les 14 H1.4 rekenen aan reacties

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

H1 Chemisch rekenen

NOVA vwo4

les 14 H1.4 rekenen aan reacties

Leg klaar:

- schrift + pen

- Binas

- rekenmachine

Waarom is het belangrijk om dit te leren?

Bij de productie van stoffen, zoals bij de chemische industrie of bij medicijnen, is het belangrijk om de beginstoffen in de juiste verhouding samen te voegen. De verhouding is belangrijk, omdat er anders één van de beginstoffen overblijft. Dat is verspilling (kost geld!) én het product is onzuiver.

Inleiding bij H1.4 Rekenen aan reacties

• hoeveel g salicylzuur is nodig voor 20 tabletten?
• hoeveel g azijnzuuranhydride moet worden toegevoegd, zodat er geen beginstof overblijft?

  C₇H₆O₃        +  C₄H₆O₃      ->  C₉H₈O₄          + C₂H₄O₂ 

salicylzuur       azijnzuur-          aspirine        ethaanzuur

                           anhydride 

Voorbeeld          vragen voor de fabrikant van aspirine:

Deze les leer je

- hoe je uit de reactievergelijking kunt afleiden in welke molverhouding stoffen met elkaar reageren

- hoe je vanuit de molverhouding uit reactievergelijking rekent aan massa's van stoffen

- hoe je met een stappenplan rekent aan reacties

Hoe gaan we dat doen?

1. opstellen reactievergelijkingen 

2. uitleg molverhouding afleiden uit reactievergelijking

3. herhalen omrekenen mol < - > gram

4. stappenplan rekenen aan reacties

    1. Reactievergelijkingen

Geef de reactievergelijking van de volledige 

verbranding van tetrahydrothiofeen (C4H8S).

herhaling

tetrahydrothiofeen is de geurstof die wordt toegevoegd aan aardgas

Reactievergelijkingen

Geef de reactievergelijking van de volledige 

verbranding van tetrahydrothiofeen (C4H8S).

C4H8S + 7 O2 -> 4 CO2 + 4 H2O + SO2

herhaling

tetrahydrothiofeen is de geurstof die wordt toegevoegd aan aardgas

Oxides!

atoomsoort in brandstof	oxide	naam
C (volledige verbranding)	CO 2	koolstofdioxide
C (onvolledige verbranding)	CO	koolstofmonoxide
H	H 2 O	water
S	SO 2	zwaveldioxide

NOTEER EN LEER

formules niet-ontleedbare stoffen

(dus: maar 1 soort atoom in het molecuul!!)

Let bij het opstellen van 

reactievergelijkingen 

op de formules van deze 

7 niet-ontleedbare stoffen.

broom	Br 2
jood	I 2
stikstof	N 2
chloor	Cl 2
waterstof	H 2
zuurstof	O 2
fluor	F 2

NOTEER EN LEER

2. Molverhouding afleiden uit de reactievergelijking

De reactievergelijking geeft de verhouding waarin deeltjes reageren

Een stof bestaat uit heel veel deeltjes.  

Daarom noteren we de deeltjesverhouding in mol:

          2 H2             +            1 O2           ->                2 H2O

   2 moleculen     :    1 molecuul      :            2 moleculen

         2 mol             :            1 mol          :                  2 mol                 = molverhouding

weet je het nog?

1 mol = 6,0 x 1023 moleculen

         = heel veel moleculen

onthoud

Uit de reactievergelijking kun je de molverhouding afleiden waarin stoffen reageren en ontstaan. 

           1 N2   +    3 H2    ->    2 NH3 

           1 mol   :   3 mol    :      2 mol

even oefenen...

• Geef de kloppende reactievergelijking voor de volledige verbranding van methaan (CH4)

• Wat is de molverhouding waarin de stoffen reageren en ontstaan?
• Hoeveel mol O2 is nodig voor de verbranding van 1,5 mol methaan?
  

Door het aantal mol om te rekenen in gram of liter kun je precies berekenen hoeveel stof je nodig hebt.

