Godsdienst
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4,5

H15: Agressie

Leerdoelen

Je weet wat de ‘struggle for life’ betekent.

Je vormt een mening over Darwins, Huxleys en Kropotkins visie op het leven.

Je weet wat altruïsme is.

Je kunt omschrijven wat er onder agressief gedrag verstaan wordt.

Je weet wat bevrijdingstheologie is.

Je weet wie Oscar Romero was.  

Geweld en agressie komen voor in de samenleving. Welke voorbeelden van geweld of agressief gedrag kun je noemen?

Wat denk jij: is de mens meer geneigd tot samenwerken of tot strijd?

1. Samenwerking
2. Strijd

Licht je antwoord toe met een voorbeeld.

Darwin: Survival of the Fittest - het is inherent aan dieren (en dus ook mensen) dat ze zich tegen elkaar afmeten.
De sterkste heeft de grootste kans om te overleven.

Huxley: Er is een eeuwige strijd ‘van mens tegen mens, van natie tegen natie.’ Het enige wat we tegen deze evolutionaire draaikolk kunnen doen, zo schreef Huxley, is onze natuur de rug toekeren.

Wie niet sterk is, moet slim zijn?

Darwin heeft niet precies gezegd dat de sterkste de meeste kans op overleven heeft, maar de meest adaptieve. Dat wil zeggen, degene die zich het gemakkelijkst aanpast aan nieuwe omstandigheden. Dat vereist best wat denkkracht!

Sociaaldarwinisme

Gebruiken de ideeën van Darwin om ongelijkheid van mensen in de maatschappij te verklaren. 

Kropotkin: Onderzoek naar diersoorten in Siberië. De barre omstandigheden zorgden er juist voor dat niet de sterkste, maar de best samenwerkende dieren de kou en honger overleefden.

Communisme

Kropotkin geloofde dat ook mensen zo samen konden werken om tegen onderdrukking (van de natuur en van menselijke heersers) te strijden. Juist door vrijwillig in (kleine) communes samen te werken, zou de mens in opstand kunnen komen tegen onderdrukking.

Begrippen

• Agressie = als je zelf aanvalt, of dreigt met aanvallen, zonder dat er de dreiging is dat je zelf aangevallen wordt.

  

• Assertiviteit = kunnen opkomen voor jezelf en je standpunten en je ideeën zonder in je schulp te kruipen (vluchten) of agressief te worden (vechten).

• Geweld = het gebruiken van fysieke kracht om te doden, verwonden, schade aan te brengen of te mishandelen. Dit kan trouwens ook met woorden!

Bevrijdingstheologie

De Bijbel krijgt een belangrijke rol als basis voor sociale analyse en praktische actie. 

Interpreteert Bijbel vanuit verantwoordelijkheid van gelovigen voor sociale verandering en gerechtigheid

 

H15: Van kwaad tot erger

Leerdoelen

Je kent vijf verschillende perspectieven voor het ontstaan van kwaad.

Je kunt de vier fasen van de escalatieladder benoemen en kunt deze toepassen op situaties.

Je kunt uitleggen onder welke omstandigheden mensen ertoe kunnen komen om gruweldaden te begaan.

Je kent de begrippen theodicee, dehumaniseren en eufemisme.

Zijn mensen in principe goed of fout?

Goed

Fout

?

 

• Vrije wil? (blz. 106 bron 11) kwaad ‘ont-staat’.
  

• Het kwaad zit in de mens zelf (Hobbes) Homo homini lupus
  

• Driften (Sigmund Freud).
  

• Invloeden van buiten: de mens is in principe goed. Allerlei invloeden van buiten leiden tot verkeerd gedrag.
  

• Groepsdruk

De oorsprong van het kwaad volgens de christelijke theologie 

• Het kwaad komt van buiten.
  

     De mens wordt in het paradijs verleid door de slang.

of …

• Het kwaad zit al vanaf het begin in de mensen ingebakken.
  

     Kaïn slaat, uit jaloezie, zijn broer Abel dood.

Kan God goed en almachtig zijn als er zoveel kwaad in de wereld is? (Theodicee)

• Misschien heeft God een lichte en een donkere kant? Het kwaad komt dan dus ook van God. (Manicheeërs - 3e eeuw)
  

• Misschien is God niet almachtig? De gedachte dat God meelijdt met de slachtoffers van het kwaad, dat Hij troost. (Moltman, na WO2)

• Is het de mens zelf die voor het kwade kiest? (Kant - 18e eeuw)
  

Voor de volgende les 

ELO: Opdracht Religie en geweld

Zorg dat de opdracht religie en geweld voor de volgende les af is.

forms.office.com