3.3 herhalen & verdiepen: feodaal bestuur

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

3.3 herhalen en verdiepen: feodaal bestuur

Karel de Grote

Hoe zat het ook maar weer...

Karel Martel 

(ca. 690-741)

Karel de Grote

(768-814)

De leenman

De leenheer:

Karel de Grote

Het leen (de grond) dat de leenman 'in leen' krijgt.

De vier plichten van een leenman:

• Hij moest trouw zweren aan de koning; 
  
• Hij moest zijn gebied besturen en er recht-spreken;
  
• Hij moest jaarlijks belasting aan de koning betalen; 
  
• Als er oorlog was in het Rijk, moest hij met zijn eigen soldaten meevechten in het leger van de koning.

De leenman zweert trouw aan zijn leenheer, Karel de Grote.

De vrome Karel

“De christelijke religie waarmee hij sinds zijn kindsheid vertrouwd was, hield hij plichtsgetrouw en deugdzaam in ere. Daarom bouwde hij de prachtige kerk in Aken, die hij met goud en zilver, met luchters en balustrades en met deuren gemaakt van massief metaal aankleedde.”

(uit: Einhard, Het leven van Karel de Grote, rond 840)

In Aken staat de troon van Karel de Grote. Veel mensen komen naar de stad om deze te zien én even aan te raken. Wat zegt dat over deze historische persoon?

Karel de Grote wordt ook wel 'de vader van Europa/de EU' genoemd. Leg uit waarom dit volgens jou een goede bijnaam is, of niet

De meedogenloze Karel

Karel de Grote voerde talrijke oorlogen. Erg lang en grimmig was zijn strijd tegen de Saksen. In deze meer dan dertig jaar durende oorlog ging het niet alleen om de onderwerping van de tegenstander maar ook om zijn bekering tot het christendom. Die bekering werd soms ook met geweld afgedwongen.

Koning Karel wordt keizer

Tijdens de kerst van het jaar 800 kroonde paus Leo III de Frankische koning tot keizer. Dat was opmerkelijk, want West-Europa had sinds 476 geen keizer meer gekend. Aanvankelijk waren de Byzantijnse keizers dan ook niet van plan Karels keizerstitel te erkennen. Dat gebeurde pas in 812, toen Karel de Byzantijnse stad Venetie dreigde aan te vallen. 

Karel de Grote zette een belangrijke stap in zijn bestuur: hij koppelde het leenstelsel aan het bestuur. Hij maakte niet alleen soldaten, maar ook hoge bestuurders -graven en hertogen- tot leenmannen. Hun leen viel samen met het gebied dat zij al bestuurden. Feodaliteit was een oplossing voor geldgebrek, maar veroorzaakte ook nieuwe problemen.
Denk aan de positie van Rollo IV, wat wat dit probleem?

Dit zijn schaakstukken van een schaakspel uit de twaalfde eeuw, die ook wel The Lewis Chessman worden genoemd. Ze zijn gemaakt van walrustand.

Sleep de onderdelen naar de juiste schaakstukken.

Adel

Geestelijkheid

Ridder

Koning

Bisschop

Borstbeeld, rond 1349

Schatkamer Dom van Aken

Karel de Grote stierf op 28 Januari 814 in zijn Akense palts. Al snel ontstond een legendevorming rond zijn persoon waarin hij als ideale heerser werd gestileerd. Adellijke families claimden van hem af te stammen en zowel de Duitse, Franse als Boheemse koningen grepen zijn traditie aan. In hun kroningsceremonies speelde de plaatsen en objecten uit het leven van Karel de Grote een belangrijke symbolische rol.

Ook het borstbeeld van Karel de Grote in Aken, de zogehete Karlsbuste, is een kunstzinnige interpretatie van de keizer verheerlijkt als tijdloze regent. Het beeld verenigt symbolen van zowel het Rooms-Duits rijk als de Franse koningen. In het borstbeeld is het schedeldak van Karel de Grote opgeborgen.

De ideale Karel

“Op hoogtijdagen droeg hij met goud bewerkte kleding en schoenen waarop edelstenen pronkten. Een gouden speld hield zijn schoudermantel bijeen en de keizer schreed getooid met een diadeem van goud en edelstenen naar binnen“

(uit: Einhard, Het leven van Karel de Grote, rond 840)

Bronnenschaarste

Eigenlijk zijn er maar twee belangrijke bronnen. Einhard, de auteur van Vita Karoli Magni was een tijdgenoot en dienaar van de Keizer. De geleerde Notker heeft Karel de Grote nooit gekend, en schreef ca. 880 de Gesta Karoli Magni Imperatoris (Daden van Keizer Karel de Grote). Niemand weet ook hoe Karel de Grote er uit zag, want er bestaat geen portret van Karel de Grote dat tijdens zijn leven is gemaakt.  

Zelf verder werken

• Samenvatting verder afmaken
• Vragen stellen voor de toetsweek