Sanätana Dharma - Eeuwige Religie

• Godsdienst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Sanätana Dharma - De Eeuwige Religie

Hindoe - India, Hindoestan rivieren Sindhu en de Indus

Het Oosten - De Oriënt

Sramanistische traditie

Vedische traditie

De Oepanisjaden (Upanishad)

Les 1 - De tijd: lineair of cyclisch

Les 2 - Atman - brahman

Les 3 - Karma - dharma en reïncarnatie en samsara - moksja

Les 4 - Moraal: middel of doel

Les 5 - Brahman en Trimurti

Les 6 - Herhaling

Les 7 - Boeddhisme

Les 8 - Herhaling

Les 9 - Toets

2 tradities in het Oosten

De sramanistische traditie - door eigen inspanning kom je in jezelf tot de goddelijke essentie waaruit ieder mens bestaat. 

sram = zich inspannen, dus je zult hier wel wat voor moeten doen.

Zuiverheid, geweldloosheid, mededogen en ascese zijn middelen om tot verlichting te komen.

Hiertoe behoren het jaïnisme en het boeddhisme.

Vedische traditie - hindoeïsme

Gebaseerd op de Veda's. Dit is de oudste wijsheidsliteratuur van de wereld (ontstaan in 5000 v. Chr. opgeschreven rond 1200 v. Chr.) en beschrijven de functies van de diverse goden en de werkingen van het heelal. Maar ook hoe de mens met de goden kan communiceren met als doel een harmonieus leven samen met de goden. 

Bevrijding van de illusie van deze wereld en het op juiste wijze vervullen van jouw plicht zijn hierbij belangrijke doelen. Maar alles draait om reïncarnatie. Dus hoe kom je terug na dit leven. Echter verlossing vindt je pas boven in de 'pyramide' en in volledige ascese. 

Bidden in India

Puja!

Sanätana Dharma - De eeuwige religie

Wat weet je al van het hindoeïsme?

Les 1 - inleiding

• Wat weet jij al over het hindoeïsme of boeddhisme. 
• Ken jij iemand die hindoe is of boeddhist?
• Heb jij een beeld of iets anders van deze godsdiensten thuis in de woonkamer of misschien in de tuin?
• Wat zijn verschillen of overeenkomsten met de westerse of monotheïstische religies die wij vorig jaar behandeld hebben?

Hoe is onze aarde ontstaan?

Hoe zat het ook alweer? Vorig jaar hebben wij het gehad over het ontstaan van de aarde. Hiervoor kun je de scheppingsverhalen lezen zoals die in de Bijbel of de Koran staan opgetekend. 

Maar ook Het Klokhuis heeft een serie gemaakt over het ontstaan van de aarde.

Scheppingsverhalen

In alle tijden hebben mensen levensvragen gesteld als: waar komt het leven vandaan? Waarom bestaan er mensen? Waarom zijn er jongens en meisjes? Wat gebeurt er met ons als we doodgaan? Waaraan of aan wie danken wij de vruchtbaarheid van de aarde? Waarom is de aarde er? Waarom bestaat er eigenlijk iets? In alle culturen hebben mensen ook naar antwoorden gezocht. 

Die antwoorden tref je aan in allerlei verhalen, vooral in scheppingsverhalen. 

Scheppingsverhalen

Waarom alles is zoals het is, komt door wat er helemaal aan het begin gebeurde. 

Scheppingsverhalen werden geschreven in een tijd dat er nog geen moderne wetenschap bestond. Daarom keek men heel anders aan tegen het ontstaan van de aarde, zon, maan en sterren. Maar daarmee zijn die verhalen nog geen onzin. Scheppingsverhalen zijn immers verhalen voor mensen die antwoorden zoeken op hun levensvragen niet op gewone vragen die vaak wetenschappelijk van aard zijn.

Scheppingsverhaal

In het hindoeïsme bestaat er geen scheppingsverhaal zoals in de Bijbel of de Koran. 

Dit komt omdat hindoes geloven dat er geen schepping bestaat. 

De wereld wordt constant opnieuw geschapen en vernietigd. 

Dit proces gaat eeuwig door en kent geen begin en geen einde. 

