7. Observeren

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

7. Observeren

             Lesdoelen

• Je kunt aangeven wat je kunt observeren aan de spijsvertering
• Je kunt aandachtspunten benoemen voor het observeren van ontlasting, het ontlastingspatroon en de voedingstoestand
• Je kunt aangeven waar je op let bij het observeren van urine
• Je kunt afwijkende hoeveelheden en samenstelling van urine benoemen en aangeven wij welke stoornis die afwijkingen passen 
• Je kunt het doel en de werkwijze van een vochtbalans uitleggen

Waarom is observeren belangrijk?

Spijsvertering

Spijsvertering gaat over het proces van eten tot en met het ontlasten

Wat kun je hier als zorgverlener aan observeren?

Observeren

• Slikken en slikproblemen
• Braken
• De toiletgang
• Feces: poep
• Voedingstoestand

Hoe observeer je het slikken?

Slikken observeren

Je beoordeelt een zorgvrager tijdens een maaltijd

• Wordt er tussen de happen door gehoest?
• Wordt er langzaam of juist  heel snel gegeten?
• Heeft de zorgvrager genoeg energie om een volledige maaltijd te eten?

Wat kun je observeren aan braken?

Braken observeren

De cliënt waar je voor zorgt heeft net gebraakt. 

• Hoe ging het braken?
• Hoeveel is er gebraakt?
• Hoe ruikt het braaksel?
• Welke kleur heeft het braaksel?
• Hoe ziet het braaksel er uit?

Wat kun je observeren aan de toiletgang?

De toiletgang (defecatie) observeren

Je zorgt een paar dagen voor dezelfde cliënt

• Hoe vaak moet de cliënt poepen
• Ervaart de cliënt klachten tijdens het poepen?
• Hoeveel tijd heeft de cliënt nodig om te poepen?

Wat kun je observeren aan feces?

Poep (feces) observeren

Wanneer je de ontlasting van een cliënt bekijkt, let je op verschillende dingen:

• Consistentie
• Kleur
• Geur
• Samenstelling

Voedingstoestand observeren

Behalve het observeren van de spijsvertering kun je ook de algehele voedingstoestand observeren

Hierbij kun je gebruik maken van de Body Mass Index (BMI)

BMI = gewicht : lengte²

Wat kun je, naast het BMI, nog meer observeren over de voedingstoestand?

Uiterlijke kenmerken van ondervoeding

• Bleke, vale huid
• Donkere kringen onder ogen
• Dof, futloos haar 
• Bleke slijmvliezen 
• Goed zichtbare botten onder huid
• Afgebroken nagels 

Urinewegstelsel

Het urinewegstelsel gaat over het aanmaken en het afvoeren van urine

Wat kun je hier als zorgverlener aan observeren?

Observeren

• Hoeveelheid urine 
• Kleur en geur urine
• Samenstelling urine
• Dehydratie
• Vochtbalans

Hoeveelheid urine

De hoeveelheid urine

Welke bijzonderheden aan de geur en kleur van urine zou je kunnen observeren?

Observeren van geur en kleur

• Donkergeel: geconcentreerd
• Rood: bloed 
• Colakleur: spierafbraak
• Troebel, stinkt: urineweginfectie
• Ammoniak: hoge ureumconcentraties
• Zoetzure geur: ketonen bij diabetes

Wat kun je ontdekken aan de samenstelling van urine?

Samenstelling observeren

• Urine kan met strips worden onderzocht
• Urinesediment: centrifugeren
• Urinekweek: bacteriën laten groeien

Hoe kun je zien dat iemand uitgedroogd is?

Observeren dehydratie (uitdroging)

• Weinig urine
• Droge huid
• Diepliggende ogen
• Droge slijmvliezen 
• Suf, traag 
• Lage bloeddruk, snelle pols
• Gewichtsverlies
• Huid turgor test 

Vochtbalans

• Verschil tussen hoeveelheid vocht die iemand binnen krijgt en die iemand uitscheidt 

Wanneer zou je een vochtbalans bij kunnen houden?

Oefenen

Oefen zelf met het berekenen van de vochtbalans over 24 uur in het voorbeeld dat je krijgt van de docent

             Lesdoelen

• Je kunt aangeven wat je kunt observeren aan de spijsvertering
• Je kunt aandachtspunten benoemen voor het observeren van ontlasting, het ontlastingspatroon en de voedingstoestand
• Je kunt aangeven waar je op let bij het observeren van urine
• Je kunt afwijkende hoeveelheden en samenstelling van urine benoemen en aangeven wij welke stoornis die afwijkingen passen 
• Je kunt het doel en de werkwijze van een vochtbalans uitleggen