CvdK: inleiding

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Van 500 v CHR - 1500 

De Cultuur van de kerk

Na deze les heb je een globaal beeld van het leven in de middeleeuwen.

We behandelen de volgende examentopics:

Organisatie van de samenleving.

Heilsgeschiedenis, liturgie en kerkelijk jaar.

Religieuze volkscultuur: pelgrimages, heiligenverering en relieken.

Werken volgens de praktijk van het kopiëren.

Internationale invloeden: Iberisch schiereiland, kruistochten, wereldreizen en handelsroutes.

0

welke begrippen horen bij de middeleeuwen?

Organisatie van de samenleving.

Belangrijke gebeurtenissen voor de start van de periode:

Einde van de vierde eeuw wordt het Christendom staatsgodsdienst.

De christelijke keizers maakten  een einde aan Olympische Spelen.

De christelijke keizers maakten  een einde aan Gladiatorenspelen.

Het Romeinse Rijk valt uiteen in Oost en West

Het West Romeinse rijk wordt al gauw binnengevallen door o.a. Germanen.

De Kerk wordt oppermachtig

Er ontstaat een feodaal stelsel

Cultuur van de kerk 

Leven in de middeleeuwen

Vroege middeleeuwen                                      

325 - 1000                                                                

Hoge middeleeuwen

1000 - 1250; Romaans                                        

Late middeleeuwen

1250 - 1500; Gotiek

De stijlen lopen niet overal gelijk. In Italie is er bijvoorbeeld maar weinig gotisch werk te vinden

Romeinen

Romeinen hadden veel invloed

rond 400 na Chr. verval Romeinse Rijk

tot 800 na Chr. wanorde en oorlog

Voormalig Oost Romeinse Rijk

Oosters - Orthodox Christelijk

Byzantijnse Rijk    Hoofdstad = Constantinopel (nu Istanbul)

waar? Oostelijk Middellandse zee gebied

Voormalig West Romeinse Rijk

Floreerde later - Karel de Grote (747-814)

Bekeert tot Christendom - Dwingt zijn landgenoten hier ook toe

pas rond 1000 na Chr. is het westen pas politiek stabiel

Begin Hoge middeleeuwen: +/- 1000 voor Chr.

Karolingische rijk

Byzantijnse rijk

Arabische rijk

standenmaatschappij

De geestelijkheid

godsdienst, onderwijs, wetenschap (boeken kopieren)

 De adel

beschermen van anderen, bezitten grote stukken grond, rechtspreken, laten welvaart zien in kleding, gebaren, omgangsregels.

De vrije burgers en boeren

landbouw, ambachten.

ps. Boeren zonder eigen grond worden horigen genoemd, een deel hiervan was lijfeigene (eigendom van de heer)

v.a. 11e eeuw

Grote groei bevolking West Europa

meer voedsel in hoger tempo verbouwd

overvloedige oogsten=

meer handel

Gilden

ong. v.a. 1300

Alleen als lid van een gilde mag je je vak uitoefenen

Wonen in de stad

Mensen worden zelfbewuster

Privéruimte respecteren

Nadelen:

Veel branden (houten huizen)

Ziektes: de pest

De Pest

De Zwarte Dood

Straf van God

Huiswerk

Lees pagina 4 t/m 7

Maak vragenblok 1.1 in de elo (zie ook de planner)

Goed voorbereid naar de volgende les? Bekijk alvast pagina 8 t/m 12.

De Kerk als leidraad

Het christelijke geloof is de hoogste macht, met de kerk als machtigste instituut en de paus als oppergezaghebber over het westen.

De bijbel ligt ten grondslag aan het Christendom, maar ook plato's gedachtengoed (scheiding lichaam en geest) en heidense rituelen worden verchristelijkt.

Heilsgeschiedenis

Schepping

wandtapijt (11e eeuw)

Heilsgeschiedenis

Zondeval: goed en kwaad

Heilsgeschiedenis

Geboorte, 

leven, 

sterven 

en opstanding van Christus.

annunciatie

Heilsgeschiedenis

Geboorte, 

leven, 

sterven 

en opstanding van Christus.

-> kerst                                                            fresco: Giotto di Bondone 

Heilsgeschiedenis

Geboorte, 

leven, 

sterven 

en opstanding van Christus.

bijv. wonderen                  

Heilsgeschiedenis

Geboorte, 

leven, 

sterven 

en opstanding van Christus.

bijv. Pasen                  

Heilsgeschiedenis

Geboorte, 

leven, 

sterven 

en opstanding van Christus.

-emmausgangers/maria magdalena 

brengt het nieuw aan de apostelen

-> pinksteren               

Heilsgeschiedenis

Het laatste oordeel

Religieuze volkscultuur

Gelovigen krijgen zo een reden om te gehoorzamen en zich te voegen naar het geloof en niet te zondigen.

Oplossen door: pelgrimage langs relikwieën.

-> cultuur en geloof wordt verspreid + goed voor de economie.

Naast God en Jezus Christus worden ook heiligen vereerd.

Maria = het belangrijkst.

Huiswerk

Lees pagina 8 t/m 12

Maak vragenblok 1.4 in de elo (zie ook de planner)

Goed voorbereid naar de volgende les? Bekijk alvast pagina 13 t/m 17.

culturele beïnvloeding 

Middeleeuwers komen vaak niet verder dan het dorp of de stad waar ze wonen.

Door pelgrimages, kruistochten, handel en wereldreizen verandert dit gestaag.

Zo zien we steeds meer andere culturen terug in de samenleving.

Kruistochten

Her- en veroveringstochten van christelijke adel op bijvoorbeeld Palestina dat is ingenomen door de Saracenen (turks islamitisch volk).

Veel kennis en cultuur komt terug naar West-Europa

Iberisch schiereiland

Vanaf de 8e eeuw in handen van de islamitische moren. Rijke arabische cultuur.

In Toledo worden geschriften uit het arabisch naar het Latijn vertaald over o.a. filosofie, geneeskunde, algebra, alchemie etc.

Joden en christenen worden (tegen hoge belastingtarieven wel gedoogd).

Mezquita de Cordoba (783-987)

Tot 1236 de functie van Moskee, daarna een christelijke kathedraal.

Handel -> Cartografie

Overzeese handel

Groei van de welvaart (late middeleeuwen)

Uitvinding kompas

Verhoudingen kloppen nog niet, 

maar prima om mee te navigeren

(kunstenaars en wetenschappers hebben

een vermoeden dat de wereld bol is...)

                                                                                                   kaart van de wereld 13e eeuw

Wereldreizen

Marco polo reist naar Azië.

Specerijen, papier, buskruit, porselein en brokaat.

De wonderen van de Oriënt 

Huiswerk

Kijk 1.1 en 1.4 na. 

Maak vragenblok 1.10 in de elo (zie ook de planner)

Goed voorbereid naar de volgende les? Bekijk vast het volgende hoofdstuk: Kloosters en kerken (p.18 - 23)

Nog even een tune-up

www.npostart.nl