Sector 04 - Cultuur vs cultuur en de Westerse culturen

Sector 04 - 
Cultuur vs cultuur
Westerse culturen
1 / 30
volgende
Slide 1: Tekstslide
CultuurwetenschappenSecundair onderwijs

In deze les zitten 30 slides, met interactieve quizzen en tekstslides.

time-iconLesduur is: 70 min

Onderdelen in deze les

Sector 04 - 
Cultuur vs cultuur
Westerse culturen

Slide 1 - Tekstslide

Wat  is cultuur?
De theorie vertrekt van een vrij breed cultuurbegrip dat samenvalt met wat klassiek het antropologische cultuurbegrip wordt genoemd. Dat cultuurbegrip ziet cultuur als de typisch menselijke manier om met de steeds veranderende werkelijkheid om te gaan, namelijk door die werkelijkheid steeds opnieuw vorm en betekenis te geven. 

Dit is een typisch menselijk proces omdat mensen zich kunnen beroepen op de opgeslagen kennis van het verleden (ons geheugen), omdat ze de vergelijking kunnen maken tussen dat verleden en de huidige werkelijkheid en omdat ze bovendien ook voorstellingen
kunnen maken van een (imaginaire) toekomst.

Slide 2 - Tekstslide

Cultuur
Iedere samenleving heeft een eigen cultuur die overkoepelend is voor de gehele samenleving. Binnen die overkoepelende cultuur ontstaan verschillende variaties. Zij onderscheiden zich op een minieme of extreme manier van de overkoepelende cultuur en zijn binnen die cultuur al dan niet duidelijk aanwezig.

Slide 3 - Tekstslide

Cultuur vs cultuur
In de volksmond wordt het begrip cultuur vaak heel eng benaderd. Cultuur wordt dan gezien als alle vormen van kunst. Vaak wordt een onderscheid gemaakt tussen Cultuur met een grote C en cultuur met een kleine c.

Slide 4 - Tekstslide

Lady Gaga maakt kans op 6 MTV-awards.
A
cultuur
B
Cultuur

Slide 5 - Quizvraag

Banksy verliest handelsmerk op eigen beeld.
A
cultuur
B
Cultuur

Slide 6 - Quizvraag

Spectaculaire fotosessie voor vrede in het Midden-Oosten.
A
cultuur
B
Cultuur

Slide 7 - Quizvraag

Spectaculaire fotosessie voor vrede in het Midden-Oosten.
A
cultuur
B
Cultuur

Slide 8 - Quizvraag

Hoofdcultuur
Vanaf onze geboorte komen we in aanraking met de cultuur van de samenleving. In traditionele
samenlevingen is er in de regel maar één cultuur. 

Die bestaat uit waarden, normen, opvattingen en een levensstijl die door alle leden van die samenleving gedeeld worden. Via instituties worden die overgedragen.

Slide 9 - Tekstslide

Waar denk je aan bij het woord
Socialisatie?

Slide 10 - Open vraag

Hoofdcultuur
Hoe complexer en opener een samenleving wordt, hoe meer variaties er op de hoofdcultuur bestaan. De hoofdcultuur is dan de cultuur die de samenleving op maatschappelijk, politiek en economisch vlak domineert. Er is daarom sprake van de dominante cultuur. Dat hoeft niet noodzakelijk de cultuur van de meerderheid van de bevolking te zijn, maar wel die van de groep met de meeste invloed.

In onze maatschappij wordt de cultuur van de middenklasse vaak beschouwd als de dominante cultuur. Mensen die al in een andere cultuur zijn gevormd, zoals migranten of mensen die langdurig in een andere cultuur verblijven, nemen daarom vaak een deel van de hoofdcultuur over wanneer ze integreren in onze samenleving.

Slide 11 - Tekstslide

Subcultuur
De variaties binnen een dominante cultuur worden subculturen genoemd. Een subcultuur is een groep waarvan de geloofsopvatting, waarden en/of levensstijl afwijken van die van de dominante cultuur en die binnen de maatschappij aanvaard wordt.
Specifieke vormen van subculturen zijn jongerenculturen of jeugdculturen.

