Nectar 4.1 H2 Cel en leven 2.4 DNA- besturing 24_25

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Nectar 4.1 Cel en leven 24_25 basisstof 2.4 DNA- besturing

Je hebt geleerd.

Je kunt met behulp van Binas (71 en 67)  uitleggen op welke manier (en waar in de cel)  de erfelijke informatie in het DNA wordt omgezet in een bepaald eiwit (enzym).

Je gebruikt hierbij de termen: DNA dubbelstreng,  m-RNA, enkelstreng,  kern, ribosoom, aminozuur, eiwit, matrijs steng, 3'-5'

ophalen kennis DNA

Van chromosomen naar DNA

Genoom =  Alle erfelijke informatie in een cel.

Eukaryoot: 

• Kern DNA (kernDNA)
• Mitonchondriaal DNA (mitDNA)
  
• (bij planten) DNA in het Chlorofyl/bladgroenkorrels

Prokaryoot (zonder celkern):

• hebben circulair DNA  in cytoplasma
• Plasmide
  

Van wie is het mtDNA in de cellen van een embryo afkomstig?

1. Alleen Moeder
2. Alleen van de Vader
3. Van vader als moeder
4. 

Vraag 2 (basisstof 1).
Kunnen mitochondrien met informatie van het kernDNA worden opgebouwd?

Adenine + Thymine

Cytosine + Guanine

Gen

gen = stukje DNA dat de code is voor bepaald eiwit (enzym)

bv     gen voor productie van insuline

Dit gen is een stukje van het DNA en zit in de kern.
Insuline is een eiwit en wordt gemaakt in ribosomen.

De informatie moet van DNA naar de ribosomen.

 

Stap 1:   messenger RNA wordt gemaakt in de kern
Stap 2: messenger RNA verlaat de kern en gaat naar de ribosomen.
Stap 3: ribosomen  gebruiken m-RNA om een eiwit te maken

Je hebt maar 4 verschillende nucleotiden hoe kun je dan toch ieder persoon een unieke DNA code hebben?

DNA (desoxyribo nucleine zuur)

Dubbelstrengs

wenteltrap

Backbone: ribose, fosfaat, ribose,.. 

treden: 4 verschillende nucleotiden

base:  A, T, C , G

BINAS 71 A,B,C

stap 1: messenger RNA (m-RNA) maken

messenger RNA  is een "boodschappenlijstje"
Let op!       m-RNA bestaat maar uit 1 streng
m-RNA heeft geen thymine maar uracil (BINAS)

BINAS 71 C en E

transcriptie

DNA versus RNA

• RNA is enkelstrengs
• RNA heeft een ribose als suiker
• RNA heeft Uracil ipv Thymine als base

RNA-ase

•  leest van 3' naar de 5' kant .
• leest matrijsstreng (niet coderende streng)

.

stap 2: m-RNA verlaat de kern en gaat naar ribosoom

stap 3 translatie =Eiwitsynthese in het ribosoom

3 nucleotiden in het RNA coderen voor 1 aminozuur
De volgorde van de AUCCA.. bepaald welke aminozuren er om de beurt aan elkaar worden gekoppeld en welk eiwit er ontstaat.


BINAS 71 G

AUUAUGAAGUCGUAA

BINAS 71 

Uit hoeveel en welke aminozuren bestaat de aminozuur keten?

BINAS 79 G

L = leucine

V = valine

lezen §2.4, opgaven maken en nakijken

oefenen eiwitsynthese op papier

of digitaal (zie studiewijzer week 49)

puntmutatie    deletiemutatie

Een verandering van DNA
ATTGGCATCCG
ATTGGAATCCG

=> m-RNA verandert ook op die plek
=> er wordt een ander aminozuur ingebouw
=> er ontstaat een ander eiwit

afsluitende vraag

Praktische eind oefening

Niet-coderend DNA

Het grootste deel van het genoom bestaat uit niet-coderend DNA (ookwel junk-DNA genoemd). De zogehete introns. Een  voorbeeld hiervan  zijn Repetitief DNA (herhaling van korte DNA sequenties)

Dit niet coderend DNA kan bestaan uit.:

• Codes voor eiwitten die een regelende eigenschappen hebben op de genexpressie
  
• Evolutionaire junk . DNA van eigenschappen die in lang vervlogen tijden een functie hadden.
  
• DNA afkomstig van virusinfecties.
  

Spliceosoom knipt introns uit pre-mRNA