Week 3 Grammatica uitleg redekundig ontleden

• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo
• Leerjaar 1

Soorten grammatica

Woordsoorten 

lidwoord - zelfstandig naamwoord - bijvoeglijk naamwoord - voorzetsel - werkwoord (voor de havo-leerlingen een hulpwerkwoord en een zelfstandig werkwoord)

Zinsdelen

zinsdelen maken - persoonsvorm - werkwoordelijk gezegde - onderwerp - lijdend voorwerp

De persoonsvorm (pv)

• In elke zin staan werkwoorden. 

• Een van die werkwoorden (let op: soms zijn het er meer) is de persoonsvorm.

• De pv geeft het getal aan en de tijd.

Zo vind je de persoonsvorm (pv)

1. Maak van de zin een vraag. Het werkwoord dat

   vooraan komt te staan, is de pv.

Let op: 

Deze manier liever niet toepassen, omdat je dan maar één pv vindt, terwijl er in zinnen ook meer dan één pv kan staan.

Zo vind je de persoonsvorm (pv)

2. Zet de zin in een andere tijd. Het werkwoord dat

    verandert, is de pv.

3. Verander het getal van de zin: maak van het enkelvoud

   (één persoon of ding) het meervoud of andersom.

Zet het volgende zinnetje in een andere tijd.

Wanneer gaat zij naar Amerika?

Verander het getal van het volgende zinnetje. 

Wij maken vanmiddag het huiswerk.

Het verdelen van de zin in zinsdelen.

• Zet een streep voor en achter de pv
• Alles voor de pv is een zinsdeel.
  
• Kijk vervolgens of er nog meer werkwoorden in de zin staan,zet daar ook een streep voor en achter.
• Als er nog woorden overblijven, ga je deze voor de pv zetten op een manier dat de zin blijft kloppen. Je doet dat met zoveel mogelijk woorden.
  

Neem het zinnetje over en onderstreep de pv. Verdeel het zinnetje daarna in zinsdelen.

De beste voetballer werd beloond met een bijzondere trofee.

De persoonsvorm is altijd een werkwoord

1. Waar
2. Niet waar

Het gezegde 

Het gezegde bestaat uit alle werkwoorden in de zin, dus ook de persoonsvorm.

Ik heb lekker gegeten met mijn moeder.

Wat is het gezegde in de volgende zin:
Ik ben naar school gelopen.

1. Ik
2. ben gelopen
3. naar school

Wat is het gezegde in deze zin:
Groep 8 heeft de eindtoets gemaakt.

1. Groep 8
2. heeft gemaakt
3. de eindtoets

Het onderwerp

Het onderwerp kun je vinden door de volgende vraag te stellen:

Ik heb lekker gegeten met mijn moeder.

Wie of wat + gezegde.

Let op: je zoekt dus eerst het gezegde!

Wie heeft gegeten?

ANTWOORD: Ik

Ik is het onderwerp.

Wat is het onderwerp in de volgende zin:
Groep 8 heeft de eindtoets gemaakt.

1. Groep 8
2. heeft
3. de eindtoets
4. gemaakt

Wat is het onderwerp in de volgende zin:
Groep 7 leert het onderwerp vinden.

1. Groep 7
2. leert
3. het onderwerp
4. vinden

Lijdend voorwerp

Een lijdend voorwerp kan in een zin staan, maar dat hoeft niet. Er staat altijd maar maximaal één lijdend voorwerp (lv) in een zin.

Hoe vind ik een lijdend voorwerp?

wie/wat + gezegde + onderwerp?

Voorbeeld bij de zin: 

Groep 7 leert het onderwerp vinden.

Wie of wat + groep 7 (O) leert vinden (gezegde)?

Wie of wat leert groep 7 vinden?

het onderwerp is het lijdend voorwerp

Wat is het lijdend voorwerp in de volgende zin:
Piet koopt snoep

1. Piet
2. koopt
3. snoep

Wat is het lijdend voorwerp in de volgende zin:
Joep ziet zijn vader en moeder.

1. Joep
2. ziet
3. zijn vader en moeder

Wat is het lijdend voorwerp in de volgende zin:
Groep 8 heeft de eindtoets gemaakt.

1. Groep 8
2. heeft
3. de eindtoets
4. gemaakt

Klopt dit?

In een zin zit altijd een lijdend voorwerp. 

1. nee
2. ja

Klopt dit?

Een lijdend voorwerp begint nooit met een voorzetsel (zoals op, in, aan, met, voor e.d.).

1. nee
2. ja

Aan de slag

Maken: opdrachten redekundig ontleden