Thema 4 BS 4 Evolutietheorie en BS 5 Onderzoek naar evolutie

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Thema 4 BS4: De evolutietheorie

Vandaag 

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen wat de neodarwinistische evolutietheorie inhoudt.
• Je kunt enkele onderzoeksmethoden naar evolutie uitleggen
• Je kunt een cladogram aflezen en construeren

Evolutie

Evolutie

De geleidelijke ontwikkeling van het leven op aarde, van simpele naar complexere organismen

Darwin vinken

tijdens de reis van Darwin op de The Beagle kwam hij op de Galapagoseilanden.

Op deze eilanden vond hij vinken die allemaal wel op elkaar leken maar toch net iets anders waren. 

Elk eiland had een andere voedselbron voor de vinken. De vinken hadden zich aangepast met hun snavel op de voedselbron

Natuurlijke selectie

 Individuen met een betere adaptatie (aanpassing) aan het milieu hebben een grotere overlevingskans (en dus meer kans op nakomelingen).

Voor- of nadelige eigenschappen worden dus bepaald door het milieu.

Natuurlijke selectie

Natuurlijke selectie

Natuurlijke selectie

Hoe komt een grote variatie in genotype binnen een soort tot stand?

1. Mutatie
2. Door verandering in het fenotype
3. Recombinatie
4. Mutatie en recombinatie

Variatie in genotype

• Mutatie: verandering in het DNA
  
• Recombinatie: verdelen van de chromosomen bij meiose en bevruchting
  

Evolutietheorieën

Gaan over het ontstaan, veranderen en/of verdwijnen van soorten 

Lamarck (1744-1829):

Eigenschappen veranderen tijdens leven van individu. Veranderde eigenschap wordt doorgegeven   FOUT

Darwin (1809-1882):

On the origin of species (1859) --> de evolutietheorie

Creationisme

Alle organismen zijn geschapen

Intelligent design

Combinatie van evolutie en schepping.

Complexe ontwikkelingen ontstaan door 'schepper'.

Neodarwinistische evolutietheorie  

= Evolutietheorie (Darwin) gecombineerd met de  kennis over erfelijkheid

DNA voor het eerst ontdekt in 1871 en de structuur pas ontdekt in 1953

Neodarwinistische evolutietheorie  

Gaat uit van: 

1. Diversiteit in genotype
2. Natuurlijke selectie
3. Soortvorming door reproductieve isolatie

Survival of the fittest

De best aangepaste overleeft!

Individuen met een gunstig genotype overleven en krijgen meer nakomelingen.

Fitness:

askabiologist.asu.edu

Het veranderen van een soort

• Niet alle individuen van dezelfde soort zijn gelijk (genetische variatie).
• Die het beste passen in de omstandigheden en in het gebied hebben op dat moment meer overlevingskans.
• Ook meer kans op voortplanting, dus om dit door te geven aan nakomelingen.
• Na vele jaren zie je deze variant van de soort (bijna) alleen nog maar en zijn andere varianten (bijna) verdwenen).

Door veel variatie in genotypen zijn er ook meer verschillende fenotypen.

1. juist
2. onjuist

Bij een diersoort komen veel variaties in genotypen voor. Wat is waar?

1. De soort heeft een grotere overlevingskans
2. Dit is een probleem bij verandering in de milieuomstandigheden
3. Een individu heeft een grotere overlevingskans
4. De variatie komt door ongeslachtelijke voortplanting

Evolutie

1. Theorie die uitgaat van variaties in genotypen, natuurlijke selectie en het ontstaan van nieuwe soorten
2. ontwikkeling van het leven op aarde waarbij soorten ontstaan, veranderen of verdwijnen

Welke cel zal in oorsprong een mutatie gehad hebben

1. Een cel in de vinger
2. Een eicel of zaadcel
3. Een cel in de hand
4. Een cel in de foetus

Aan de slag!

- Lees paragraaf 4.4 

- Maak opdrachten 39 t/m 43

onderzoek naar evolutie

Verwantschap kan op verschillende manieren aangetoond worden:

• Door onderzoek naar overeenkomsten in anatomie (bouw, bijv. homologe organen)
• Door onderzoek naar rudimentaire organen 
• Door onderzoek naar overeenkomsten in biochemie (bepaalde stoffen in bijvoorbeeld bloed)

Analoog

Rudimentair orgaan

Een orgaan dat geen functie (meer) heeft.

Bij verre voorouders had zo'n orgaan nog wel een functie maar die is verloren gegaan tijdens de evolutionaire ontwikkeling.

Voorbeelden:

    het stuitbeentje bij de mens (ooit de aanleg van een staart)
    de verstandskiezen bij de mens
    pootresten bij slangen

Cladogram

• Boomdiagram/dendrogram waarin de meest waarschijnlijke splitsing van clades wordt weergegeven.
• Elke splitsing= soortvorming met divergente evolutie
• Monofyletisch = afkomstig van een gemeenschappelijke voorouder

Welke organismen zijn meer verwant?

1. Kip - eend
2. Duif - eend
3. kip - duif
4. pinguïn - kip