Scheppingsverhaal

In het begin waren er alleen de oerwateren. Deze zeeën waren uitgestrekt, diep en donker. Het enige wat er bestond, was het Niet Bestaande. 
Na verloop van tijd ontstond er een gouden ei in het water. Negen maanden lang dreef het ei over de wateren. 
Na negen maanden barstte het ei open en Prajapati verscheen. Prajapati was man noch vrouw, maar een machtige combinatie van beide. Hij rustte bijna een jaar lang uit op de gouden eierschaal. In die tijd sprak en verroerde hij zich niet. 

Scheppingsverhaal

Na een jaar verbrak hij de stilte. Het eerste woord dat hij sprak - het Woord - werd de aarde. Het volgende woord dat hij uitbracht werd de hemel en die deelde hij op in jaargetijden.

Prajapati kon alles zien; vanaf het moment dat het leven begon, tot zijn eigen dood die duizend jaar later zou volgen. Toch voelde Prajapati zich eenzaam en hij verlangde naar een partner in deze enorme leegte.

Hij deelde zichzelf op in tweeën en er ontstond een man en een vrouw. Samen schiepen ze de eerste goden, de elementen en de mensheid. Zo ontstond ook de tijd en Prajapati werd de belichaming hiervan.

Scheppingsverhaal

In het begin waren er alleen de oerwateren. Deze zeeën waren uitgestrekt, diep en donker. Het enige wat er bestond, was het Niet Bestaande. 
Na verloop van tijd ontstond er een gouden ei in het water. Negen maanden lang dreef het ei over de wateren. 
Na negen maanden barstte het ei open en Prajapati verscheen. Prajapati was man noch vrouw, maar een machtige combinatie van beide. Hij rustte bijna een jaar lang uit op de gouden eierschaal. In die tijd sprak en verroerde hij zich niet. 

Kenmerken van het hindoeïsme 

Het hindoeïsme is geen religie zoals wij hier in het westen kennen, maar een

Wet

Ondersteuning

Levenstaak

Plicht

Begrippen die je moet kennen:

De tijd: lineair of cyclisch

Reïncarnatie - opnieuw geboren worden

Atman - brahman

Karma - dharma

Moraal: middel of doel

Samsara - moksja

Brahman en Trimurti

Les 1 - De tijd als lijn of als cirkel?

Lineair: De tijd als een lijn betekent dat je denkt dat er een begin is (je wordt geboren) en een einde (als je sterft). In het christendom en de islam heeft God de wereld gemaakt (in het begin) en zal er een laatste oordeel plaatsvinden (een eind der tijden). Daarbij hebben wij in het Westen een voortgangsgeloof. Veel mensen denken bovendien dat het in de toekomst beter zal worden en dat we zo via een opgaande lijn leven.

Cyclisch: Hindoes geloven dat alles wat bestaat weer terugkeert. De wereld is niet in één keer geschapen, maar dit is een proces wat zich telkens herhaalt. De seizoenen, de tijd, dagen en nachten, zomer en winter, dit zijn scheppende krachten die gedurende de dag van Brahma, de levensduur van de aarde, telkens opnieuw als krachten werken. Energieën die de wereld en de mens (atman) iedere keer opnieuw en op een hoger niveau van bewustzijn terug laat komen.

Oepanisjaden (Upanishad)

Oepanisjaden

De laatste boeken van de Veda's worden de Oepanisjaden genoemd. Hierin wordt de hindoefilosofie beschreven die wij in de komende lessen zullen leren. Ze zijn geopenbaard aan grote zieners of leraren die het hebben verteld aan het volk.

Het woord atman verandert hier in Eigen-Ik. De diepste kern van ons zelf, wezen en ons innerlijke. Daarnaast komt alles voort uit Brahman en zal hier uiteindelijk (zelfbewust) in terugkeren.