Omdat er meerdere rekenstappen nodig zijn, is het handig om gebruik te maken van een stappenplan

Pak nu je omrekenschema, Binas en rekenmachine

p = dichtheid in kg m-3 (Binas 8, 10, 11, 12)

M = molaire massa in g mol-1 (Binas 98, 99)

NA = constante van Avogadro in mol-1 (Binas 7A)

3. herhalen omrekenen

1. Bereken hoeveel gram overeenkomt met 0,34 mol kaliumchloride (KCl). 

Geef het antwoord in het juiste aantal significante cijfers

2. Bereken hoeveel mol overeenkomt met 34 gram calciumoxide (CaO). 

Geef het antwoord in het juiste aantal significante cijfers

Bereken hoeveel gram overeenkomt met 0,34 mol kaliumchloride (KCl). Geef het antwoord in het juiste aantal significante cijfers

Bereken hoeveel mol overeenkomt met 34 gram calciumoxide (CaO). Geef het antwoord in het juiste aantal significante cijfers

4. Rekenen aan reacties met het stappenplan

bijvoorbeeld: Hoeveel gram zuurstof ontstaat bij de ontleding van 34 gram water?

Hoe pak je dit aan?

dit stappenplan is een klein beetje anders dan in je boek

7-stappenplan

1.  Geef de reactievergelijking

2. noteer de molverhouding onder de reactievergelijking

3. gegeven / gevraagd

4. gegeven -> mol

5. molverhouding toepassen

6. mol gevraagd omrekenen naar gevraagde eenheid

7. Controleer ALLES

Hoeveel gram zuurstof ontstaat bij de ontleding van 34 gram water?

7-stappenplan

1.  Geef de reactievergelijking

2. noteer de molverhouding onder de reactievergelijking

3. gegeven / gevraagd

4. gegeven -> mol

5. molverhouding toepassen

6. mol gevraagd omrekenen naar gevraagde eenheid

7. Controleer ALLES

Hoeveel gram zuurstof ontstaat bij de ontleding van 34 gram water?

1.       2 H2O        ->           2 H2     +         O2   

7-stappenplan

1.  Geef de reactievergelijking

2. noteer de molverhouding onder de reactievergelijking

3. gegeven / gevraagd

4. gegeven -> mol

5. molverhouding toepassen

6. mol gevraagd omrekenen naar gevraagde eenheid

7. Controleer ALLES

Hoeveel gram zuurstof ontstaat bij de ontleding van 34 gram water?

1.       2 H2O        ->           2 H2     +         O2   

2.      2 mol          :             2 mol          : 1 mol

7-stappenplan

1.  Geef de reactievergelijking

2. noteer de molverhouding onder de reactievergelijking

3. gegeven / gevraagd

4. gegeven -> mol

5. molverhouding toepassen

6. mol gevraagd omrekenen naar gevraagde eenheid

7. Controleer ALLES

Hoeveel gram zuurstof ontstaat bij de ontleding van 34 gram water?

1.       2 H2O        ->           2 H2     +         O2   

2.      2 mol          :             2 mol          : 1 mol

3.     34 gram                                           ? gram

7-stappenplan

1.  Geef de reactievergelijking

2. noteer de molverhouding onder de reactievergelijking

3. gegeven / gevraagd

4. gegeven -> mol

5. molverhouding toepassen

6. mol gevraagd omrekenen naar gevraagde eenheid

7. Controleer ALLES

Hoeveel gram zuurstof ontstaat bij de ontleding van 34 gram water?

1.       2 H2O        ->           2 H2     +         O2   

2.      2 mol          :             2 mol          : 1 mol

3.     34 gram                                           ? gram

4.    M = 18,02 g/mol

    34/18,02 = 1,887 mol H2O

7-stappenplan

1.  Geef de reactievergelijking

2. noteer de molverhouding onder de reactievergelijking

3. gegeven / gevraagd

4. gegeven -> mol

5. molverhouding toepassen

6. mol gevraagd omrekenen naar gevraagde eenheid

7. Controleer ALLES

Hoeveel gram zuurstof ontstaat bij de ontleding van 34 gram water?

