11-1 Over taal: lange samenstellingen & gevoelswaarde

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

Doelen

• Je kunt uitleggen wat een samenstelling 
• Je weet wanneer je bij een samenstelling een koppelteken moet gebruiken.
• Je weet wanneer er een trema op een woord geschreven moet worden. 
• Je kunt de oersoonsvorm in de tegenwoordige tijd op de juiste wijze schrijven.

Nederlands

Nederlands

Persoonsvorm tegenwoordige tijd

Vul een ander werkwoord in om te horen of het met een d of t is.

Voorbeeld: Ik word... opgehaald.

Ik loop opgehaald / ik loopt opgehaald

Hij (vinden) het hier niet leuk.

Hij loopt het hier niet leuk

Hij loop het hier niet leuk.

Aantekening

Spelling - persoonsvorm tegenwoordige tijd

Blz. 27 in je boek

Welke is goed?

1. Ik wordt
2. Hij word
3. ik word
4. Hij wordt

Wat zijn de persoonsvormen?
Gisteren kwam ik te laat op school, omdat ik mij had verslapen.

1. kwam / verslapen
2. ik / ik
3. kwam / had
4. had / verslapen

Tegenwoordig kijken veel mensen series op Netflix.
Welk woordsoort is 'kijken'

1. werkwoord
2. bijvoeglijk naamwoord
3. lidwoord
4. zelfstandig naamwoord

Hoe schrijf je de pv in de tt goed?

Hij (onthouden) de woordjes nooit na één keer doorlezen.

1. onthoud
2. onthoudt
3. onthouden

Hoe schrijf je de pv in de tt goed?

(Twijfelen) niet aan jezelf!

1. Twijfel
2. Twijfelt
3. Twijfelen

• 
  

Samenstelling

Wat is ook alweer een samenstelling?

Tussenletters

Als je twee of meerdere woorden aan elkaar plakt, dan noemen we dat een samenstelling.

Als je deze aan elkaar plakt, heb je soms een tussenletter nodig, zoals -en, -e of -s.

Als het meervoud van het eerste deel van de samenstelling eindigt op -en, dan gebruik je -en als tussenletter.

Voorbeeld:

paard + stal

wordt

paardenstal

Als het eerste deel van de samenstelling in het meervoud op zowel -en als -s kan eindigen, dan gebruik je als tussenletter een -e

Voorbeeld:

groente + soep

wordt

groentesoep

want

groenten/groentes

Verder gebruik je als tussenletter een -e

als:

Als het eerste deel geen meervoud heeft op -en

Bijvoorbeeld:

rijst + vlaai

wordt

rijstevlaai

Het eerste deel is geen zelfstandig naamwoord

lach + bek

wordt

lachebek

Het eerste deel gaat over iets waarvan er maar één is:

maan + schijn

wordt

maneschijn

Het eerste woord versterkt het tweede woord

beer + sterk

wordt

beresterk

reus + goed

wordt

reuzegoed

De tussenletter -s kun je meestal horen. Lukt dit niet? Vervang dan het tweede deel van de samenstelling.

Voorbeeld:

dorp + kern

wordt

dorpskern

station + straat

wordt

stationsstraat

Vervang tweede deel: stationshal, dan hoor je de tussen -s

Maak nu de opdrachten in je boek

Hoofdstuk 4 spelling: voor zowel basis als kader maken opdrachten 1 t/m 4