De tijd als lijn:

Of de tijd als cirkel:

Les 2 - Atman en Brahman

Atman: betekende eerst adem of eigen-ik. Tegenwoordig kun je het beter vertalen met wezen of innerlijke. Dit is de goddelijke vonk die in elk levend wezen aanwezig is. Als je sterft, gaat je atman niet dood, deze is onvergankelijk. Jouw atman keert terug, niet jij of jouw persoonlijkheid. Door in ons eigen innerlijk te kijken kunnen we komen op de 

Brahman: was het gebed of een toverspreuk, maar kun je nu beter het scheppend wereldprincipe noemen. Zoals de vonken (atman) bij een vuur (brahman) horen. Zo is brahman de grote wereldziel die in zichzelf rust, waaruit alles is voortgekomen en waarin alles weer tot rust komt. Het boek noemt dit de onveranderlijke en oneindige werkelijkheid. Dus geen persoonlijke god en niet te verwarren met Brahma.

blz. 102/103

Atman

Brahman

Brahma

Les 3 - karma en dharma

Karma: de universele wet van oorzaak en gevolg. Dit is niet iets wat direct gebeurt ("moedertje karma volgens Dumpert"), maar iets wat je opbouwt tijdens je leven. Het boek spreekt over bagage wat je meedraagt.

Dharma: is de religie, de ondersteuning van de cultuur. Dit is de plicht, de innerlijke taak - zoals jij een leerplicht hebt - of opdracht die ieder voor zich zo volmaakt mogelijk probeert te voldoen. Houd je aan je dharma en ontvang een goed karma.

Les 3 - samsara en moksha

Samsara: de cyclus van leven en dood - de wereld waarin wij "vast zitten". Het wiel van Samsara is het gevolg van ons bewustzijn en het verwijst naar de steeds voortgaande cyclus van dood en geboorte, tegenslag en voorspoed, lijden en vreugde, etc.

Moksha: Bevrijding uit de cyclus van leven en dood. Het uiteindelijke doel van het leven is ons met eeuwige kennis - die je vindt in de Veda's en levenstraditie van de Indiase geschiedenis - te steunen terwijl wij deze 'oceaan van samsara' oversteken om uiteindelijk nirvana (boeddhisme) te bereiken

Les 3 - reïncarnatie

Reïncarnatie: is een westers woord. re = opnieuw en carne = vlees. Maar niet het vlees wordt opnieuw geboren, maar jouw atman. Dus jouw ziel komt na dit leven terug. Hoe? Dat bepaal jij zelf. Door het karma wat je opbouwt tijdens dit leven.

Alles wat bestaat is van goddelijke oorsprong en daarom is ook het diepste wezen van de mens goddelijk en dus onsterfelijk. De dood is dus niet het einde, maar een tussenfase op weg naar een nieuw begin of een herstart als je goed bezig was.

Brahman

Atman

Samsara

Moksja

Brahma-scheppergod

Les 4 - Bhagavad Gita

Bhagavad Gita - wat is Arjoena's dharma?!

Les 4 - moraal: middel of doel

Moraal - goed & kwaad

Middel: dit doe je om je doel te bereiken.

Doel: bereik je wanneer je de middelen hiervoor gebruikt.

Mahatma Gandhi stelt hierbij dat het niet goed is om moksha als doel te hebben en daarom goed te doen. Maar dit doe je omdat je weet wat goed en kwaad is in zichzelf.

Opdracht 15 en 16 in je werkboek

Les 5 - Brahma en Trimurti

Brahman is de hoofdgod. Deze kan echter

reïncarneren in verschillende gedaantes>

Daarom zien hindoes hun religie als een 

monotheïsme (een godsdienst met 

één god). Alles komt voor uit Brahman en keert daar ooit weer in terug.

Leg uit waarom je ook zou kunnen stellen dat het een polytheïstische godsdienst is?

Trimurti (drie hoofdgoden): Brahma - Vishnoe - Shiva

Boeddhisme

Het verhaal van Boeddha: Siddharta

Siddharta Gautama, later Boeddha, werd als prins 

geboren in een klein vorstendom in het 

noordoosten van India. 

Tijdens zijn leven (circa 450-370 voor Christus) 

maakte hij een spirituele ontwikkeling door 

van waaruit het boeddhisme is ontstaan. 

Les 6 - Boeddhisme

Het leven is lijden

Boeddha +/- 450 v Chr. 

