Waanzinnige sterrenhemel in de Poolse Karpaten introductie en tekstles

• Begrijpend lezen
• Basisschool
• Groep 7

Les 5: Waanzinnige sterrenhemel in de Poolse Karpaten

DEEL 1

 

      Weet je meer over lichtvervuiling.

       Heb je kennisgemaakt met 10

       nieuwe woorden.

     Aan het eind van dit deel van de les:

de introductie op de tekst

de introductie

de woordenschat

terugblikken en vooruitkijken

Lichtvervuiling

Wist je dat er behalve luchtvervuiling ook lichtvervuiling bestaat? In Nederland zijn er maar heel weinig plekken waar het 's nachts echt helemaal donker is. Bijna overal brandt wel kunstlicht, zeker in en rondom de steden en dorpen.

de introductie

de woordenschat

Wat zou dat vele licht voor bijvoorbeeld dieren betekenen? En heb jij ook wel eens last van de lichten in de stad? In de volgende dia kun je invullen wat je al weet.

terugblikken en vooruitkijken

het introductiefilmpje

Vóórdat je in deel 2 van de les de tekst gaat lezen, ga je dit filmpje bekijken.

In het filmpje zie je wat lichtvervuiling is. Er wordt uitgelegd waarom dat de natuur in de war brengt.

Klik op de link onder de afbeelding om het filmpje te starten.

klik op deze link op het filmpje te bekijken

de introductie

de woordenschat

terugblikken en vooruitkijken

Omschrijf in je eigen woorden wat lichtvervuiling is.

de introductie

de woordenschat

terugblikken en vooruitkijken

Hoe denk je dat het komt dat het kunstlicht de natuur in de war brengt?

Hoe beantwoord je een denkvraag?

UGO heeft een hand-out met uitleg over hoe je op een goede manier antwoord geeft op deze denkvragen. Vraag ernaar bij je leerkracht!

de introductie

de woordenschat

terugblikken en vooruitkijken

woordenschat

de introductie

de woordenschat

terugblikken en vooruitkijken

behouden

synoniem zijn aan

observeren

zogenoemd

de local

In de tekst die je in deel 2 van deze les gaat lezen, leer je 10 nieuwe woorden.

Hier zie je alvast de eerste 5:

Woord: synoniem zijn aan

Betekenis: hetzelfde zijn of betekenen

Voorbeeldzin: Het lijkt wel alsof voor sommigen 'het druk hebben' synoniem is aan een gelukkig leven leiden. Maar ik ben gelukkiger als ik rustig aan kan doen.

4

Woord: zogenoemd

Betekenis: met die naam

Voorbeeldzin: De zogenoemde medicijnmannen in bepaalde indianenstammen, zijn geen echte artsen. Ze hebben geen doktersopleiding gehad zoals in het Westen.

1

Woord: de local

Betekenis: de persoon die daar woont

Voorbeeldzin: De 'dokter' in zo'n stam is echter wel heel belangrijk voor de locals. Zij geloven dat hij bijzondere genezende gaven heeft.

2

Woord: observeren

Betekenis: goed kijken wat er gebeurt

Voorbeeldzin: Met een telescoop kan je heel goed de sterren in de hemel observeren.

3

Woord: behouden

Betekenis: zorgen dat het blijft bestaan

Voorbeeldzin: Ondanks alle ellende heeft hij zijn gevoel voor humor behouden. Hij blijft maar grappen maken.

5

Klik op het nummer bij het woord om
de betekenis van het woord en een
voorbeeldzin te laten verschijnen.
Klik op het geluidsfragment om het woord te beluisteren.

de introductie

de woordenschat

terugblikken en vooruitkijken

de verschijning

de telescoop

sensationeel

inhouden

het entreegeld

En hier de tweede helft van de nieuwe woorden:

Woord: het entreegeld

Betekenis: het geld dat je moet betalen om naar binnen te mogen

Voorbeeldzin: Het entreegeld voor het natuurpark was 25 euro per persoon. Eenmaal in het park hebben we enorm genoten.

6

Woord: inhouden

Betekenis: wat iets betekent

Voorbeeldzin: Als je naar de BSA gaat, houdt dat in dat je graag leest en dat je er altijd bent. Je gaat op die dag dus niet met je vriendjes buiten spelen.

7

Woord: de verschijning

Betekenis: de keer dat iets tevoorschijn komt

Voorbeeldzin: De planeet Venus is een heel heldere verschijning aan de westelijke avondhemel. Je kunt hem dan heel erg goed zien. 

8

Woord: de telescoop

Betekenis: de verrekijker waarmee je naar de sterren kunt kijken

Voorbeeldzin: Voor zijn 10e verjaardag kreeg Youssef zijn eerste telescoop. Zijn opa leerde hem hoe hij ermee naar de sterren kon kijken.

9

Woord: sensationeel

Betekenis: adembenemend

Voorbeeldzin: Als je zo'n planeet heel goed kunt zien, is dat best wel sensationeel! Dat gebeurt immers niet elke dag!

10

Klik ook hier op het nummer bij het woord om de betekenis van het woord en een voorbeeldzin te laten verschijnen.
Klik op het geluidsfragment om het woord te horen.

de introductie

de woordenschat

terugblikken en vooruitkijken

Les 5: Waanzinnige sterrenhemel in de Poolse Karpaten

DEEL 2

 

      Weet je meer over het nieuws.

