Les 36 - 4H - 22/23 - Herhaling H3

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Huiswerkopdrachten §3.6

Kennis & Begrip (2 t/m 6)

Welk onderdeel/paragraaf/begrip etc. van H3 vind je tot zover nog lastig te begrijpen?

Overzicht H3

§ 3.1 - Wie is er verantwoordelijk voor ons welzijn?

§ 3.2 - De geschiedenis van de verzorgingsstaat + functies

§ 3.3 - Waar moet de verzorgingsstaat wel en niet in voorzien?

§ 3.4 - Onderwijs

§ 3.5 - Soorten verzorgingsstaten

§ 3.6 - De toekomst van de verzorgingsstaat: is het nog haalbaar?

§ 3.1 

De overheid of mensen zelf?

Welzijn

19

markt

overheid

particulier initiatief

Welfare triangle

Welfare triangle

Verzorgingsstaat = de overheid bemoeit zich actief met de welvaart en het welzijn van de bevolking.

Wanneer moeten mensen hun eigen problemen oplossen en wanneer moet de overheid helpen?

Verzorgingsstaat 

 = samenleving waarin de overheid zich garant stelt voor noodzakelijk geachte voorzieningen voor alle burgers

Voorzieningen:

• Materieel goederen, geld (inkomen)
• Immaterieel diensten (bijv. zorg)

§ 3.2

Verzorgingsstaat: betutteling of noodzaak?

Theorie 1: De Swaan

• Industrialisering en arbeidsdeling. Zorgt voor >
• Interdependentie: onontkoombare onderlinge afhankelijkheid in dagelijks leven.  Leidt tot >
• Externe effecten: (negatieve) gevolgen voor indirect getroffenen (b.v: gevolgen van armoede, ziekte)
• Dilemma van collectieve actie: individuele keuzes leiden tot collectieve ongewenste gevolgen (eigenbelang verhindert collectieve belangen)

==> Overheidswetgeving en de verzorgingsstaat: 

1. kan het dilemma van collectieve actie doorbreken

2. kan helpen om externe effecten te verminderen

Theorie 2: 

De arbeidersbeweging

• Omstandigheden van werknemers 
• Eind 19e eeuw ontstaan van vakbonden en politieke partijen voor arbeiders (SDAP / SDB)
• Emancipatie arbeiders: streven naar vastleggen rechten in wetten!
• Vakbonden en politieke partijen streefden ernaar om de rechten van arbeiders in wetgeving vast te leggen.

Theorie 3: 

De Gegoede Burgerij

- Druk vanuit de gegoede burgerij op de overheid voor meer sociale wetgeving

- Niet alleen verschil in arm en rijk, maar ook normen en waarden.

- In de ogen van de gegoede burgerij moesten de arbeiders 'beschaafder' worden: lezen, schrijven, zich goed gedragen... > Verheffen

§ 3.3

Is een smartphone noodzakelijk?

Verzorgingsstaat 

 = samenleving waarin de overheid zich garant stelt voor noodzakelijk geachte voorzieningen voor alle burgers

Voorzieningen:

Materieel goederen, geld (inkomen)

Immaterieel diensten (bijv. zorg)

Maar: wat is noodzakelijk??

Wat heb je het MINST nodig om in je levensonderhoud te kunnen voorzien?

wasmachine

laptop

telefoon

lidmaatschap (sport)vereniging

TV

vervoer /OV-kaart

vakantie

Draagkracht van de  leefeenheid

Uitkering moet hoog genoeg zijn om van te kunnen leven

Uitkering moet laag genoeg zijn zodat mensen willen werken

Het sociaal minimum: een afweging

§ 3.4

Onderwijs: een wondermiddel?

De Swaan over de leerplicht (1901)

• De industriële samenleving had beter geschoolde krachten nodig
• Dilemma van collectieve actie
• Kwalificatieplicht >18 jaar (2007)

Artikel 23 (in eenvoudig Nederlands)

1. De regering zorgt voor het onderwijs.
2. Iedereen mag onderwijs geven. Maar de overheid houdt toezicht op het onderwijs (ook op mensen die onderwijs geven)
3. De overheid zorgt voor openbaar onderwijs. Openbaar onderwijs is onderwijs voor iedereen. Ook voor mensen met een godsdienst of levensovertuiging. In de wet staat hoe de overheid zorgt voor het openbaar onderwijs.
4. In elke gemeente moeten genoeg openbare basisscholen zijn. 
5. In de wet staan de eisen die de overheid moet stellen aan de kwaliteit van het openbaar onderwijs en het bijzonder onderwijs. 
6. De eisen voor de kwaliteit van het basisonderwijs zijn zo opgeschreven, dat de kwaliteit van het bijzonder onderwijs en het openbaar onderwijs hetzelfde kan zijn. Het bijzonder onderwijs mag wel zelf bepalen welke boeken en andere leermiddelen het gebruikt. Ook mag het bijzonder onderwijs zelf bepalen welke onderwijzers lesgeven.
7. Bijzondere basisscholen krijgen van de overheid evenveel geld als openbare basisscholen. In de wet staat hoeveel geld het bijzonder voortgezet onderwijs van de overheid krijgt.
8. De regering stuurt ieder jaar een verslag aan de Eerste en Tweede Kamer. Daarin staat hoe het gaat met de kwaliteit van het onderwijs.

Bijzonder onderwijs = onderwijs op religieuze grondslag of  'algemeen bijzonder'  (pedagogisch/onderwijskundige visie)

Uitkomsten van onderwijs

1. Leerprestaties, 
2. Toegang tot de arbeidsmarkt 
3. Het bevorderen van gelijke kansen 
4. Het socialiseren van leerlingen in maatschappelijk betrokken burgers

3. Het bevorderen van gelijke kansen

4. Het socialiseren van leerlingen in maatschappelijk betrokken burgers

• Verheffen
• Verbinden (ondanks tegenstellingen arm/rijk, oud/jong, autochtoon/allochtoon)

Onderwijs als gelijkmaker?

• arm-rijk
• oud-jong
• met migratieachtergrond - zonder migratieachtergrond

Naast verheffen: verbinden

Onderwijs zou eraan moeten bijdragen aan het 

legitiemer maken van sociale ongelijkheid

Ongelijke onderwijskansen zijn 

onrechtvaardig en onwenselijk

Tegenstellingen: arm en rijk (sociaal-economisch, nivelleren) | 

jong en oud (vergrijzing/ontgroening) | met en zonder migratieachtergrond

§ 3.5

Is onze verzorgingsstaat de beste?

§ 3.6

De toekomst: een participatiesamenleving?

De toekomst van de verzorgingsstaat?

Druk op de verzorgingsstaat

Hoe maken we de verzorgingsstaat toekomstbestendig?

Participatiesamenleving
 

Samenleving waarin iedereen die dat kan geacht wordt verantwoordelijkheid te nemen voor de invulling van zijn eigen leven en voor zijn omgeving, zonder hulp van de overheid.

--> Een maatschappijvorm waarin iedereen zoveel mogelijk participeert.

Overzicht H3

§ 3.1 - Wie is er verantwoordelijk voor ons welzijn?

§ 3.2 - De geschiedenis van de verzorgingsstaat + functies

§ 3.3 - Waar moet de verzorgingsstaat wel en niet in voorzien?

§ 3.4 - Onderwijs

§ 3.5 - Soorten verzorgingsstaten

§ 3.6 - De toekomst van de verzorgingsstaat: is het nog haalbaar?

H3: Verzorgingsstaat

• Mindmap