11-12 juni - bwb en start Meer dan lezen §5 en §6

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

11-12 juni - bwb en start Meer dan lezen §5 en §6

Welkom hv1a!

Ga lekker zitten en pak: 

 - je leesboek

Laptops dicht!

 

  

 

maandag 30 september 2024

woensdag 11 juni 2025

Lezen in je leesboek

Je leest 10 minuten in stilte.

 

Leerdoelen.

Aan het einde van deze les:

• kun je vertellen wat de bijwoordelijke bepaling in een zin is.;
• kun je uitleggen hoe je de bijwoordelijke bepaling kunt vinden.

Planning van deze les:

• lezen in je leesboek
• §11 Bijwoordelijke bepaling - quizje en herhaling uitleg
• opdracht 6B en 7B van §11 maken en mixopdrachten.

Cursus 5 grammatica zinsdelen

Komende weken doen we alle zes oneven paragrafen van cursus 5 Grammatica, de paragrafen met ZD:

§1 ZD Persoonsvorm (pv) en zinsdelen (zd) - woensdag 21 mei behandeld

§3 ZD Onderwerp (ow) - donderdag 22 mei behandeld

§5 ZD Werkwoordelijke gezegde (wg)  maandag 26 mei behandeld

§7  ZD Lijdend voorwerp (lv) - woensdag 28 mei behandeld 

§9 ZD Meewerkend voorwerp (mv) - maandag 2 juni herhaald en woensdag 4 juni herhaald

§11 ZD Bijwoordelijke bepaling (bwb) - vandaag afronding.

Wat weet je van de bijwoordelijke bepaling?

Herhaling §7 Lijdend voorwerp (lv)

Zo vind je het lijdend voorwerp

Bekijk de zin:  David heeft voor zijn oma een doos bonbons gekocht. 

1.  Zoek de persoonsvorm en verdeel de zin in zinsdelen.
   
2. Noteer het onderwerp en werkwoordelijk gezegde.
   
3. Stel de vraag Wat (soms: Wie) + werkwoordelijk gezegde + onderwerp?
   Vraag: Wat heeft David gekocht?
   Het antwoord op die vraag is het lijdend voorwerp. lv = ...........

Let op: 

• het lijdend voorwerp begint bijna nooit met een voorzetsel (aan, bij, in, langs, met, naast, onder, op, enz.).
• Niet iedere zin heeft een lijdend voorwerp.  Bijvoorbeeld: Vandaag ga ik winkelen met mijn moeder. 

Herhaling §9 Meewerkend voorwerp (mv)

• Meewerkend voorwerp: geeft aan voor wie iets bestemd is, vaak een mens of dier.
• Het komt alleen voor bij werkwoorden die te maken hebben met vertellen of geven of woorden die daarop lijken, zoals overhandigen, schenken, uitleggen, beloven.
•  Een meewerkend voorwerp kan beginnen met aan of voor.  Als het niet met aan begint, kun je aan er meestal voor zetten. 

Bekijk deze zinnen:

Wie van de leerlingen gaat aan Lana feedback geven?

De enthousiaste presentator beloofde de luisteraars een wervelende radioshow.

 

Herhaling: hoe vind je het mv?

Heeft / Thirza / aan haar zusje / een geheimpje / verteld?

Stappen:

1. Noteer ow, wg en lv (als dat er is). 

       ow = Thirza            wg = heeft verteld       lv = een geheimpje

   2. Stel de vraag: aan wie + wg + ow + lv?

       Vraag: Aan wie heeft Thirza een geheimpje verteld? 
        Het antwoord op die vraag is het meewerkend  voorwerp (mv). mv = aan haar zusje

   3. Twijfel je? Controleer voor de zekerheid of je aan kunt weglaten of toevoegen. Dat kan bijna altijd.

       Bijvoorbeeld: Heeft / Thirza / haar zusje / een geheimpje / verteld?

Herhaling §11 bijwoordelijke bepaling 

Een bijwoordelijke bepaling (bwb) in een zin geeft antwoord op restvragen: waar, wanneer, waarom waarmee, hoe, etc.

Hoe vind je je de bijwoordelijke bepaling?

