Thema 9: Zintuigen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

Thema 10: Zintuigen

Het zintuigenstelsel

Voelen

Horen

Zien

Proeven

Ruiken

Hoe werkt een zintuig?

Buiten het zenuwstelsel

Binnen het zenuwstelsel

Zintuigcellen

Na een waarneming komt:

Drempelwaarde & adequate prikkel

Drempelwaarde = zwakste  prikkelsterkte die een impuls veroorzaakt

Hoe zal motivatie en gewenning invloed hebben op de drempelwaarde?

adequate prikkel

Een prikkel waar het zintuig gevoelig voor is, heet een adequate prikkel voor dat zintuig.

Voor de gezichtszintuigen is licht de adequate prikkel.

Voor de gehoorzintuigen is geluid de adequate prikkel.

Voor de reukzintuigen is geur de adequate prikkel.

Voor de smaakzintuigen zijn zoet, zout, zuur en bitter adequate prikkels.

Voor de gevoelszintuigen zijn druk, warmte, kou en pijn adequate prikkels.

Waarnemingen 

De drempelwaarde voor een prikkel is niet altijd even hoog. Je waarneming wordt op drie manieren beïnvloed:

• Gewenning : door lang dezelfde prikkels te ontvangen ontstaan er minder impulsen;
• Motivatie  : door aandachtig luisteren wordt de drempelwaarde lager
• De hersenen verwerken niet alle waarnemingen even snel.

doorsnede huid

Reukzintuig / Neus

Smaakzintuig / Mond

Oog: prikkel = licht

Oor: prikkel = geluid

Weet je nog?

Het oog:

Adequate prikkel => licht.
zintuig   =>      lichtzintuig
orgaan   =>       het oog

Binnenkant oog

Onderdelen oog

Bouw van het oog

BS 4: De iris en de ooglens

6.4 De iris en de ooglens

gebruik de oogspiegel

Pupilreflex

pupilreflex

vaatvlies netvlies

Het netvlies

Staafjes: zwart/wit, weinig licht ontaan impulsen

kegeltjes: kleuren, licht nodig voor ontstaan impulsen

Gele vlek en blinde vlek

In de gele vlek zitten heel veel kegeltjes.

Rondom de gele vlek zitten vooral staafjes.

Op de blinde vlek zitten geen staafjes of kegeltjes --> hier verlaat de oogzenuw het oog

Netvlies

Kegeltjes 

- Hoge drempelwaarde

- voor kleuren/overdag 

Staafjes 

- Lage drempelwaarde

- Contrasten zwart en wit/ schemering

twee soorten zintuigcellen in het netvlies

accommoderen

veraf

dichtbij

kringspier samengetrokken

Scherpstellen: Accomoderen

Ver: plat                          Dichtbij: bol

( het boller ofplatter worden van de ooglens )

Onderdeel oog	Situatie
Kringspieren	Ontspannen
Lensbandjes	Strak
Lensen	Plat
Ogen zijn	Rusttoetstand

Veraf zien:

Onderdeel oog	Situatie
Kringspieren	Samengetrokken
Lensbandjes	Minder strak
Lensen	Boller
Ogen zijn	Geaccomodeerd, kring spieren gespannen

Bij het zien van dichtbij:

Bijziend en verziend

1. Opvangen van geluid​

Oorschelp​

Vangt zo veel mogelijk geluid, werkt als een trechter​

​

Gehoorgang​

De weg die trillingen nemen

De weg van het geluid​

Trillingen gaan via de gehoorgang naar het trommelvlies.​

Trommelvlies begint te trillen​

Oorsmeerkliertjes maken oorsmeer. Oorsmeer zorgt ervoor dat de trommelvlies soepel kan blijven trillen.

Van trilling naar impuls​

• De trillingen worden doorgegeven aan de gehoorbeentjes​.
• De gehoorbeentjes geven de trillingen door aan het slakkenhuis.​
  
• In het slakkenhuis liggen zintuigcellen die de trillingen waarnemen.​
  
• De zintuigcellen maken een impuls die via de gehoorzenuw naar de hersenen gaan.​
  
• Nu wordt het geluid waargenomen​.

Bouw van het oor

De oorschelp vangt geluidstrillingen op. Deze trillingen komen via de gehoorgang bij het trommelvlies. 

Het trommelvlies zorgt dat de gehoorbeentjes (hamer, aambeeld en stijgbeugel) de trillingen doorgeven aan het venster.

Buis van Eustachius

• Buis tussen de trommelholte en keelholte.
• Normaal liggen wanden van de buis tegen elkaar aan.
• Bij slikken of gapen, gaat via de buis van Eustachius lucht van de trommelholte naar de keelholte of andersom. luchtdruk aan beide kanten van het trommelvlies blijft  

hierdoor gelijk.

Evenwichtsorgaan

Het evenwichtsorgaan zorgt ervoor dat je weet wat boven, onder, links en rechts is.

Haartjes van zintuigcellen buigen mee met de vloeistof in het evenwichtsorgaan als je bv. op de kop gaat staan

Het evenwichtsorgaan geeft informatie door over de stand van je hoofd.

Slakkenhuis

Het slakkenhuis bestaat uit 3 met vloeistof 

gevulde kanalen, opgerold als een spiraal.

De vloeistof in het slakkenhuis trilt, waardoor 

de zintuigcellen meetrillen en impulsen 

ontstaan. Zintuigcellen met

haartjes die gaan meetrillen met vloeistof-> impuls

Via de gehoorzenuw worden deze impulsen doorgegeven.