Grammatica H4 BBG

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Grammatica 4

4.2 Tussenletters

4.3 Aan elkaar of los

doel van deze les

- Je kan de juiste tussenletter bij samengestelde woorden gebruiken.

- Je schrijft woorden juist: aan elkaar of los.

meervoud op -s

meervoud op -en

meervoud op 's

lepel

kleur

tekst

bloem

beest

broer

emmer

pasje

pyama

oma

paraplu

hobby

auto

gang

meervoud maak je 

     1) - en achter het woord

2) -s achter het woord

3) 's achter het woord

4) Uitzonderingen

Regel tussenletter(s) -en-

Als het eerste woord alleen een meervoud heeft op -en:

bananenschil, paardensport

Regel tussenletter(s) -e-

- Als het eerste woord gaat over iets waar er maar één van is: zonnecel, maneschijn

- Als het eerste woord een versterkende betekenis heeft: retegoed, reuzegroot

- Als het eerste woord (ook) een meervoud heeft op -s: gemeenteraad, stageplaats

- Als het woord geen meervoud kent: rijstepap

- Als het eerste woord geen zelfstandig naamwoord is: huilebalk

Regel tussenletter(s) -S-

- Als je de -s- hoort en als de -s- in dezelfde soort samenstellingen ook voorkomt:

mijnwerkerslamp   ->    mijnwerkersstaking

stadstuin   ->    stadscentrum

maar geen tussenletter -s-:

voetbaltraining   ->   voetbalsupporter

Welke regel is van toepassing?

brekebeen

1. Het eerste deel gaat over iets waarvan er echt maar één is
2. Het eerste deel heeft behalve een meervoud op -en ook een meervoud op -s
3. Het eerste deel heeft een versterkende betekenis
4. Het eerste deel is geen zelfstandig naamwoord

Welke regel is van toepassing?

maneschijn

1. Het eerste deel gaat over iets waarvan er echt maar één is
2. Het eerste deel heeft behalve een meervoud op -en ook een meervoud op -s
3. Het eerste deel heeft een versterkende betekenis
4. Het eerste deel heeft alleen een meervoud op -en

Welke regel is van toepassing?

beregoed

1. Het eerste deel gaat over iets waarvan er echt maar één is
2. Het eerste deel heeft behalve een meervoud op -en ook een meervoud op -s
3. Het eerste deel heeft een versterkende betekenis
4. Het eerste deel heeft alleen een meervoud op -en

Welke regel is van toepassing?

zonnepaneel

1. Het eerste deel gaat over iets waarvan er echt maar één is
2. Het eerste deel heeft behalve een meervoud op -en ook een meervoud op -s
3. Het eerste deel heeft een versterkende betekenis
4. Het eerste deel heeft alleen een meervoud op -en

Welke regel is van toepassing?

kattenbak

1. Het eerste deel heeft geen meervoud
2. Het eerste deel heeft behalve een meervoud op -en ook een meervoud op -s
3. Het eerste deel heeft een versterkende betekenis
4. Het eerste deel heeft alleen een meervoud op -en

verzekering(s)polis

1. met tussen-s
2. zonder tussen-s

hardloop(s)schoenen

1. met tussen-s
2. zonder tussen-s

leraar + kamer =

aannemer + bedrijf =

Rondvraag

??Vragen??

Aan elkaar of los?

Grammatica §4.3

Aan elkaar of los?

In het Nederlands schrijf je de volgende woorden aan elkaar:

• samenstellingen (ook al wordt het nieuwe woord erg lang) garage + houder / = garagehouder gemeente + gids / gids van de gemeente = gemeentegids

• woorden met er-, hier-, daar- en waar- plus een voorzetsel: erop, hierin, daarmee, waarvan
• werkwoorden die beginnen met voorzetsels

binnenlaten, opmerken, uitvinden, binnengelaten, opgemerkt, uitgevonden.

Welk woord is juist gespeld?

1. topsportcarrière
2. topsport carrière
3. top sport carrière

Koppelteken

Dit is het leesteken dat onderdelen van samenstellingen of samenkoppelingen met elkaar verbindt. Je gebruikt dit bij:

• een deel van een samenstelling bestaat uit een naam, letters, cijfers, afkorting of tekens:
  mbo-opleiding, tv-gids, dvd-hoesje, A4-formaat, de zaak-Wilders

1. zin A
2. zin B
3. zin C

Gebruik koppelteken (1)

• Als het eerste deel begint met de voorvoegsels
  niet-, non-, bijna-, oud-, ex-, aspirant-, adjunct-, substituut-, chef-, kandidaat-, interim-, stagiair-, leerling-, assistent-, collega- of meester-, Sint-

Gebruik koppelteken (2)

• Als de uitspraak anders onduidelijk is:
  auto-onderdelen, toe-eigenen

• het woord een samengestelde aardrijkskundige naam of afleiding is:
  Centraal-Europa, Zuid-Amerika, Oost-Europese ...
• Als de woorden een vaste combinatie zijn: kant-en-klaarmaaltijden, kat-en-muisspel, nek-aan-nekrace, mond-op-mondbeademing

Rondvraag

??Vragen??

Oefenen / huiswerk

NU Nederlands -->

lesmateriaal -->

Grammatica 4: Maak de opdrachten die horen bij je leerroute.