1.2 wortels en stengels

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

1.2 Wortels en Stengels

Leerdoel:

Je kun in afbeeldingen vaatbundels, houtvaten en bastvaten benoemen en je kunt de functie van deze delen beschrijven.

Je kunt beschrijven hoe planten stevigheid verkrijgen.

Je kunt beschrijven hoe opname en transport van water en mineralen bij planten plaatsvinden en je kunt het belang hiervan voor de fotosynthese beschrijven

Wat gaan we doen?

Opdracht 1.02 Planten en Wortels in Quayn. 

De opdrachten die we niet in de les af krijgen zijn huiswerk. 

Schrijf dit op in je agenda. 

2.1 Wortels en Stengels

Herhaling

wortels 

• nemen water op waar mineralen in opgelost zijn
• verankeren de plant in de bodem
• opslaan van reservestoffen/zetmelen

stengels 

• stevigheid
• dragen plant, bladeren en/of bloem
• vervoeren water en voedingstoffen via vaatbundels
• opslaan van reservestoffen

Maak nu de opdracht 1 en 2

Werk eerst in stilte (rood bord) 

Overleg daarna (fluisterend) met je buurman/vrouw voor 2 min (oranje bord) 

De laatste 5 minuten bespreken we het samen (groen bord)

Opdracht 1

Wortels hebben drie functies:

a. Opnemen van ......        uit de bodem, hierin zijn......      .opgelost

b. Het opslaan van..........

c. .........In de bodem

water

zetmelen/suikers

verankeren

mineralen/voedingsstoffen

Opdracht 2

1. Dragen van bladeren en bloemen
   
2. De plant stevig in de grond zetten
   
3. Transport van water en voedingstoffen naar de bladeren
   
4. Zorgen voor de voortplanting
   
5. Maken van glucose en zuurstof
   
6. Opnemen van water en mineralen
   
7. In welk orgaan worden geen reservestoffen opgeslagen?

Stengel

3

Stengel

1

bloem

4

bloem

7

wortel

6

blad

5

wortel

2

Transport door vaten

Vaatbundels  zijn lange dunne buisjes en lopen van wortel tot in blad

1.              Houtvaten 

2.             Bastvaten 

Houtvaten

vervoer water en mineralen

vanaf de wortel naar boven

binnenkant van de stengels

bovenkant van de bladeren

dode houtcellen

celwand --> cellulose en houtstof

Bastvaten

vervoer water en energierijke stoffen. vanaf de bladeren terug

buitenkant van de stengels

onderkant van de bladeren

levende cellen

dwarswanden opening voor afgeven stoffen aan bastvaten

Maak nu de opdracht 3, 4 en 5

Werk eerst in stilte (rood bord) 

Overleg daarna (fluisterend) met je buurman/vrouw voor 2 min (oranje bord) 

De laatste 5 minuten bespreken we het samen (groen bord)

Opdracht 3

• Vaatbundels zijn een soort (1). Ze zorgen voor het (2) van water en (3)
• De vaatbundels lopen van de (4) door de (5) naar de (6) en bloemen. 
• De (7) liggen aan de buitenkant van de stengel. De (8) liggen aan de binnenkant van de stengel

1. bloedvaten
2. transport
3. suikers
4. wortels
5. stengel
6. bladeren
7. bastvaten
8. houtvaten

Opdracht 4

Bij welke onderdelen van de plant kun je vaatbundels vinden?

Opdracht 5

Vaten zorgen voor het vervoer van stoffen in de plant. Welke beweringen over de houtvaten zijn goed?

D) in de wortels, stengels en bladeren

4

B) de celwanden van houtvaten bestaan uit cellulose en houtstof

C) Door houtvaten gaat de stijgende sapstroom

D) De houtvaten liggen in een blad aan de bovenkant

en F) De cellen van houtvaten zijn groter dan die van bastvaten

5

stevigheid door water ( vacuole)

stevigheid door houtvaten (dikke celwanden en cellulose)

stevigheid door vezels ( rondom vaatbundels)

Hoe krijgt een plant stevigheid? 

