1.4: Problemen in de lage landen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Problemen in de  lage landen (1.4)

Doel: Leren waarom de Nederlanden in de 16e eeuw in opstand kwamen

Werkles: maak evt. extra aantekeningen!

Waar denk je aan bij de Nederlandse Opstand (80-jarige oorlog)? Noteer tenminste 2 begrippen.

De Nederlanden

• Nederland als één land bestond nog niet in de Middeleeuwen
  

• Er waren veel kleine gebieden, die bij elkaar 'De Nederlanden' heetten.

De Nederlanden maakten deel uit van het Rooms-Duitse Rijk. De graven en hertogen in Nederland waren officieel leenmannen van de Duitse keizer, maar die had meestal niet meer veel macht over zijn leenmannen. In 1018 werden de legers van de Duitse keizer zelfs verslagen door te troepen van de graaf van Holland.

Karel V

1500-1558

• Heer van de Nederlanden

De aanspreektitel van Karel?

Karel, bij de gratie Gods, Heilig Rooms keizer, Semper Augustus, Koning van Duitsland, Koning van Italië, Koning van heel Spanje, Castilië, Aragón, León, Navarra, Granada, Toledo, Valencia, Galicië, Mallorca, Secillia, Córdoba, Murcia, Jaén, Algarve, Algeciras, Gibraltar, de Canarische eilanden, Koning van de Beide Siciliën, Sardinië, Corsica, Koning van Jerusalem, Koning van de Westelijke en Oostelijke Indiën, Heer van de Eilanden en de Grote Oceaan, Aartshertog van Oostenrijk, Hertog van Bourgondië, Brabant, Lotharingen, Stiermarken, Karinthië, Krain, Limburg, Luxemburg, Gelderland, Neopatrië, Württemberg, Landgraaf van de Elzas, Prins van Zwaben, Graaf van Vlaanderen, Habsburg, Tirol, Gorizia, Barcelona, Artesië, Franche Comté, Henegouwen, Holland, Zeeland, Ferrette, Kyburg, Namen, Roussillon, Cerdagne, Drenthe, Zutphen, Markgraaf van het Heilig Roomse Rijk, Burgau, Oristano en Gociano, Heer van Friesland, het Wendland, Pordenone, Biskaye, Molin, Salins, Tripoli en Mechelen.

Heer van de Nederlanden

• De Nederlanden bestonden uit 17 gewesten.
• In al deze gewesten was Karel de baas (graaf of hertog), maar hij kon natuurlijk niet overal tegelijk zijn.
• Daarom had hij in elk gewest een plaatsvervanger: de stadhouder
• Karel was heel vaak in de Nederlanden: hij vond het hier prettig

Filips II volgt zijn vader op

• Karel is erg teleurgesteld over de Reformatie 
• Als oude man treedt hij af en zijn zoon Filips II volgt hem op 

Veranderingen in de Nederlanden

• In 1559 vestigt Filips zich in Madrid
• Zijn halfzus Margaretha van Parma bestuurt de Nederlanden als landvoogdes.

• Filips wilde meer  centralisatie.
• Het bestuur zou niet door de Nederlandse edelen worden uitgevoerd, maar door Spaanse ambtenaren.
• Iedereen moest katholiek zijn

Het Escorial was het klooster-paleis van Filips II in Madrid. In tegenstelling tot zijn vader was Filips niet graag in de Nederlanden: het was er te koud en dat hielp niet bij zijn reuma.

Filips was opgevoed in Spanje door monniken. Hij was erg godsdienstig, bijna op het waanzinnige af. Zijn manier van regeren werd dan ook sterk bepaald door het katholieke geloof: de strijd tegen andere godsdiensten.

Toen er in 1559 vrede met Frankrijk kwam, kon hij eindelijk terug naar Spanje. In de Nederlanden hebben ze hem sindsdien niet meer gezien.

1566: Beeldenstorm:

Filips is woedend!

• Filips stuurt zijn beste generaal, Alva,om af te rekenen met de Beeldenstorm
• Iedereen die schuldig is, zal zwaar worden gestraft, óók de edelen die de Beeldenstorm niet hebben voorkomen.
• Margaretha van Parma treedt in 1567 af, en Alva volgt haar als landvoogd op.
• Sommige edelen, zoals Willem van Oranje, vluchtten uit de Nederlanden.

