Workshop 3 Werkgeheugen en metacognitie Novum

• Executieve Functies
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

Workshop:

Plannen en

Timemanagement

Workshop:

Werkgeheugen en Metacognitie

Even voorstellen...

Anniek Zevenberg

Opzet vanmiddag

Deel 1: Starten met een (korte) inleiding over werkgeheugen en metacognitie:

• Wat is het?
  
• Wat zijn de kenmerken?
  
• Wat zie je hiervan in de klas?
  
• Wat zie je hiervan bij individuele leerlingen?
  

Opzet vanmiddag

Deel 2: Hoe kun je hier concreet op inzetten binnen de les?

Samen door verschillende werkvormen (praktijkvoorbeelden) gaan:

• Verschillende leerstrategieën doornemen (Cornell methode, flashcards, mindmap)
  
• Hoe onthoud je stof beter? Vergeet- en onthoudcurve
• Reflecteren op een toets, hoe doe je dat?

Deel 3: Ontvangen van algemene interventies voor in de klas of individueel

*als er tijd over is willen we graag nog een casus bespreken

 

De 11 Executieve Functies

Redenen om hiermee aan de slag te gaan in de onderwijspraktijk

• Executieve functies spelen een rol in vele aspecten van het dagelijks leven (zowel cognitief als emotioneel)
• Executieve functies zijn veranderbaar
• Omgeving is nodig hiervoor
• Ontplooiing en tegen kansen-ongelijkheid in het onderwijs

Kortom!

Wij  doen ertoe! Door in te zetten op de ontwikkeling van de EF  kunnen we de leermotivatie en studieprestaties stimuleren. We leggen de basis voor de persoonlijke ontwikkeling van de leerling.

Deel 1: Werkgeheugen

• Wat is het?
  
• Wat zijn de kenmerken?
  
• Wat zie je hiervan in de klas?
  
• Wat zie je hiervan bij 
  

individuele leerlingen?

Deel 1: Werkgeheugen

Wanneer je denkt aan leren, dan denk je ook aan het geheugen. Om goed te kunnen leren, is het van belang dat je informatie kan begrijpen en kan koppelen aan al bestaande kennis.

Zichtbare kenmerken werkgeheugen

• Leerling vergeet (delen van) opdrachten, benodigde spullen of huiswerk
• Leerling raakt spullen kwijt, legt ze op een andere (onlogische) plek
• Leerling kan hoofd- en bijzaken lastig onderscheiden
• Leerling heeft problemen met 'stampwerk'
• Leerling vindt het lastig om een werkwijze of stappenplan te volgen

Wat zeggen leerlingen zelf?

"Het lukt niet goed om aan de slag te gaan in de klas, als er niet op het bord staat geschreven welke opdrachten we allemaal moeten maken"

"Mijn chromebook is vaak leeg aan het einde van de dag, omdat ik hem ben vergeten op te laden thuis"

Deel 2: Werkgeheugen

• De vergeetcurve
  
• De onthoudcurve
  
• De kracht van herhaling
  
• Algemene tips
  

Je onthoudt informatie beter als...

• Je de informatie goed begrijpt
• Je de informatie regelmatig herhaalt
• Je de informatie verbindt aan kennis die je al hebt over het onderwerp
• Je de informatie interessant vindt en er dus aandacht voor hebt
• Je er voldoende aandacht aan besteedt (actief leren)

De vergeetcurve

Onthoudcurve

Deel 2: Werkgeheugen - algemene tips

• Geef korte en duidelijke opdrachten
• Zorg voor herhaalde instructie (begin van de les)
• Gebruik afbeeldingen (visueel ingestelde leerling)
• Actieve leesstrategieën gebruiken: markeren, onderstrepen en maken van een mindmap (voor de verbindingen)

Deel 1: Metacognitie

• Wat is het?
  
• Wat zijn de kenmerken?
  
• Wat zie je hiervan in de klas?
  
• Wat zie je hiervan bij 
  

individuele leerlingen?

Metacognitie

Je onthoudt meer informatie als je effectief leert. Door effectieve leerstrategieën te gebruiken, wordt nieuwe kennis goed

opgeslagen in het langetermijngeheugen en kunnen leerlingen de kennis toepassen tijdens het maken van huiswerk en toetsen.

Zichtbare kenmerken metacognitie

• Leerling laat niet blijken dat hij over problemen nadenkt
• Leerling weet het antwoord niet, denkt niet na over het mogelijke antwoord
• Leerling heeft niet door dat meer dan één strategie nodig is om een taak succesvol te voltooien
• Leerling controleert werk niet
• Leerling vraagt om hulp zonder zelf nog pogingen te doen om het probleem op te lossen
• Leerling merkt niet hoe anderen reageren op zijn gedrag
• Leerling kan niet goed reflecteren
• Leerling legt oorzaken van het probleem buiten zichzelf

Wat zeggen leerlingen zelf?

"Ik lees heel vaak de tekst en paragrafen van biologie door, maar alsnog haal ik een 4. Ik weet niet wat ik anders moet doen, ik steek er al zoveel tijd in!"

"Als ik de toets terugkrijg, kijk ik waar de docent nog puntjes heeft gemist en daarna geef ik het weer terug. Volgende keer beter."

Deel 2: Metacognitie

Verschillende leerstrategieën bespreken

• Flashcards & vraagkaarten
• Mindmapping
• Cornell methode
• Samenvatting maken


• Oefentoetsen maken

Reflecteren op een toets

Leerstrategieën

Flashcards & vraagkaarten

• Door deze methode worden op een slimme manier de hoofd- en bijzaken onderscheiden
• Door het opschrijven onthouden leerlingen al een deel van de informatie
• Het herhalen is belangrijk: elke dag de kaarten herhalen die de leerling nog niet goed kent, daarna om de 3 of 5 dagen
• Dit kan gedurende de periode
• Dit kan eventueel ook in de les, aan het einde van de les 3 vraagkaarten over de behandelde stof maken

Leerstrategieën

Samenvatting

• Veel leerlingen vinden het maken van een samenvatting lastig: ze schrijven te veel op of juist de belangrijke dingen niet
• Samenvatten is een vorm van actief studeren, het nadenken over de stof en het opschrijven in eigen woorden is heel nuttig om de informatie van het werkgeheugen naar het langetermijngeheugen te krijgen

Leerstrategieën

Cornell methode

• Een handige manier voor veel vakken
• om de belangrijkste stof in 1 overzicht
• te krijgen

De Cornell Methode

Reflecteren op een toets

Neem samen met de leerlingen een foutenanalyse

door van de gemaakte toets. Dit helpt ze om de

volgende keer zicht te hebben op wat ze al goed

doen en wat ze nog anders kunnen doen in hun

voorbereiding of bij het beantwoorden van 

de toetsvragen

uitdelen foutenanalyse toetsbladen

Hoe nu verder in de eigen onderwijspraktijk?

Met welke besproken onderdelen zouden jullie willen starten in de lespraktijk? 
Op welke manier?
Welke instrumenten hebben jullie hier al voor?

Bespreek dit in groepjes met elkaar.

Afsluiting

Zijn er nog vragen?

* Casus

Bespreek in tweetallen een casus:

• Waar loopt deze leerling tegenaan?
  
• Welke EF hoort hierbij?
  
• Hoe zou je de leerling verder kunnen helpen?