      Weet je meer over lichtvervuiling
      en Dark Sky parken.

      Kun je de nieuwe woorden in de tekst plaatsen.

     Aan het eind van dit deel van de les:

de tekst

Waanzinnige sterrenhemel

in de Poolse Karpaten

het nieuws

de tekst

terugblikken

Wat ga je in deze tekst lezen over de sterrenhemel in de Poolse Karpaten, denk je?

het nieuws

de tekst

terugblikken

de inleiding

Waanzinnige sterrenhemel in de Poolse Karpaten 

Door lichtvervuiling rondom steden wordt het steeds moeilijker voor astronomen om sterren te kijken. Astronoom Pavol Ďuriš woont op één van de weinige overgebleven natuurlijk donkere plekken in Europa en kijkt avond na avond naar de mooiste sterrenhemel.

Klik hier en luister mee!

het nieuws

de tekst

terugblikken

Waarom zou iemand avond na avond naar de sterrenhemel willen kijken, denk je? 

Klik hier en luister mee!

het nieuws

de tekst

terugblikken

de eerste alinea

Lichtvervuiling

Pavol Ďuriš is astronoom en verzorgt zogenoemde ‘astroshows’ aan toeristen en locals uit de omgeving. Dat doet hij vanaf zijn huis in Dwernik in het Bieszczady Starry-Sky Park, één van de laatste vier natuurlijk donkere gebieden in Europa. Doordat Dwernik in de Poolse Kapaten ligt, het dunst bevolkte gebied van Polen, heeft dit gebied weinig last van ‘lichtvervuiling’. Het is daarom een regio die ideaal is om de sterrenhemel te observeren. De Bieszczady, waarschijnlijk zoals geen andere plek in Polen, is daarmee synoniem aan de ‘wilde natuur’. Door het vele gebruik van licht, in en rond steden, wordt het voor astronomen helaas steeds moeilijker om naar sterren en planeten te kijken.   

de local

Betekenis: de personen die daar wonen

zogenoemde

Betekenis: met die naam

synoniem zijn aan

Betekenis: hetzelfde betekenen als

observeren

Betekenis: goed kijken wat er gebeurt

het nieuws

de tekst

terugblikken

Waarom is het in Bieszczady Starry-Sky Park perfect

om sterren te kunnen bekijken?

het nieuws

de tekst

terugblikken

1. Omdat je in Polen de sterren altijd goed kunt zien.
2. Omdat het er 's winters heel koud kan zijn.
3. Omdat daar heel weinig mensen wonen. Daardoor is er bijna geen kunstmatig licht, is het 's nachts echt donker en zie je de sterren goed.
4. Omdat de zon daar niet schijnt.

Leg uit waarom het Bieszczady Starry-Sky Park synoniem is aan 'wilde natuur'.

Tip!

Maak je deze opdracht zelfstandig en weet je het even niet meer precies? Dan kun je altijd een paar dia's terug om de tekst  nog een keer te bekijken.

het nieuws

de tekst

terugblikken

de tweede alinea

Dark Sky parken  

Een Dark Sky Park is een gebied waar het donker is en waar de duisternis ook behouden blijft. Mensen zijn er 's nachts welkom om van die duisternis te genieten. Naast het Bieszczady Starry-Sky Park is er nog een aantal andere natuurlijk donkere plekken in Europa waar het sterrenstelsel goed te zien is: bijvoorbeeld op de hoogste toppen van de Oostenrijkse Alpen, een dunbevolkt gebied in oud-Joegoslavië en op ons eigen Waddeneiland Terschelling. Natuurlijke duisternis heeft bescherming nodig en wordt zelfs gezien als een bedreigd deel van het milieu. In het Bieszczady Starry-Sky Park hebben bezoekers de kans om de nachtelijke hemel te bekijken in de meest natuurlijke vorm. Het entreegeld dat ze moeten betalen draagt bij aan de bescherming van de nachtelijke duisternis en de wilde dieren die hier ’s nachts leven.

behouden

Betekenis: zorgen dat het blijft bestaan

het entreegeld

Betekenis: het geld dat je moet betalen om naar binnen te mogen

het nieuws

de tekst

terugblikken

Waarom hebben deze Dark Sky parken bescherming nodig denk je?

het nieuws

de tekst

terugblikken

de derde alinea

Opmerkelijke verschijningen

Een astroshow bij Pavol houdt in dat hij je verschillende dia’s laat zien van de meest opmerkelijke verschijningen in het sterrenstelsel, de Melkweg (zie fig. 2) en de planeten. Ook legt hij uit hoe telescopen werken en kun je de sensationele nachtelijke hemel ook met eigen ogen bekijken. Bij een heldere nacht zie je meer dan zevenduizend sterren.

de verschijning

Betekenis: de keer dat iets tevoorschijn komt

inhouden

Betekenis: betekenen

de telescoop

Betekenis: de verrekijker waarmee je naar de sterren kunt kijken

sensationeel

Betekenis: adembenemend

het nieuws

de tekst

terugblikken

Wat denk je dat het woord 'opmerkelijk' betekent? 

het nieuws

de tekst

terugblikken