1. Noteer in de zin het onderwerp (ow) en werkwoordelijke gezegde (wg)
2. Zoek naar het lijdend voorwerp (lv) en meewerkend voorwerp (mv), als die er zijn.
   voor lv de vraag: wie/wat + werkwoordelijk gezegde + onderwerp?
   voor mv de vraag: aan wie + wg + ow + lv?
3. De zinsdelen die dan nog overblijven, zijn meestal de bijwoordelijke bepaling 

Bijwoordelijke bepaling

We noemen de bijwoordelijke bepaling ook wel de ‘prullenbak’. Alles wat je overhoudt, noem je een bijwoordelijke bepaling.

Herhaling §11 bijwoordelijke bepaling 

Een bijwoordelijke bepaling (bwb) in een zin geeft antwoord op restvragen: waar, wanneer, waarom waarmee, hoe, etc.

 

Let op, een bijwoordelijke bepaling: 

• kan ook bestaan uit woorden als niet, wel zeker, altijd, absoluut (geen antwoord op een vraag);
• zit niet in iedere zin (net als het lv en mv);
• een zin kan meerdere bijwoordelijke bepalingen bevatten.
  Bijvoorbeeld: Met zijn zoon ging Teun elke dag vissen.
                           Zij heeft altijd aspirine in haar tas voor noodgevallen.
                          Voor de gymles moet klas hv1a  weer naar KSV fietsen.
  
  

Wat zijn de bwb in de zin?

Piet en Nico hebben vandaag een vakantie geboekt naar Amerika!

1. een vakantie
2. naar Amerika
3. vandaag, naar Amerika
4. Piet en Nico, naar Amerika

heeft

de trainer

de spelers

toegesproken.

Voor de wedstrijd

een voor een

bijwoordelijke bepaling

bijwoordelijke bepaling

Je

moet

Diana

beloven.

niets

bijwoordelijke bepaling

lijdend voorwerp

Bijwoordelijke bepaling

onderwerp

bijwoordelijke bepaling

werkwoordelijk gezegde

Hij 

viert

zijn verjaardag

dit weekend.

inderdaad

Aan de slag

WAT        Maak in tweetallen opdracht 6B en 7B van §11  Bijwoordelijke bepaling.

HOE         in je boek blz. of online bij cursus 5 grammatica, §11 ZD Bijwoordelijke bepaling

HULP      Theorie §11 online of blz. 225

TIJD        5 minuten, daarna kort bespreken

KLAAR?  Werk verder aan §13 ZD Mixopdrachten
                 

Evaluatie

• Je kunt vertellen wat een bijwoordelijke bepaling is.
• Je kunt laten zien hoe je de bijwoordelijke bepaling in een zin kunt vinden. 

Volgende les donderdag 12 juni:

• Huiswerk: §13 ZD Mixopdrachten zijn af.
• We gaan verder met cursus Meer dan lezen, §5 Inleiding en slot

 

Welkom hv1a!

Ga lekker zitten en pak: 

 - je leerwerkboek

 - je schrift of papier voor aantekeningen

 

 

  

 

maandag 30 september 2024

donderdag 5 juni 2025

Leerdoelen.

Aan het einde van deze les:

• kun je een inleiding en slot herkennen (paragraaf 5)
• kun je deelonderwerpen in een tekst herkennen (paragraaf 6)

Planning van deze les:

• uitleg over Meer dan lezen, §5 Inleiding en slot
• zelf opdrachten maken
• uitleg over §6 Deelonderwerpen

Meer dan lezen, §5 Inleiding en slot

De meeste teksten zijn opgebouwd in drie verschillende onderdelen:

- Inleiding
- Middenstuk (kern)
- Slot

Meer dan lezen, §5 Inleiding en slot

SLOT:

Het laatste deel van een tekst, is het slot. In een slot vind je meestal de conclusie of een korte samenvatting van de tekst. Daarnaast vind je soms:

• Een aanbeveling (een advies)
  
• Een aansluiting bij de inleiding
  
• Een toekomstverwachting
  

Een conclusie of samenvatting, kun je herkennen aan de signaalwoorden: dus, daarom, kortom, al met al.

Nieuwsbericht

Let op: een nieuwsbericht heeft geen slot!

Het belangrijkste staat in de inleiding, verdere informatie in het middenstuk.