• De 4 edele waarheden
• Het achtvoudige pad

Les 6 - boeddhisme

De vier edele wijsheden:

1. al het leven is lijden

2. dit lijden ontstaat door verlangen

3. het opgeven van verlangens stopt het lijden

4. hiervoor kun je een achtvoudig pad volgen:

Les 7 - het achtvoudig pad

1. Je bestaan = lijden

2. Hier wil je uit vandaan komen. 

3. Hiervoor moet je oprecht zijn en eerlijk. (rood = je leefwijze )

4. Juist handelen: niet doden, geweldloosheid, geen foute seks

5. Soberheid: geen drugs, drank, sigaretten, alcohol, ballonnetjes, etc.

6. Het goede bevorderen. (wit = je levensinstelling)

7.  Aandacht hebben voor de lijdende wereld om je heen.

8. Anderen helpen waar je dit kan.

 

1. Geef een voorbeeld waaruit blijkt dat Lubach gelijk heeft in wat hij stelt over boeddhisten. 
2. Kritiek: noem 1 punt waarvan je vindt dat dit anders zit.
3. Noem 2 punten van het boeddhisme waar je het mee eens bent of die jou aanspreken.
4. Noem 2 punten van het boeddhisme die je niet begrijpt, die je vreemd vindt of waar je het niet mee eens bent.

Zondag met Lubach

Les 8 - herhaling

Hindoeïsme: De tijd: lineair of cyclisch - Reïncarnatie - opnieuw geboren worden - Atman - brahman - karma - dharma - moraal: middel of doel - samsara - moksja - Brahma en Trimurti

Boeddhisme: Boeddha +/- 450 v Chr. - De 4 edele waarheden - Het edele achtvoudige pad - Het leven is lijden

Volgende les: toets!

Les 9 - Toets

Hoe noem je het als je de weg van verlossing kiest via de goden?

1. De karma-weg
2. De bhakti-weg
3. De njana-weg
4. De Arjoena-weg

De eeuwige cyclus van leven en dood noemt een hindoe de..?

1. Moksja
2. Maya
3. Samsara
4. Brahma

Welke goden ken jij al?

Noem de Trimurti - de drie belangrijkste manifestaties van Brahman hier op aarde.

Een mens is slechts de buitenkant. Bij hindoes gaat het om je goddelijke ziel,de

1. brahman
2. moksja
3. samsara
4. atman

Vast zitten in de eeuwige illusie van leven en dood noemt een hindoe de samsara, terugkeren doe je door

1. reïncarnatie
2. puja
3. de goden
4. jezelf

Hoe was het ook alweer?
De prins Arjoena moest vechten tegen zijn eigen familie en vrienden en dus vroeg hij hulp aan...

1. Vishnoe
2. Krishna
3. Shiva
4. Brahma

Wat heeft dit verhaal te maken met de cyclus waar we in de eerste lessen aandacht aan hebben besteed?

Wat kun je nu allemaal vertellen over hindoeïsme?

Conclusie

Een goed karma bouw je op door je aan je dharma te houden. Voor mij als docent betekent dit lesgeven, voor jou als leerling naar school gaan. Afwijken van je dharma (innerlijke taak of plicht) kan ervoor zorgen dat je een slecht karma opbouwt. Aan het einde van je leven bepaalt dit hoe je terugkomt in het volgende leven. Het terugkeren van de atman in het volgende leven noemt men in India: reïncarnatie.

Conclusie

In het Hindoeïsme zijn er veel goden (van 3 - 330 miljoen), maar eigenlijk ook maar één: Brahman. Deze manifesteert zich in verschillende gedaantes. En dat kunnen er dus wel drie miljoen of meer zijn. Allemaal een element van wat wij allemaal iedere dag om ons heen kunnen zien. Iedere god vertegenwoordigt een stukje van de wereld waarin wij leven. Er is dus slechts één waarheid of één werkelijkheid en die toont zich op vele manieren.

De belangrijkste drie goden zijn de Trimurti: Brahma, Shiva en Vishnoe. Brahma wordt gezien als de scheppergod. Het eeuwige begin en einde. In wie alles ooit begonnen is en tot wie we allemaal weer terugkeren. In het dagelijks leven worden Shiva en Vishnoe het meest aanbeden. Dit gebeurt oa. door 's ochtends Puja te doen.

