Thema 5 erfelijkheid en evolutie

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Bas 1 genotype en fenotype

Leerdoelen:

• weten wat het fenotype en genotype is
• weten hoe het fenotype tot stand komt

De informatie voor je erfelijke eigenschappen ligt in het DNA.

In elke celkern liggen de chromosomen. Chromosomen bestaan uit DNA. Hierop staat de informatie voor de erfelijke eigenschappen.

DNA bestaat uit 4 bouwstenen: C, G, T en A. De volgorde van de letters bevat de informatie voor de erfelijke eigenschappen. Dat is het genotype.

Wat zijn chromosomen

Bouw van DNA

Het resultaat van al die informatie, alle gevormde eiwitten, levert je fenotype. Het fenotype wordt ook beïnvloed door het milieu:

Als je blond haar hebt, is je genotype 'blond' en het fenotype 'blond'. Als je het bruin verft, blijft het genotype 'blond' en wordt het fenotype 'bruin'.

Bas 2 Chromosomen, genen en eiwitten

Leerdoelen:

• de relatie tussen chromosomen, genen en eiwitten kennen
• kunnen toepassen dat alle eigenschappen in alle cellen aanwezig zijn
• kunnen toepassen dat niet alle genen gebruikt worden in alle cellen

homologe chromosomen

gen als deel van chromosoom en plek waar eigenschap ligt

allel als vorm waarin het gen voorkomt

gewone celdeling

Elke cel bevat alle genen, dus in elke cel informatie voor oogkleur, maar informatie voor oogkleur alleen gebruikt in oogcellen. Daar staat het gen 'aan', verder overal 'uit'.

Als een gen 'aan' staat, wordt een eiwit gemaakt volgens de code op het DNA.