H2 De Grondwet

• Juridisch
• MBO
• Studiejaar 1

H2 De Grondwet

Grondwet

Belangrijkste wettelijke document en hoogste nationale wet in NL

Geschiedenis

1790 Ideeën van Franse revolutie

1813 Nieuwe grondwet + koning = Constitutionele monarchie

1848 Ankerpunt: 

Koning minder macht. Burgers meer macht! J. Thorbecke.

Censuskiesrecht: mannen die betalen (belasting) mogen kiezen.

1917 Kiesrecht mannen en 1919 kiesrecht vrouwen

Staatsrecht - Grondwet

• Staatsrecht: beschrijft hoe de Nederlandse staat is georganiseerd 
• Grondwet bevat basisregels van het staatsrecht in Nederland. Gemaakt in 1815
• Grondwet is het fundament van het Koninkrijk der Nederlanden

Grondrechten / actualiteit

In 2022 en 2023 zijn de volgende Grondwetswijzigingen van kracht geworden (2010 gestart!)

Verbod op discriminatie wegens handicap en seksuele geaardheid

Het nieuwe, aangepaste artikel ... van de Grondwet luidt nu:

“Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, handicap, seksuele gerichtheid of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.”

Grondrechten

Klassieke en sociale grondrechten

Zoek op: Wat is het verschil tussen deze grondrechten en noem een aantal voorbeelden

Grondrechten

Klassieke grondrechten

In artikel 1 t/m 17 van de Grondwet (Gw) staan de klassieke grondrechten. Dit zijn vrijheidsrechten van de burger. Deze rechten beschermen tegen inmenging van de overheid.

Noem een aantal voorbeelden

Grondrechten

Sociale grondrechten

In artikel 18 t/m 23 van de Grondwet (Gw) staan de sociale grondrechten. Deze rechten bieden geen vrijheid of gelijkheidsrecht, maar geven de opdracht aan de overheid om zaken te regelen. 

• Zorgen voor werkgelegenheid, art 19 Gw
• Zorgen voor welvaart en sociale zekerheid, art 20 Gw

www.google.com

Wat zijn de 3 uitgangspunten van een democratisch stelsel (3 goed)?

1. Macht is verdeeld
2. De burger heeft invloed op het bestuur
3. Burger wordt beschermd door de overheid
4. Grondrechten worden nageleefd

Zijn de rechters in Nederland onafhankelijk (1 goed)?

1. Nee, de rechter heeft zelf ook mening
2. Ja, niemand kan de rechter ter verantwoording roepen
3. Ja, maar niet allemaal hoor..
4. Nee joh, de rechters worden aangesteld door Wilders

Wat is een andere naam voor volksvertegenwoordiging (2 goed)?

1. Eerste kamer
2. Tweede kamer
3. Parlement
4. Staten-Generaal

Staatsvorm en regeringsvorm

Drie kenmerken van een staat:

1. Grondgebied
2. Inwoners
3. Overheidsgezag

Staatsvorm 

Staatsvorm: Naam van type bestuur

Hoe zijn de bevoegdheden verdeeld tussen de landelijke en de lagere overheid?

• Nederland is een gedecentraliseerde eenheidsstaat
  
• Nederland is een democratische rechtsstaat  

    1. legaliteitsbeginsel              2. onafhankelijke rechter
    3. scheiding der machten   4. grondrechten voor de burgers

Opdracht: Werk onderstaande kenmerken van een rechtstaat uit:

1. Wat is het legaliteitsbeginsel?
2. Wat betekent een onafhankelijke rechter?
3. Wat is de scheiding van de machten?
4. Wat zijn de grondrechten voor de burgers?

4 kenmerken rechtstaat

Legaliteitsbeginsel: Handelen van de overheid is gebaseerd op wetten.

Onafhankelijke rechter: deze wordt voor het leven benoemd. Overheid kan rechter niet ontslaan, als deze het niet eens is.