Conclusie 

Miljoenen jaren geleden begon vanuit de onstoffelijke wereld, die je eerder in miljarden jaren moet tellen, een schepping vanuit de scheppergod Brahma. Hij creëerde twee werelden, twee werkelijkheden. De ene is het goede: de moksha waarnaar wij (atman) naar op weg zijn. De andere is de slechtste die er bestaat, namelijk onze wereld (samsara). Wij zitten vast in een eeuwige cyclus van leven, dood gaan en weer opnieuw geboren worden.

Door reïncarnatie leeft de ziel (atman) van de mens altijd verder. Dit is het enige wat telt om in de moksha te komen. Het doel van iedere mens moet daarvoor zijn om je aan jouw dharma te houden om zo een goed karma op te bouwen. 

Conclusie 

Dharma - je plicht is daarbij het belangrijkste om je aan te houden. Hierdoor bouw je een goed karma op en dit heb je nodig in je volgende leven. Karma is dus niet zoals bij ons in het Westen iets wat direct volgt, maar bouw je op tijdens je leven en bepaalt hoe je volgende leven zal gaan verlopen. De prins Arjoena vraagt aan de Heer Krishna wat hij moet doen: vechten en daarmee zijn broers en vrienden doden of toch weglopen om dit lot te ontkomen? Krishna stelt dan dat er geen ontkomen aan je lot is, en het lot van een soldaat is vechten en doden. Maar wees gerust zegt Krishna daarbij: je doodt de ander niet echt, want de atman (ziel) zal altijd voorbestaan. Een hele geruststelling of toch niet? Wat kun jij leren van dit gesprek tussen Arjoena en Krishna?

Conclusie 

De Trimurti is heel lang in het Westen de manier geweest om een indeling te maken van het hindoeïsme maar wordt in India zelf bekritiseerd. Zo wordt er in het dagelijks leven nauwelijks tot Brahma puja gedaan, maar zijn bijvoorbeeld Ganesha, Lahksmi en Sarwati wel veel te zien, bijvoorbeeld voorin de bus of taxi. Deze drie-eenheid staat voor voorspoed, vrede en geluk.

Toch moet je de Trimurti kennen, de Drie-Eenheid van het hindoeïsme. 

Dit begint met Brahman. Het scheppend oerprincipe van waaruit alles is ontstaan. Zoals een golf bij de oceaan hoort of een vonk bij een vuur zo hoort de atman bij Brahman. Hij heeft geen vorm en lichaam. Toch kan Brahman de gedaante van een mens aannemen en reïncarneert in de drie hoofdgoden: 

Brahma - de scheppergod (met vier hoofden voor iedere windrichting), Vishnoe - degene die verantwoordelijk is voor de instandhouding of bescherming van onze wereld (een vriendelijke god met als belangrijkste reïncarnatie Krishna - die erg populair in India is) en als laatste Shiva. De meest onvriendelijke van de drie die zowel het nieuwe leven als de dood vertegenwoordigt. Bewapend en versierd met doodshoofden schrikt hij de mens vaak angst aan, maar tegelijk kan hij met zijn dans de mens in vervoering brengen. Shiva is de god van leven en dood, van vernietiging en wedergeboorte.

Boeddhisme 

Gautama Siddharta, later Boeddha, werd als prins geboren in een klein vorstendom in het noordoosten van India. Tijdens zijn leven (circa 450-370 voor Christus) maakte hij een spirituele ontwikkeling door van waaruit het boeddhisme is ontstaan. 

Zijn moeder, koningin Maya, stierf kort na zijn geboorte, waarna hij werd opgevoed door een tante. Toen een wijze man voorspelde dat het kind ofwel een grote koning ofwel een bekende godsdienstige leider zou worden, was koning Suddhodana vastbesloten ervoor te zorgen dat zijn zoon op zou groeien tot koning. Daarom leidde Siddhartha een leven vol luxe en plezier, werd hij altijd omringd door mooie mensen en voorwerpen en werd hij onthouden van lelijke dingen en verdriet. Hij zou hierdoor verwend en hooghartig hebben kunnen worden, maar in werkelijkheid was hij vriendelijk en zorgzaam. Ondanks alle rijkdommen voelde hij zich niet gelukkig.

