Bloktoets Blok 1 en 2 (grammatica, over taal)

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 3

Bloktoets Blok 1 en 2

Grammatica blok 1 en 2

Zinsontleding en woordsoortbenoeming

Zinsontleding

Blok 1

Werkwoordelijk gezegde

Alle werkwoorden in de zin.

Vb. Saar en Duuk gaan naar het tentfeest in hun dorp.

        De jongens waren aan het rennen op het veld.

        Zij heeft hulp gevraagd aan haar leraar.

Onderwerp

Het onderwerp kun je vinden door de volgende vraag te stellen:

Wie of Wat + gezegde?

Vb. Saar en Duuk gaan naar het tentfeest in hun dorp.

        De jongens waren aan het rennen op het veld.

        Zij heeft hulp gevraagd aan haar leraar.

Lijdend voorwerp

 Je kan het lijdend voorwerp vinden door de volgende vraag te stellen:

Wie of wat + gezegde + onderwerp

Vb. Hij heeft zijn fiets op school laten staan.

        De jongen is zijn boeken vergeten. 

Meewerkend voorwerp

Het meewerkend vw kan je vinden door de volgende vraag te stellen:

Aan wie/voor wie + gezegde + onderwerp + lijdend voorwerp?

Vb. De docent vertelt een verhaal over Peru aan de klas.

       Jinte showde Dave haar nieuwste spijkerbroek.

       Neem je die spullen mee voor mij?

Een zinsdeel dat met voor begint, is niet altijd een meewerkend voorwerp.

Vb. Voor mij loopt een man met een hond.

Bijwoordelijke bepaling

Geeft aan wanneer, waar, hoe of waarom iets gebeurt.

 Waar, wanneer, waardoor, waarmee, waarnaar, hoe, hoeveel?

Het is een apart zinsdeel. Je kan het verplaatsen in de zin.

Voorbeelden (benoem eerst de andere zinsdelen.)

Linde schrijft elke dag een bladzijde.

Met een grote boog spuugt het kind het fruithapje uit.

Bijwoordelijke bepaling (vervolg)

- als de vraagwoorden waar, wanneer, waardoor, waarmee enz. aparte zinsdelen zijn, dan zijn dat ook bijwoordelijke bepalingen.

- zinsdelen die je gemakkelijk kunt weglaten, zoals: ook, wel, niet, toch zijn ook bijwoordelijke bepalingen.

Bijvoeglijke bepaling

Zit binnen een ander zinsdeel.

Vertelt iets over een zelfstandig naamwoord.

Kan voor of achter een zelfstandig naamwoord staan. Als het er achter staat, begint het met een voorzetsel.

Geeft vaak antwoord op de vraag: welke?

Voorbeelden:

In de vieze vuilnisbak lagen grote zakken.

Hij is de huidige trainer van Oranje.

Aan het werk

Blok 1                                         Blok 2

- opdracht 1                            - opdracht 1

- opdracht 2                           - opdracht 2

- opdracht 4                           - opdracht 3

- opdracht 5

Extra

- opracht 6

Zinsontleding: overzicht

Werkwoordelijk gez.: alle werkwoorden in de zin (ook de persoonsvorm)

Onderwerp: wie of wat + gezegde?

Lijdend voorwerp: wie of wat + gezegde + onderwerp?

Meewerkend voorwerp: aan wie of voor wie?

Bijwoordelijke bepaling: waar, wanneer, waardoor, waarmee, waarnaar, hoe, hoeveel?

Bijvoeglijke bepaling*: is geen zinsdeel, maar zit binnenin een ander zinsdeel. Het noemt een bijzonderheid, kenmerk of eigenschap van een znw.

VB.: Wanneer is die leuke reis naar Stockholm?

Woordsoortbenoeming

Blok 1

Werkwoord (ww)

- persoonsvorm

- voltooid deelwoord

- infinitief

Zelfstandig naamwoord (znw)

Naam van mensen, dieren, dingen, plaatsen en eigen namen.

Je kan er een lidwoord voorzetten.

Vb. De stoel. Jeroen is jarig. De jarige is te laat. 

De Hema in Borculo heeft ook een restaurant.

Lidwoord (lw)

De, het, een

Vb. De vraag die jij stelt, hoort niet bij de toets.

