Verkiezingen: formatie

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• WO
• vwo
• Leerjaar 5

Verkiezingen

Van verkiezingsuitslag naar parlement

en kabinet.

Bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen deden 27 partijen mee. Wat verklaart dit volgens jou?

1. Ons kiesstelsel maakt het makkelijk voor kleine partijen om mee te doen
2. Er zijn veel verschillende politieke stromingen in Nederland
3. Mensen starten vaak nieuwe partijen als reactie op bestaande politiek
4. Alle bovenstaande redenen

regionale vertegenwoordigi

Je kiest een kandidaat in je eigen gebied

Besluitvorming kan traag zijn en complex zijn

Het duurt lang om een kabinet te vormen

Meer diversiteit en verschillende meningen in het parlement

Evenredige vertegenwoordiging

Districtenstelsel

Na deze les 

Kiesstelsel: Ik kan uitleggen wat de verkiezingsuitslag met het Nederlandse kiesstelsel te maken heeft. En hoe de verkiezingsuitslag wordt vertaald naar zetels in de Kamer met de kiesdeler.

Kabinetsformatie: Ik kan uitleggen waarom een kabinetsformatie in Nederland vaak lang duurt en waarom een kabinet een meerderheid in de Kamer nodig heeft.

Programma:

1. Uitslag Scholierenverkiezingen

2. Voorlopige uitslag landelijke Tweede Kamer Verkiezingen 2025

3. Formatie

Begrippen:

Kabinet

Tweede Kamer

Kiesstelsel

Kiesdeler

Zetel

Coalitie

Meerderheid

Formatie

Scholierenverkiezingen 2025

HLZ

Totaal geldige stemmen: 758

Scholierenverkiezingen 2025

(435 scholen. Geldige stemmen: 160812) 

Als jongeren het voor het zeggen zouden hebben, zou de PVV de grootste partij van Nederland blijven met 19,97 procent van de stemmen. Heel kort daarachter volgt D66 met 19,5 procent. Op de derde plek eindigde GroenLinks-PvdA.

In de Tweede Kamer zouden 18 verschillende partijen terecht komen. Kleine partijen als NL Plan (5,51 procent) en Vrede voor Dieren (0,92 procent) halen de kamer. 

NL Plan is een kleine partij van oprichter en lijsttrekker Kok Chan, zeer actief op TikTok. Uit onderzoek bleek dat de partij wordt gefinancierd door de Chinese Communistische partij.

Opvallend is verder de vijfde plek voor Denk. De grootste daler ten opzichte van de scholierenverkiezingen van 2023 is FVD. Na FVD daalde BBB het sterkst.

"Scholierenverkiezingen vormen een goede graadmeter voor de landelijke verkiezingen”, zegt een docent Maatschappijleer op een school in Breda. "Doorgaans is de uitslag een extreme versie van de landelijke verkiezingsuitslagen: winnende partijen winnen onder scholieren vaak nóg sterker, en verliezende partijen verliezen nog harder."

Vraag: 

Als je de landelijke verkiezingsuitslag vergelijkt met Scholierenverkiezingsuitslag, zijn de Scholierenverkiezingen dan een "goede graadmeter"?

Verkiezingsuitslag: hoe worden zetels berekend?

We willen weten: hoeveel stemmen moet je precies hebben om één stoel te krijgen?

Kiesdeler = het totale aantal geldig uitgebrachte stemmen gedeeld door het aantal te verdelen zetels. 

Voorbeeld: Scholierenverkiezingen

Als er in totaal 160.812 geldige stemmen zijn uitgebracht en er zijn 150 zetels te verdelen

160.812 ÷ 150 = 1.072 stemmen nodig voor één zetel. 

Zetels berekenen

Scholierenverkiezingen

PVV (19,97% stemmen) = 29 zetels

D66 (19,50% stemmen) = 29 zetels

GroenLinks PvdA (10,29% stemmen) = 15 zetels

Er blijven altijd wat stemmen “over” omdat de deling geen hele getallen oplevert. Die “overgebleven” stemmen worden gebruikt voor de restzetels.

Verkiezingsuitslag Tweede Kamer 

Tweede Kamer 2025

Wat is een ander woord voor "formeren"?

1. Stemmen
2. Een wet schrijven
3. Onderhandelen
4. Verkiezingen winnen

Wordt de winnaar van de Nederlandse verkiezingen automatisch de minister-president?

Nee, de winnaar wordt niet automatisch minister-president

🇳🇱 Waarom het zo gaat:

1. Nederland heeft nooit één partij met een meerderheid.

In de Tweede Kamer zijn er 150 zetels.

Geen enkele partij haalt ooit 76 zetels (alleen de meerderheid).

2. Daarom moeten partijen samenwerken in een coalitie om zo een meerderheid aan zetels te hebben. Dus: afspreken wie minister-president en ministers worden.

Nee, de winnaar wordt niet automatisch minister-president

🇳🇱 Waarom heeft een kabinet nou een meerderheid (meer dan 76 zetels) in de Tweede Kamer nodig?

Denk aan: 

Waar is het kabinet verantwoordelijk voor? 

Wat doet de Tweede Kamer?

Hoe wordt een nieuw kabinet gevormd?

1. De verkiezingsuitslag is bekend.

2. Met de kiesdeler zijn de zetels over de partijen berekend. 

3. Partijen nemen plaats in de Tweede Kamer 

----> maar wie gaan er dan samen in een nieuw kabinet? 

Fases van kabinetsvorming: 

1. Verkennen (meestal politicus van grootste partij) praat met partijen om opties voor een kabinet te onderzoeken.

2. Informeren: partijen onderhandelen over welke ministers er komen en welke plannen het belangrijkst zijn.

3. Formeren: het proces van het vormen van een nieuw kabinet. 

Als partijen het eens zijn: Kabinet vormen. 

 https://app.nos.nl/nieuws/tk2025/

Formaties kunnen lang duren..

Zijn er manieren om het vormen van een kabinet makkelijker te maken?

De kiesdrempel is het aantal stemmen dat partijen minimaal moeten behalen om één zetel in het parlement te krijgen.

In Nederland is de kiesdrempel gelijk aan de kiesdeler (0,67% van alle stemmen)

In Nederland is de kiesdrempel gelijk aan de kiesdeler, maar in sommige landen, zoals Duitsland, heb je een kiesdrempel van 5%. Je hebt dus minimaal 5% van de stemmen nodig om in het Duitse parlement te komen. 

Als we in Nederland, net als in Duitsland, een kiesdrempel van 5% zouden instellen, 

dan krijgen kleine partijen geen zetels. Wat vind je daarvan?

Afsluiter

Het kiesstelsel bepaalt wie er in de Tweede Kamer komt en de formatie bepaalt hoe een nieuw kabinet eruitziet. 

Twee kanten van hetzelfde politieke verhaal