H5.3 Versneld – eenparig – vertraagd

• Natuurkunde
• Middelbare school
• vmbo g, mavo
• Leerjaar 2

5.3 Versneld – eenparig – vertraagd

Wat gaan we doen vandaag?

• Herhaling 5.2 gemiddelde snelheid (5 min)
• Uitleg paragraaf 5.3  (15 min)
• Zelfstandig werken  (25 min)
• Afsluiting/Vragen 5.3 (5 min)

Wat weet jij nog van H5.2?

Onthoud

Leerdoelen voor 

5.3Versneld – eenparig – vertraagd

1. Je kunt uitleggen wat er gebeurt met de snelheid bij een eenparige, versnelde en vertraagde beweging.
2. Je kunt de snelheid op elk moment van de beweging berekenen bij een eenparige beweging.
3. Je kunt het afstand-tijddiagram van een eenparige, versnelde en vertraagde beweging herkennen en aflezen.
4. +Je kunt snelheden schatten door ze te vergelijken met je referentiekader voor snelheden. (plusstof)

Natuurkundigen verdelen bewegingen in verschillende soorten. Daarbij kijken ze vooral naar de snelheid: 

wordt de snelheid steeds groter, 

blijft ze de hele tijd gelijk of 

neemt ze steeds verder af?

Een optrekkende scooter

In figuur 1 is te zien hoe een scooter optrekt. De tekenaar heeft de scooter vijf keer getekend: bij het begin van de beweging en na 1, 2, 3 en 4 seconden. Op de meetlat onder de tekening kun je aflezen hoe groot de afgelegde afstand is.

De versnelde beweging

De tussenruimtes in de tekening worden steeds groter. Dat betekent dat de scooter steeds sneller beweegt: in dezelfde tijd (een seconde) legt hij een steeds grotere afstand af. Zo’n beweging waarvan de snelheid steeds groter wordt, noem je een versnelde beweging.

Met de gegevens uit de tekening kun je een grafiek van de beweging tekenen. Je krijgt dan een kromme lijn die steeds steiler omhoogloopt (figuur 2). Aan zo’n kromme lijn kun je het afstand-tijddiagram van een versnelde beweging herkennen.

Een wandelaar

In figuur 3 zie je een wandelaar die rustig doorloopt. De wandelaar is zes keer getekend, na 0, 1, 2, 3, 4 en 5 seconden.

De eenparige beweging

In deze tekening zijn de tussenruimtes steeds even groot. Daaraan zie je dat de snelheid van de wandelaar niet verandert: hij legt steeds dezelfde afstand af in dezelfde tijd. Zo’n beweging waarvan de snelheid niet verandert, noem je een eenparige beweging.

Bij een eenparige beweging is de snelheid constant. Dat betekent dat de snelheid steeds even groot is.

Voorbeeldopdracht 5

Bereken de snelheid van de wandelaar in figuur 3 (in km/h).

gegevens

Je ziet dat de wandelaar 6,8 meter aflegt in 5 seconden. Dus:

afstand = 6,8 m

tijd = 5 s

gevraagd

de snelheid

uitwerking:  snelheid = afstand / tijd = 6,8 / 5 =  1,36 m/s

De snelheid van de wandelaar is 1,36 m/s × 3,6 ≈ 4,9 km/h.

 

Met de gegevens uit de tekening kun je een grafiek van deze beweging tekenen. Het resultaat is een rechte lijn die omhoog loopt (figuur 4). Aan zo’n rechte lijn kun je het afstand-tijddiagram van een eenparige beweging herkennen.

Een afremmende fietser

In figuur 5 is getekend hoe een fietser afremt voor een verkeerslicht. Je ziet waar de fietser is na 0, 1, 2, 3 en 4 seconden.

De vertraagde beweging

Deze keer worden de tussenruimtes steeds kleiner. Daaraan zie je dat de fietser afremt: de afstand die hij in één seconde aflegt, wordt steeds kleiner. Ten slotte staat hij stil. Zo’n beweging waarvan de snelheid steeds kleiner wordt, noem je een vertraagde beweging.

 Je krijgt dan een kromme lijn die steeds minder steil omhoog loopt.

Aan zo’n kromme lijn kun je het afstand-tijddiagram van een vertraagde beweging herkennen.

Opdrachten maken!    

Wat: lees paragraaf 5.3 en maak de opgaven 1 t/m 6

Hoe: helemaal stil! muziek mag in!

Hulp: Geen

Tijd: 5 minuten lang

Huiswerk: opgave 1 tm 16van paragraaf 5.3

Klaar?: ga bezig H5.4!

Een auto rijdt weg bij een verkeerslicht.
Wat voor beweging is dit?

1. een eenparige beweging
2. een versnelde beweging
3. een vertraagde beweging

Je moet op de fiets afremmen, omdat de spoorbomen dichtgaan.
Wat voor beweging is dit?

1. een eenparige beweging
2. een versnelde beweging
3. een vertraagde beweging

Een marathonloper rent met een constante snelheid.
Wat voor beweging is dit?

1. een eenparige beweging
2. een versnelde beweging
3. een vertraagde beweging

Hoe noem je een beweging waarvan de snelheid steeds groter wordt?
een ---------- beweging?

Hoe noem je een beweging waarvan de snelheid niet verandert?
een ----------- beweging

Hoe noem je een beweging waarvan de snelheid steeds kleiner wordt?
een --------- beweging?

Een parachutist springt uit een vliegtuig en opent na vijf seconden zijn parachute.
a/ Wat voor soort beweging maakt hij in de eerste vijf seconden?
een --------- beweging

b/ Wat voor soort beweging maakt hij als de parachute open is?
een --------- beweging

Vlak voor de landing verandert de parachutist de snelheid.
c/ Wat voor beweging maakt hij dan?
een --------- beweging

Sommige snelheden kun je veel beter schatten dan andere.
a/ Geef een voorbeeld van een snelheid die je goed kunt schatten.

b/ Geef een voorbeeld van een snelheid die je heel moeilijk kunt schatten.

c/ Leg uit waarom je die tweede snelheid zo moeilijk kunt schatten.

Onthoud