       Een houten keuken is in de mode.

Bijvoeglijk naamwoord (bnw)

Voegt iets bij .

Geeft extra informatie over het zelfstandige naamwoord. 

Staat vaak voor het zelfstandig naamwoord.

Je kan de vraag welke? stellen.

Vb. De mooie stoel. (Welke stoel?)

        Dat is een lastige vraag. (Welke vraag?)

Voorzetsel (vz)

Denk aan kast: in, op, voor, naast, onder, achter, met....enz.

Denk aan feest: naar, tijdens.

Persoonlijk voornaamwoord (pers.vnw)

Verwijst naar een persoon, groep personen, voorwerpen of onzichtbare zaken.

Onderwerpsvorm: ik, jij (je), u, hij, zij (ze), het, wij, jullie , zij (ze)

Voorwerpsvorm: mij (me), jou (je), u, hem, haar, het, ons, jullie, hun, hun, ze.

Aan het werk

Blok 1

- opdracht 7

Blok 2

- opdracht 5

- opdracht 6

Bezittelijk voornaamwoord (bez.vnw)

Geeft een bezit aan. 

Bijvoeglijk: mijn, jouw (je), uw, zijn, haar, onze, ons, jullie, uw, hun.

Zelfstandig: de mijne, de jouwe, de uwe, de zijne, de hare, de onze, de uwe, de hunne. (Het lidwoord benoem je niet als bezittelijk vnw.)

Heb je zijn aantekeningen?

Je kunt beter de hare gebruiken.

Wederkerend voornaamwoord

Komt alleen voor met een wederkerend werkwoord.

 

Het woordje keert weder: slaat terug op de persoon voor het werkwoord.

me, je, u (zich), zich, ons, je, u (zich), zich.

Ik vergis me. Hij vergist zich.

Wederkerig voornaamwoord

Elkaar

Overzicht woordsoorten

Ww: iets wat je doet (ik-vorm, hij-vorm, wij-vorm)

Zelfstandig naamwoord: naam van mensen, dieren, dingen. Ook namen van personen, bedrijven enz. (tafel, appel, winkel, Samsung, Albert Heijn)

Lidwoord: de, het, een

Bijvoeglijknaamwoord: vertelt iets over het zelfstandig naamwoord. (grote fiets, leuk meisje, aardige man)

Voorzetsel: denk aan het woord kast en feest ( van, na, aan, voor, op, met, tegen, achter, in, naast, langs, tijdens)

Persoonlijk vnw:  ik, jij (je), u, hij, zij (ze), het, wij, jullie , zij (ze), mij (me), jou (je), u, hem, haar, het, ons, jullie, hun, hun, ze.

Overzicht woordsoorten (vervolg)

Bezittelijk vnw: mijn, jouw (je), uw, zijn, haar, onze, ons, jullie, uw, hun, de mijne, de jouwe, de uwe, de zijne, de hare, de onze, de uwe, de hunne. (Het lidwoord benoem je niet als bezittelijk vnw.)

Wederkerend vnw: Het woordje keert weder: slaat terug op de persoon voor het werkwoord, me, je, u (zich), zich, ons, je, u (zich), zich.

Wederkerig vnw: elkaar

Aan het werk

Blok 2

- opdracht 7

- opdracht 9

Over taal blok 1 en 2

Homoniem

Een woord dat meerdere betekenissen heeft.

Vb. schop, schotel.

Homofonen

Woorden die hetzelfde klinken, maar die je anders schrijft. Deze woorden hebben ook een verschillende betekenis.

Vb. Mijn tante lacht altijd heel hard.

Mijn hart klopt heel snel.

Vakjargon

Elk beroep of vak heeft eigen woorden die speciaal bij dat vakgebied horen. Zulke woorden noem je vakjargon.

Vb. Bij het beroep kapper: permanent, touperen, scheiding.

Bij het beroep automonteur: brug, cilinder, carrosserie.

Aan het werk

Blok 1                                          Blok 2

- opdracht 5                            - opdracht 4

- opdracht 7                            - opdracht 6

Woordenschat                       Woordenschat

- opdracht 1                            - opdracht 1

- opdracht 3                           - opdracht 2

                                                     - opdracht 3