Slide 12 - Tekstslide

Tot welke jongerencultuur behoor je of welke (hedendaagse?) jongerencultuur ken je?

Slide 13 - Open vraag

Waarom worden subculturen vaak geassocieerd met jongeren?

Slide 14 - Open vraag

Geschiedenis jeugdcultuur
De algemene jeugdcultuur ontstond in de jaren vijftig van de vorige eeuw. Het ontstaan ervan is het gevolg van meerdere factoren.


Slide 15 - Tekstslide

Geschiedenis jeugdcultuur
Zo was er de toenemende welvaart in onze maatschappij. Die ging gepaard met een aantal nieuwe technologieën op het vlak van massaproductie en massamedia.

Daardoor kregen mensen, en dus ook jongeren, toegang tot heel wat informatie.
Jongeren werden een interessante economische doelgroep. Zij wilden zich immers onderscheiden van de volwassen generatie. Er kwamen dan ook producten op de markt, zoals bromfietsen, platen, kleding, make-up ... waarmee ze zichzelf als aparte groep konden profileren. 
Ook cultuur werd gecommercialiseerd: het werd een product dat zich steeds meer richtte op jongeren.

Slide 16 - Tekstslide

Geef een voorbeeld van gecommercialiseerde cultuur

Slide 17 - Open vraag

Geschiedenis jeugdcultuur
De democratisering van het onderwijs maakte het mogelijk dat jongeren niet alleen in contact
kwamen met informatie, maar ook met leeftijdsgenoten met wie ze interesses deelden.


De toename van vrije tijd in combinatie met de al genoemde welvaartstoename gaf jongeren de
kans hun interesses uit te bouwen tot hobby’s.

Slide 18 - Tekstslide

Jeugdcultuur
De jongerencultuur creëerde een collectieve identiteit, waarmee jongeren zich konden onderscheiden van de cultuur van de volwassenen.
De aanwezigheid van leeftijdsgenoten met gemeenschappelijke interesses, de zogeheten peergroup, gaf elk individu ook de kans zijn of haar eigen identiteit te ontwikkelen.

Door verschillende smaken in muziek, mode, politieke opvatting en levensstijl ontstonden er variaties binnen de algemene jongerencultuur. Jongeren waren uiterlijk van elkaar te onderscheiden door hun gedrag, haartooi, klederdracht, woordenschat, rituelen of muzikale voorkeur.

Slide 19 - Tekstslide

Jeugdcultuur
Heel wat jongerensubculturen zijn ontstaan vanuit een specifieke situatie of overtuiging. Zo ontstond de hiphopcultuur rond de jaren 1970 als reactie op de slechte levensomstandigheden in de Bronx (New York). Sommige trotseerden de tijd en bestaan nog steeds, al dan niet in een gewijzigde vorm. Andere verdwenen uit het straatbeeld.

Naast de jongerenculturen bestaan er nog heel wat andere subculturen. Zo worden de hare krisjna’s in onze maatschappij beschouwd als een subcultuur met een levensstijl die deels verschilt van de dominante cultuur. Immigranten die in hun land van herkomst behoorden tot de dominante cultuur van hun samenleving, worden bij ons vaak gezien als een subcultuur.

Slide 20 - Tekstslide

Tegencultuur
Tegenculturen of countercultures verwerpen de dominante cultuur. Ze zetten zich af tegen de waarden van de heersende cultuur. Vaak gaat het om een reactie op de bestaande machtsverhoudingen.

Zo verwierp de hippiecultuur in de jaren zestig van de vorige eeuw de imperialistische en prestatiegerichte cultuur van de westerse maatschappij. De hippies vervingen agressie en competitie door een ideaal van liefde en samenwerking.

Slide 21 - Tekstslide

Tegencultuur
Sommige culturen zijn gewelddadig en plaatsen zich op die manier buiten de wet. Hooligans die op de vuist gaan met supporters van de tegenpartij of (de omgeving van) het stadion vernielen, zijn zo’n voorbeeld van een tegencultuur.

