8.4 Sociaal gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Vandaag

-Huiswerkcheck

-terugblik

-uitleg bs 4

- samen inoefenen

- zelfstandig werken

Sociaal gedrag

=gedrag van soortgenoten ten opzichte van elkaar.

Signalen van het ene individu zijn prikkels voor een ander individu. 

Signalen worden ook wel handelingen genoemd.

Voordelen sociaal gedrag

De voordelen van het leven in groepen zijn:

• verkleint de kans op predatie of maakt het jagen makkelijker
• vergroot de kans op vinden van een partner (voortplanting)
• vergroot de kans op grootbrengen jongen (voortplanting)
• belangrijke vaardigheden leren van elkaar (imitatie)

Vormen van sociaal gedrag

• Samenlevingsvorm
• Voortplantingsgedrag (balts/bronst)
• Territoriumgedrag
• Conflictgedrag  
• Rangorde

Balts en bronst

- opvallend en trekt daardoor partners aan

- vergroot de bereidheid tot paren

- paarband versterken

- soortspecifiek 

* Territoriumgedrag en conflictgedrag.

• Dreiggedrag: bevat kenmerken van aanvals- en vluchtgedrag.
  
• Aanvalsgedrag
  
• Vluchtgedrag
  
• Imponeergedrag: dier maakt zich groot en indrukwekkend.
  
• Overspronggedrag: niet logisch lijkend gedrag in een situatie.

Rangorde 

• Conflicten voorkomen 
• --> Dreig- en imponeergedrag
• --> Verzoeningsgedrag 
  
  
• filmpje

Welke is aangeleerd gedrag?

1. Alleen plaatje 1
2. Alleen plaatje 2
3. Geen van beide plaatjes
4. Allebei de plaatjes

Wat is een voorbeeld van aangeboren gedrag?

1. Een kind strikt de schoenveters nadat zijn ouders hem dat opdragen
2. Een konijn duikt zijn holletje in bij het zien van een vos
3. Een pasgeboren vogeltje opent zijn bek om aan te geven honger te hebben
4. Een man zwaait naar de buurvrouw die langsloopt

gapen in de baarmoeder

1. aangeleerd
2. aangeboren

Wat is conditionering ?

1. een reactie op een prikkel wordt bij herhaling van prikkel afgeleerd
2. gedrag dat door beloning of straf wordt aangeleerd
3. een leerproces dat alleen in een bepaalde korte periode kan plaatst vinden

Wat is een voorbeeld van aangeboren gedrag

1. Een hond komt terug wanneer je hem roept
2. Kunnen schrijven
3. Een baby huilt wanneer hij honger heeft
4. Als de bel gaat pakken jullie je spullen in

Is het gedrag aangeleerd door imitatie, gewenning, trial-and-error of is het aangeboren?

slikken

1. imitatie
2. gewenning
3. trial-and-error
4. aangeboren

Dit is een voorbeeld van..

1. dreiggedrag
2. overspronggedrag
3. baltsgedrag
4. omgericht gedrag

Territorium - Territoriumgedrag
Wat is NIET waar?

1. Een territorium is een eigen leefgebied
2. De grenzen van een territorium worden afgebakend
3. Vooral vrouwtjes bewaken het territorium
4. Het territorium wordt verdedigd door te dreigen en evt. te vechten is territoriumgedrag

Twee katers die hevig naar elkaar dreigen, gaan plotseling beide hun vacht schoonlikken.

Hoe heet het gedrag dat de katten dan vertonen?

1. imponeergedrag
2. overspronggedrag
3. omgericht gedrag
4. ambivalent gedrag

Hoe heet het gedrag wat je vertoont (naar een organisme in een hogere orde) om een conflict te vermijden

1. overgeefgedrag
2. imponeergesdrag
3. statengedrag
4. verzoeningsgedrag

Bij veel dieren die in groepen leven is er sprake van een rangorde. Wat is een rangorde?

1. De volgorde van dieren van oud naar jong
2. De volgorde waarin dieren mogen eten
3. Het oudste dier is de baas
4. Ieder dier kent zijn plaats

Bas heeft zijn 4 kippen geobserveerd om te kijken wie elkaar pikt. Zijn resultaten:
*kip 1 pikt kip 4
*kip 2 pikt kippen 1, 3 en 4
*kip 3 pikt kip 1 en 4
Wat is de rangorde in de ze groep?

1. kip 2 staat boven aan de rangorde, kip 4 onderaan
2. kip 4 staat boven aan de rangorde, kip 2 onderaan
3. de volgorde in rangorde is kip 3, 4, 2 en als laatste 1
4. de volgorde in rangorde is kip 2, 4,3 en als laatste 1

Twee wilde honden vechten om een stuk vlees. Is hier sprake van sociaal gedrag?

1. Nee, vechten is niet sociaal.
2. Nee, sociaal gedrag vindt plaats tussen soortgenoten.
3. Ja, sociaal gedrag vindt plaats tussen soortgenoten.
4. Ja, sociaal gedrag is ook een vorm van gedrag.

Twee katers die hevig naar elkaar dreigen, gaan plotseling beide hun vacht schoonlikken.

Hoe heet het gedrag dat de katten dan vertonen?

1. imponeergedrag
2. overspronggedrag
3. omgericht gedrag
4. ambivalent gedrag

Door welke twee zaken wordt gedrag bepaald?

Hoe noem je leren tijdens een korte (gevoelige) periode?

1. Gewenning
2. Inprenting
3. Trial and error
4. Conditionering

Hoe noem je leren door gedrag te belonen en/of te straffen?

1. Gewenning
2. Inprenting
3. Trial and error
4. Conditionering

Bij welk leerproces leer je mens of dier niet te reageren op een bepaalde prikkel? Of juist wel!

1. Gewenning
2. Inprenting
3. Trial and error
4. Conditionering

Hoe wordt het leerproces trial and error ook wel genoemd?

Paringsgedrag

Paringsgedrag: gedrag dat voorafgaat aan de voortplanting.

Broedzorg: het verzorgen van eieren en jongen.

Spergedrag: gedrag van jonge vogeltjes als ze eten willen.

Verzorgingsgedrag: relatief groot hoofdje en ogen, wipneusje, bolle wangen --> verzorgen van het kind. 

Gedrag van dieren die niet in het wild leven

- ijsberen, heen en weer langs tralies lopen

- varkens die elkaars staarten afbijten

Samen inoefenen/huiswerk

We maken samen opdracht 

Zelfstandig werken: opdracht 1t/m 7

Dit is ook het huiswerk

Klaar kijk na met een nakijkboekje

Pak je leesboek of ga rustig iets voor jezelf doen