Hoofdstuk 15 Agressie en geweld Les 2

• Godsdienst
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

H15: Van kwaad tot erger

Leerdoelen

Je kent vijf verschillende perspectieven voor het ontstaan van kwaad.

 Je hebt nagedacht over jouw mensbeeld.

Je kent het  begrip theodicee en de verschillende vormen hiervan.

Je hebt duidelijkheid over de PO.

Zijn mensen in principe goed of fout?

Goed

Fout

?

wintraecken-agressietrainingen.nl

Waar komt agressie vandaan?

kan er ook goede woede zijn? ->  lezen positieve boosheid blz 105

Waar komt agressie vandaan?

De vrije wil van de mens

Thomas Hobbes

Freud

De mens is goed 

Theodicee

De vrije wil van de mens

1. Schrijf op of jij denkt dat de mens een vrije wil heeft.

2. Leg uit waar jij dat op baseert

3. Noem een voorbeeld in je eigen leven waaruit blijkt dat jij wel of geen vrije wil hebt.

4. Bespreek in 2-tallen

De vrije wil van de mens

René ­Descartes (1596-1650) -> wij hebben een vrije wil. De ziel bestuurt het lichaam zoals een stuurman zijn schip. (dualisme)

Baruch Spinoza vindt dat inconsequent (1632-1677)-> één, oneindige, allesomvattende substantie: God, oftewel de natuur. (monisme) De vrije wil bestaat niet -> geeft vrijheid.

Arthur Schopenhauer (1819) -> alles draait om overleven en voortplanten. Hier domineert de wil, een onbewust, onverzadigbaar, blind verlangen.

De Amerikaanse filosoof Daniel Dennett (1942). -> Dat het universum in grote mate gedetermineerd is, versterkt in zijn ogen onze vrije wil. In de loop van  jaren hebben wij geleerd om steeds beter de consequenties van ons handelen in te schatten. (verantwoordelijkheid = vrije wil).

lezen bron 11

Thomas Hobbes

Het kwaad zit in de mens zelf

Lezen bron 12

Freud

Twee driften: 

1. Eros -> zelfbehoud 

2. Thanatos -> Doodsdrift 

Het verlangen naar eigen dood -> agressie

Menselijke driften worden in bedwang gehouden door het geweten (Super-ego)

Lezen bron 13

Waar komt agressie vandaan?

De vrije wil van de mens

Thomas Hobbes

Freud

De mens is goed 

Theodicee

De mens is goed

Bioloog Zing Yang Kuo (1898 -1970)

Rutger Bregman (2019) 

" Het is de samenleving die de mens heeft 'bedorven'." 

lezen bron 14

Welk voorbeeld heb jij waarin blijkt dat de mens goed is?

Kan God goed en almachtig zijn
als er zoveel kwaad in de wereld is?

De oorsprong van het kwaad volgens de christelijke theologie 

• Het kwaad komt van buiten.
  

     De mens wordt in het paradijs verleid door de slang.

of …

• Het kwaad zit al vanaf het begin in de mensen ingebakken.
  

     Kaïn slaat, uit jaloezie, zijn broer Abel dood.

Theodicee

Fr. theodicée = rechtvaardiging van God < Gr. theos = god; dikè = rechtspraak.

Rechtvaardiging van God: poging om het bestaan van het kwaad in de wereld te verzoenen met de goedheid en volmaaktheid van het opperwezen.

Kan God goed en almachtig zijn als er zoveel kwaad in de wereld is? (Theodicee)

• Misschien heeft God een lichte en een donkere kant? Het kwaad komt dan dus ook van God. (Manicheeërs - 3e eeuw)
  
• 
  
• 1. Ireneus van Lyon (140-202)
• Het kwaad excuseren: Goddelijke opvoeding wij snappen dat niet
• 
  
• 2. Augustinus (354-430)
• God excuseren. Kwaad hebben we aan onszelf te danken, vrije wil.
• 
  
• 20e eeuw: 
• Procestheologie: God is een proces dat zich in de werkelijkheid ontwikkeld.
• Cruciform theodicee: God is in het lijden
  Misschien is God niet almachtig? De gedachte dat God meelijdt met de slachtoffers van het kwaad, dat Hij troost. (Moltman, na WO2)

Van kwaad tot erger p. 110-112

Aantekening

Hobbes zegt:......

Freud zegt:......