Slide 22 - Tekstslide

Tegencultuur
De grens tussen een subcultuur en een tegencultuur is niet altijd gemakkelijk te trekken. Het gaat veeleer om een continuüm waarop zo’n groep van mensen te situeren is. Soms is het zelfs zo dat een subcultuur uitgroeit tot een tegencultuur.

Neem bijvoorbeeld een krakersgemeenschap, die een gebouw bezet en bewoont. Als die groep een overeenkomst heeft met een sociale huisvestingsmaatschappij waarin ze aangeeft zelf in te staan voor herstellingen, kan ze worden beschouwd als een subcultuur. Als de krakers zich echter verzetten tegen ontruiming en zich te buiten gaan aan vandalenstreken, worden ze een tegencultuur.

Slide 23 - Tekstslide

Vormen scholieren die onder de naam Youth for Climate betogen een sub- en/of tegencultuur?

Slide 24 - Open vraag

Uit een peiling van de VUB bij 1600 Belgen blijkt dat tweederde van de
Vlamingen vindt dat het afspelen van de Brabançonne bij sportwedstrijden voor een moment van verbondenheid met ons
land zorgt.
Een bekende motorbende wordt verdacht
van moord op eigen lid.
Het Sinterklaasfeest is een onderdeel van
onze culturele traditie.
Cosplay is een performance art waarbij fans
personages van films, anime, games … met
kostuums en accessoires uitbeelden.
Subcultuur
Subcultuur
Hoofdcultuur
Hoofdcultuur
Tegencultuur
Tegencultuur

Slide 25 - Sleepvraag

Tegencultuur
Sub- en tegenculturen hebben twee duidelijke functies in onze maatschappij.

  • Een sociale identiteit ontwikkelen: de leden krijgen het gevoel ergens bij te horen. Door dat groepsgevoel en door de solidariteit tussen de leden van de subcultuur ontstaat ook een wij-zij-gevoel.

  • Door de stijl van een bepaalde subcultuur krijgen de leden de mogelijkheid hun eigen individuele identiteit te uiten. Dat doen ze met expressievormen zoals kleren, haarsnit, muzikale voorkeur enzovoort.

Slide 26 - Tekstslide

Cultuurdimensies
Een andere manier om culturen met elkaar te vergelijken,vis op basis van hun wereldbeeld. De Nederlandse organisatiepsycholoog Geert Hofstede (1928-2020) werkte een eigen cultuurmodel uit. 
Om tot dat model te komen, voerde hij in 1966 een grootschalig onderzoek uit in meer dan
vijftig landen. Hij ging daarbij op zoek naar datgene waarin de cultuur van die landen verschilde. Hofstede kwam tot de conclusie dat er zes dimensies bestaan die de eigenheid van
een bepaalde cultuur typeren. Iedere dimensie drukte hij uit in een score op 100.

Slide 27 - Tekstslide

Onderzoekopdracht
In de planner staat een document met uitleg. 
  • Maak deze individueel 
  • Timing is 40 minuten
  • Uploaden in map : Sector 04 - Onderzoek vergelijkingen culturen



Slide 28 - Tekstslide

Vaktaal
Fijnmazige samenleving: samenleving met veel regels
Grofmazige samenleving: samenleving met weinig regels
Hedonisme: het idee dat genieten van het leven het belangrijkste is
Hoofdcultuur of dominante cultuur: cultuur die normaal gedeeld wordt door de meeste
leden van de samenleving, een soort grootste gemene deler. Die cultuur domineert de
samenleving op maatschappelijk, politiek en economisch vlak
Machtsafstand: maatschappelijke ongelijkheid binnen een bepaalde cultuur
Mix- of M-culturen: culturen die tussen fijnmazige en grofmazige samenlevingen in zitten
Soberheid: het idee dat genot beperkt moet worden aan de hand van strikte sociale regels

Slide 29 - Tekstslide

Vaktaal
Subcultuur: groep in de samenleving met gedeelde waarden, een gedeelde geloofsopvatting
en/of levensstijl die afwijken van die van de dominante cultuur en die binnen de maatschappij aanvaard worden

Tegencultuur: groep in de samenleving die de hoofdcultuur verwerpt en zich afzet tegen de
waarden van de heersende cultuur

Slide 30 - Tekstslide