Scheiding der machten: Taken verdeeld van de overheid verdeeld over verschillende overheidsinstellingen

Grondrechten: basisrechten van de burgers (staan in H1 GW)

Wat hebben we de vorige les gedaan?

Je kan de 3 kenmerken van een staat benoemen

Je kan beschrijven wat een gecentraliseerde eenheidsstaat is

Je kunt de kenmerken van een democratische rechtstaat benoemen

Je kan het verschil tussen sociale en klassieke grondrechten uitleggen

Leerdoelen

Je kunt de kenmerken van een constitutionele monarchie met parlementaire stelsel benoemen

Je kan de grondrechten herkennen en toepassen (opdrachten BOOM maken)

Wat is een democratie?

De inwoners van Nederland kiezen volksvertegenwoordigers die namens de inwoners wetten maken en de overheid controleren

Regeringsvorm in Nederland

• 2 vormen: Monarchie (erfopvolging) of republiek (geen erfopvolging)
• Nederland is een constitutionele monarchie. D.w.z. dat de monarchie gebaseerd is op de Grondwet.
• Het landelijk bestuur wordt gevormd door de regering
• De regering bestaat uit de koning en de ministers
  (art. 42 GW)
• De regering vormt het bestuur van het land, maakt wetgeving en legt verantwoording af aan de volksvertegenwoordiging --> parlementair stelsel

Staats- en regeringsvorm

Opdracht: Let's quiz!

Wat is een democratische verkiezing?

1. stem is openbaar
2. iedereen mag stemmen
3. stem is geheim
4. één partij om op te stemmen

Wie is het staatshoofd van Nederland?

1. Koning Willem-Alexander
2. Koningin Beatrix
3. President
4. Minister-President

Wat is een kenmerk van een rechtsstaat?

1. geen wetten
2. onafhankelijke rechter
3. grondrechten voor de burgers
4. absolute macht van de overheid

Wat is de staatsvorm van Nederland?

1. gedecentraliseerde eenheidsstaat
2. federale staat
3. republiek
4. monarchie

Wat zijn de drie kenmerken van een staat?

1. cultuur
2. grondgebied
3. overheidsgezag
4. inwoners

Opdracht

1. Klassieke grondrechten

2. Sociale grondrechten

Klassieke grondrechten: 

Zet de klassieke grondrechten voor jou in de juiste volgorde. Motiveer je keuze!

De Grondwet in actie

Je moet voor elke casus het juiste artikel uit de Grondwet vinden en kort toelichten wat het betekent.

Voorbeeldcasussen:

• De burgemeester wil demonstraties in de stad verbieden. Mag dat zomaar?
• Een school weigert een leerling vanwege zijn geloofsovertuiging.
• De politie wil de telefoon van een verdachte afluisteren.

Zoek in de wettenbundel het relevante artikel.

Noteer het nummer en kern van de inhoud.

Leg in eigen woorden uit wat dit betekent voor de situatie.

Vervolg opdracht

1. Zoek in de wettenbundel het relevante artikel.
2. Noteer het nummer en kern van de inhoud.
3. Leg in eigen woorden uit wat dit betekent voor de situatie.

Opdrachten BOOM H2

Maak vervolgens de opdrachten 2 t/m 8 (alleen)

Opdracht 9 en 10 in tweetallen

Klassieke grondrechten

In artikel 1 t/m 17 GW

Vrijheidsrechten van de burger

Beschermen burgers tegen immenging van de overheid

• art 1. GW Gelijke behandeling
• art 4. GW Kiesrecht
• art 6. GW Vrijheid van godsdienst

Sociale grondrechten

In artikel 18 t/m 23 GW

Geven opdracht aan overheid om zaken te regelen

• Zorgen voor werkgelegenheid, art 19 GW
• Zorgen voor welvaart en sociale zekerheid, art 20 GW
• Zorgen voor goede volksgezondheid en woongelegenheid, art 22 GW

Huiswerk hoofdstuk 2

Maak opdracht 7 en 8