Stevigheid door houtcellen en vezels

Vacuole --> fietsband

Houtcellen en vezels zijn belangrijk voor de stevigheid dankzij celwanden die uit cellulose en houtstof bestaan

Stevigheid door houtcellen en vezels

vezels --> lange dode cellen

dikke celwand

steviger dan houtcellen 

stevigheid niet afhankelijk van water

vezels productie touw

Maak nu de opdracht 6  

Werk eerst in stilte (rood bord) 

Overleg daarna (fluisterend) met je buurman/vrouw voor 2 min (oranje bord) 

De laatste 5 minuten bespreken we het samen (groen bord)

Opdracht 6

1. Kruidachtige planten krijgen hun stevigheid door (1)
2. Houtachtige planten krijgen hun stevigheid door (2)
3. In celwanden zit een taaie vezelige stof, deze stof heet (3)
4. In de celwanden van houtachtige planten zit ook nog veel (4)
   

1. Vezels
2. Houtstof
3. Cellulose
4. Houtstof/lignine

Maak nu de opdracht 7 

Werk eerst in stilte voor 3 min. 

Overleg daarna (fluisterend) met je buurman/vrouw voor 2 min. 

De laatste 5 minuten kom ik bij je als je je hand opsteekt. 

Opname en transport van water en mineralen 

wortels --> water en mineralen

opperhuidcellen vormen  uitstulpingen

dat zijn de wortelharen

wortelharen nemen water op - geven af aan houtcellen voor vervoer naar boven

Opdracht 7

In welk gedeelte wordt water opgenomen?

Waar de wortelharen zijn, dus deel R. 

7

oorzaak 1

 zuiging bladeren

verdamping huidmondjes

aanvulling houtvaten in blad --> nerven

aanvulling houtvaten in nerven --> stengels

aanvulling houtvaten in stengels --> wortels

oorzaak 2

worteldruk 

wortels 'persen' water omhoog

 

bij teveel water verschijnen er 

druppels bij de  bladeren

vanwege weinig verdamping

komt minder vaak voor dan oorzaak 1

Hoe komt het water naar boven, tegen de zwaartekracht in?

Door beide oorzaken kan water naar

grote hoogte gebracht worden

groot deel - verdampt

klein deel - fotosynthese

mineralen - bouw van plant

Maak nu de opdracht 8 en 9

Werk eerst in stilte voor 3 min. 

Overleg daarna (fluisterend) met je buurman/vrouw voor 2 min. 

De laatste 5 minuten kom ik bij je als je je hand opsteekt. 

Opdracht 8

Water en mineralen worden in de wortel opgenomen door de (1).

Vandaar uit gaat het naar de (2)

Die vervoeren het grootste deel van het water en de mineralen omhoog naar de (3)

Dit gebeurt door de (4) van de bladeren. Die verliezen water door (5). Een andere oorzaak voor het transport is de (6)

Opdracht 9

Als je een plant wilt verplaatsen moet je hem voorzichtig uitgraven met een flinke kluit eraan. Welke onderdelen van de wortel kunnen worden beschadigd als je dat niet doet en wat voor een gevolg heeft dat?

1. wortelharen
2. houtvaten
3. bladeren
4. zuiging
5. verdamping
6. worteldruk

8

1. De onderdelen heten wortelharen
2. Het gevolg is dat de plant uitdroogt

9

Vragen?

Wat vond je moeilijk?

Wat zou je graag willen herhalen?

Waar heb je nog extra uitleg over nodig?

Wat vervoeren de houtvaten en in welke richting?

1. Omhoog, water en mineralen
2. Beneden, water en mineralen
3. Omhoog, water met voedingsstoffen
4. Beneden, water met voedingsstoffen

Wat vervoeren de bastvaten en in welke richting?

1. Omhoog, water en mineralen
2. Beneden, water en mineralen
3. Omhoog, water met voedingsstoffen
4. Beneden, water met voedingsstoffen

Wat is de belangrijkste (!) functie van de stengel van een plant?

1. Fotosynthese
2. Opname van stoffen uit de grond
3. Vervoeren van stoffen
4. Voortplanting

Wat is geen functie van de stengel?

1. Water vervoeren naar de wortels
2. Dragen van bladeren en bloemen
3. Reservevoedsel opslaan
4. Voedingsstoffen vervoeren naar de wortels

welke onderdelen vervoeren water?

1. bastvaten
2. houtvaten

Wat is de functie van de wortel?

1. water opnemen
2. Opslag
3. fotosynthese
4. Water opnemen + opslag

Voortplanting

Bloem

Stengel

Wortel

Water en mineralen opnemen

Glucose maken

Blad

Stoffen vervoeren en stevigheid geven