Meer dan lezen, §5 Inleiding en slot

INLEIDING:

De inleiding is het eerste deel van een tekst. Een inleiding heeft twee functies, namelijk:

1. De lezer nieuwsgierig maken naar de rest van de tekst.

• Voorbeelden noemen
  
• Anekdote (kort, grappig verhaaltje)
  
• Een vraag stellen
  
• Situatie schetsen
  

2. Duidelijk maken wat het onderwerp van de tekst is. 

Aan de slag

WAT        Maak §5 inleiding en slot (blz. 36) - Opdracht 2, 3.1 t/m 3.8 en 4

 HOE         in je boek blz. 36 of online bij cursus 1 Meer dan lezen, §5

HULP      Theorie §5 online of blz. 36, daarna je buur

TIJD        10 minuten

KLAAR?  Maak opdracht 6 en 7 (behalve 7.7)
                 

Wat is de functie van de inleiding?

1. Een samenvatting geven.
2. De lezer introduceren met het onderwerp.
3. Het onderwerp uitbreiden.
4. De conclusie presenteren.

Wat is het doel van het slot?

1. Een nieuwe onderwerp introduceren.
2. Het onderwerp uitbreiden.
3. Een vraag stellen.
4. Een samenvatting geven en een conclusie trekken.

Het doel van deze les is...

... je leert deelonderwerpen in een tekst herkennen.
(paragraaf 6)

Indeling teksten

Tekst is verdeeld in :

• inleiding
• middenstuk (kern)
• slot

§6 Deelonderwerp

Elke tekst gaat ergens over. Het heeft een bepaald onderwerp.

Als er veel over een onderwerp te vertellen is, kan het onderverdeeld zijn in deelonderwerpen.

Voorbeeld:

Onderwerp: muziek

Deelonderwerpen: klassieke muziek, jazzmuziek en popmuziek.

Onderwerp + deelonderwerpen

Drie alinea's in het middenstuk.

Drie deelonderwerpen in het middenstuk.

middenstukk

deelonderwerp

deelonderwerp

deelonderwerp

inleiding

slot

Onderwerp: 

Black Friday 

Deelonderwerp:

Ontstaan van Black Friday 

Deelonderwerp:

Drukte in de stad.

Deelonderwerp:

Goede aanbiedingen of onzin aanbiedingen

Middenstuk: 

Alinea 3

Alinea 4

Alinea 2

Onderwerp tekst: mondkapjes op scholen 

Deelonderwerp:

Regels mondkapjes

Deelonderwerp:

Verzet tegen mondkapjes

Deelonderwerp:

Mening schoolleiding mondkapjes

Middenstuk: 

Alinea 3 en 4

Alinea 5 en 6

Alinea 2

Inleiding: alinea 1 

Slot: alinea 7

Deelonderwerp en alinea

Soms gaat één alinea over één 

deelonderwerp. Soms gaan 

meerdere alinea’s over 

één deelonderwerp.

Zo vind je deelonderwerpen

- Ga naar het middenstuk

 - Kijk naar de tussenkopjes

- Lees de eerste en de laatste zin van elke alinea (globaal lezen)

Stel jezelf per alinea de vraag: "Waar gaat deze alinea over?"

De antwoorden hierop zijn de deelonderwerpen.

              Let op: anders gedrukte woorden, opvallende tekens.

Onderwerp, deelonderwerp -> het verschil 

Onderwerp: Waarover gaat in enkele woorden de tekst?

Deelonderwerp: Waar gaat deze alinea over?

Aan de slag

WAT        Maak §6 Deelonderwerpen - opdracht 1 en 2. (blz. 42)
                  opdracht 2.10 hoef je niet te maken

HOE         in je boek blz. 42 of online bij cursus 1 Meer dan lezen, §6

HULP      Theorie §6 online of blz. 42, daarna je buur

TIJD        10 minuten

KLAAR?  Maak opdracht 3 en 4
                 

In welk deel van de tekst worden deelonderwerpen besproken?

1. inleiding
2. middenstuk
3. slot

Wat zijn deelonderwerpen?

1. de belangrijkste zinnen uit een alinea
2. verschillende aspecten van een onderwerp

Hoe vind je een deelonderwerp?

1. Lees de tussenkopjes, de eerste en laatste zin van een alinea
2. Lees de inleiding en het slot

Evaluatie

• je kunt een inleiding en slot herkennen (paragraaf 5)
  
• je kunt deelonderwerpen in een tekst herkennen (paragraaf 6) 
  
  

Volgende les maandag 19 juni:

Huiswerk: 

• §5  - opdracht 6 en 7 (behalve 7.7).
• §6 - opdracht 3 en 4