BRON: https://www.alatara.nl/c-3392623/het-verhaal-van-boeddha/

Boeddhisme 

Toen hij 29 jaar was besloot hij te ontsnappen uit het paleis om de wereld te verkennen. Zijn leven veranderde hierdoor totaal. Bij verschillende gelegenheden zag hij een zieke man, een oude man, een dode man en een heilige man. Zij worden de Vier Hemelse Boodschappers genoemd. Siddhartha begreep dat het leven in het paleis hem had afgeschermd van de werkelijkheid. Ouderdom, ziekte en dood zullen iedereen overkomen. Terwijl hij in het woud, leefde luisterde Siddhartha naar de beroemde godsdienstige leraren en sloot hij zich aan bij vijf asceten. Dit waren mannen die vrijwillig praktisch zonder voedsel en zonder slaap leefden. Toen hij bijna dood ging van de honger, besefte hij dat deze marteling voor hem niet de manier was om wijsheid te bereiken. Hij nam wat rijst aan waarna zijn vijf vrienden hem verlieten. Ze vonden hem een zwakkeling.

Nadat hij weer op krachten was gekomen, besloot Siddhartha te gaan mediteren tot hij de waarheid over de oorzaak van het lijden had gevonden en hoe daar een eind aan gemaakt kon worden. Hij zat onder een heilige Bodhi boom toen hij uiteindelijk een staat van perfecte vreugde en vrede bereikte (het Nirwana). In deze staat begreep hij de Vier Edele Waarheden en was hij dus de Boeddha (= ’de Verlichte’). 

Boeddhistische leer

Volgens Boeddha bestaat het leven uit lijden en ontevredenheid. Deze centrale gedachte vormt de Eerste Edele Waarheid. De Tweede Edele Waarheid luidt dat het lijden wordt veroorzaakt door verlangens en begeerte om het lijden te verminderen en de situatie waar je je in bevindt te verbeteren. De Derde Edele Waarheid zegt dat het lijden beëindigd kan worden. De Vierde Edele Waarheid vertelt dat het pad om het lijden te beëindigen acht delen kent: het Achtvoudige Pad.

juist inzicht: ze proberen de onderwijzing over het lijden aan te nemen.

Juist besluit: ze proberen onzelfzuchtig en medelevend te denken.

Juiste woord: ze proberen de waarheid te vertellen en spreken daarbij op een manier die behulpzaam is.

Juiste daad: ze proberen vriendelijk en nadenkend te zijn bij alles wat ze doen.

Juist leven: ze kiezen werk dat nuttig is en zullen geen mensen of het milieu beschadigen.

Juist streven: ze spannen zich in om wijs te leven en het goede aan te moedigen.

Juist denken: ze proberen waakzaam te zijn, zodat je je niet gedraagt op een manier waar je later spijt van hebt.

Juiste meditatie: hierdoor wordt je rustig en stil en voel je je adem in en uit gaan. Dit helpt je om je geestelijk en lichamelijk vredig te voelen. 

Verspreiding van Boeddhisme

Veertig jaar lang, tot aan zijn dood, trok de Boeddha door India om het volk te onderwijzen over wat hij had geleerd over het menselijk bestaan en hoe men kon worden bevrijd van het lijden. Zijn eerste volgelingen waren de vijf asceten, die hem eerder verlaten hadden. Ook zijn familie nam zijn leer aan en zijn tante werd de eerste Boeddhistische non. De gemeenschap van monniken en nonnen die Boeddha volgden werd de sangha genoemd.

Toen Boeddha ongeveer 80 jaar was stierf hij. Hij zou nu voor altijd het nirwana betreden. Hij zei zijn bedroefde vrienden niet te treuren. Alle dingen veranderen. Ze moesten oefenen in bedachtzaamheid om aldus verlicht te worden. Hij stierf vredig in Kushinagara. Zijn dood wordt het Parinirvana (=zijn laatste intrede in het Nirwana) genoemd.

Het boeddhisme verspreidde zich na de dood van Boeddha (De Verlichte) over Azië en ontwikkelde zich in verschillende vormen, zoals het Tibetaanse boeddhisme en het Zenboeddhisme in Japan. In China vormen het boeddhisme, het taoïsme en het confucianisme samen een belangrijke spirituele basis. Ook in de westerse wereld verspreidt het boeddhisme zich steeds verder. 

BRON: https://www.alatara.nl/c-3392623/het-verhaal-van-boeddha/