1.       2 H2O        ->           2 H2     +         O2   

2.      2 mol          :             2 mol          : 1 mol

3.     34 gram                                           ? gram

4.    M = 18,02 g/mol

    34/18,02 = 1,887 mol H2O

5.                               2 mol H2O      :    1 mol O2 

                                                                = 1,887 / 2 mol

                                                                = 0,9434 mol O2

7-stappenplan

1.  Geef de reactievergelijking

2. noteer de molverhouding onder de reactievergelijking

3. gegeven / gevraagd

4. gegeven -> mol

5. molverhouding toepassen

6. mol gevraagd omrekenen naar gevraagde eenheid

7. Controleer ALLES

Hoeveel gram zuurstof ontstaat bij de ontleding van 34 gram water?

1.       2 H2O        ->           2 H2     +         O2   

2.      2 mol          :             2 mol          : 1 mol

3.     34 gram                                           ? gram

4.    M = 18,02 g/mol

    34/18,02 = 1,887 mol H2O

5.                               2 mol H2O      :    1 mol O2 

                                                                = 1,887 / 2 mol

                                                                = 0,9434 mol O2

6.                                                           M = 32,00 g/mol

                                                               0,9434x32,00 =

                                                                30 gram O2 

7-stappenplan

1.  Geef de reactievergelijking

2. noteer de molverhouding onder de reactievergelijking

3. gegeven / gevraagd

4. gegeven -> mol

5. molverhouding toepassen

6. mol gevraagd omrekenen naar gevraagde eenheid

7. Controleer ALLES

Hoeveel gram zuurstof ontstaat bij de ontleding van 34 gram water?

1.       2 H2O        ->           2 H2     +         O2   

2.      2 mol          :             2 mol          : 1 mol

3.     34 gram                                           ? gram

4.    M = 18,02 g/mol

    34/18,02 = 1,887 mol H2O

5.                               2 mol H2O      :    1 mol O2 

                                                                = 1,887 / 2 mol

                                                                = 0,9434 mol O2

6.                                                           M = 32,00 g/mol

                                                               0,9434x32,00 =

                                                                30 gram O2 

7. Controleer A L L E S                  2 sign. cijfers 

stap 7 Controleer

Het is belangrijk om je antwoord te controleren. Gebruik het volgende lijstje. CONTROLEER

A ntwoord (heb je antwoord gegeven op de vraag?)

L ogisch (is het realistisch, zou het kunnen kloppen?)

L eesbaar (geen cijfers door elkaar, onduidelijk gekriebel?)

E enheid (staat die achter het getal en is die juist?)

S ignificantie

Noteer in je schrift!

Keuze-moment

Ga zelf oefenen met opgave 1 + 3 + 4 + 7 van H1.4

óf

Doe nog een keer mee met een klassikaal voorbeeld

hoeveel mg chloor ontstaat bij de ontleding van 1,20 gram natriumchloride?

Werk de volgende vraag uit in je schrift. Gebruik hierbij het stappenplan > Bereken hoeveel gram water ontstaat bij de verbranding van 32 gram CH4. De reactievergelijking is:

CH​4​​+2O​2​​−>CO​2​​+2H​2​​O

Test jezelf
hoeveel mg chloor ontstaat bij de ontleding van 1,20 gram natriumchloride?
Werk de opgave uit in je schrift volgens het 7 stappenplan.

Eigen werk

Leer H1.4, bestudeer de voorbeeldopgaven

Maak opgave 1 + 3 + 4 + 7 van H1.4

Gebruik je aantekeningen als voorbeeld

Kijk je werk na

H1 Chemisch rekenen

NOVA vwo4

les 14 H1.4 rekenen aan reacties

Leg klaar:

- schrift + pen

- Binas

- rekenmachine

7-stappenplan 

1.  Geef de reactievergelijking

2. noteer de molverhouding onder de reactievergelijking

3. gegeven / gevraagd

4. gegeven -> mol

5. molverhouding toepassen

6. mol gevraagd omrekenen naar gevraagde eenheid

7. Controleer ALLES

3) Hoeveel L zuurstof is nodig voor de volledige verbranding van 21,5 mL ethanol (CH₃CH₂OH)

Maak opgave 3, 4 en 7