Fernando Álvarez de Toledo y Pimentel, hertog van Alva, was één van de succesvolste generaals van Karel V en Filips II. Voor hen had hij al veel belangrijke veldtochten gewonnen.

Hij was al 60 jaar, voor die tijd een hoge leeftijd, toen hij landvoogd van de Nederlanden werd.

Toetsvraag oefenen...

Bekijk de volgende afbeelding aandachtig..

Wat is de mening van de tekenaar over de aanpak van de Spanjaarden tav de Nederlanden. Leg je antwoord uit 

De Nederlandse Leeuw in een drukpers aangedraaid door Alva, Granvelle en Margaretha van Parma terwijl Don Frederik de leeuw vasthoudt. Onder de omstanders die toekijken bevinden zich de paus en de koning van Spanje

Filips II, de koning van Spanje

De Paus

Margaretha van Parma

Don Frederik, Spaanse legeraanvoerder en zoon van Alva

De Nederlandse Leeuw

De 'Pers van Verdrukking'

De hertog van Alva

De verscheurde privileges (rechten) van het land

De kapotte kroon van de leeuw

De 'gebroken vrijheid'

Kardinaal Granvelle, een belangrijke adviseur van Filips II

Wat is de mening van de tekenaar over de aanpak van de Spanjaarden tav de Nederlanden. Leg je antwoord uit

Wat is een andere naam voor de Nederlandse Opstand?

1. De Nederlandse oorlog.
2. De 80 jarige oorlog.
3. De grote oorlog.
4. De Spaans-Nederlandse oorlog.

Welke zin in NIET juist?

1. Karel V wilde alleen de katholieke godsdienst in zijn Rijk
2. Karel V wilde alleen de protestantse godsdienst in zijn Rijk
3. Karel V wilde niet centraliseren
4. Karel V liet ketters vervolgen

Wat is de aanleiding (belangrijkste oorzaak) voor het uitbreken van de opstand?

1. Margaretha van Parma als landvoogdes
2. Hertog van Alva gaat tekeer in de Nederlanden
3. De Beeldenstorm
4. Fillips II wil centraliseren

Wie was koning van De Nederlanden toen de opstand begon?

1. Karel V
2. Alva
3. Willem van Oranje
4. Fillips II

Wat is geen oorzaak van de Nederlandse opstand?

1. Nederlandse burgers willen meer inspraak.
2. Er is honger in de Nederlanden.
3. De adel heeft minder macht.
4. Ketter vervolgingen.

Wat was de aanleiding voor Fillips II om de hertog van Alva naar de Nederlanden te sturen?

1. De beeldenstorm
2. Centraal bestuur
3. Willem van Oranje had een leger verzameld.
4. De verovering op Den Briel.

Wie wordt er gezien als de leider van de opstand?

1. Fillips II
2. Willem van Oranje
3. Willem V
4. Karel V

Laatste vraag....Filips II is woest en stuurt Alva.
Hij krijgt drie opdrachten. Welke hoort daar niet bij?

1. vaste belastingen invoeren
2. beeldenstormers straffen
3. protestantisme uitroeien
4. Den briel aanvallen

Willem van Oranje. Held of terrorist?

Willem van Oranje vader des vaderlands of terrorist? Wat vind jij?

Meer weten over Willem van Oranje? 

Bekijk de volgende dia's..

Waarom is Willem van Oranje ook van Duitsen bloed?

Omdat hij is geboren in Dillenburg, een gebied in de Duitse gebieden van het Habsburgse rijk. 

Waarom heet Willem van Oranje van Oranje?

Omdat hij het prinsdom Orange erfde toen een neef van hem overleed. Daarbij hoorde ook de titel Prins van Orange. Het prinsdom kwam aan zijn naam door het plaatsje Orange wat in het prinsdom ligt.

Tijd over? Of wil je gewoon de Nederlandse Opstand nog beter begrijpen?

Bekijk dan het volgende filmpje...