Ethiek - les 4 - Gevolgenethiek

• Godsdienst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Les 4: Gevolgenethiek

Het doel heiligt de middelen

Deze les

Terugblik vorige les

Uitleg

Aan de slag

Terugblik vorige les

Waar hebben we het de vorige les over gehad?

     hedonisme           & utilisme

Utilitarisme

- Jeremy Bentham

- ´the greatest happiness for the greatest number´

- Basis moraal en wetgeving

- Critici: ´a doctrine worthy of swines´

Utilitarisme

Het utilitarisme stelt dat een handeling moet bijdragen aan het algemene nut. Nut is het algemene welzijn en geluk van mensen. Geluk van de één mag niet ten koste gaan van geluk van de ander.

Bentham: "een handeling is goed, als het gelijk staat aan dat wat het grootste geluk brengt aan het grootste aantal mensen"

Utilitas: nut (Latijn)

Achter jouw keuze ligt waarschijnlijk een ethische theorie

Koos je voor de oude man omdat hij waarschijnlijk het minst lang te leven heeft? Dat is typisch utilitaristische keuze. Het utilitarisme is een stroming die streeft naar een zo groot mogelijke mate van geluk. Dus; zoveel mogelijk mensen, zo gelukkig mogelijk. Soms moeten er doden vallen om iets goeds te bereiken.

Utilisme

De term geluk in de utilitaristische ethiek is de som van plezier min pijn. Vermijden van pijn en verwerven van plezier zijn dan ook de motieven voor het menselijke handelen.

Een handeling is ethisch goed als het voor ‘het grootste geluk voor het grootste aantal’ zorgt. 

Volgens deze stroming is goed en kwaad en kwestie van rekenen. Van welke handeling worden de meeste mensen het meest gelukkig? 

Er wordt gekeken naar alle belanghebbenden. Wanneer het totale geluk van alle betrokkenen naar verwachting toeneemt, kunnen plannen in werking worden gesteld.

Botsende waarden

Bij ethiek staan botsende waarden centraal. Die botsende waarden noemen we een  moreel /ethisch dilemma

Bij zo'n dilemma kun je dus twee waarden aanwijzen die tegenover elkaar staan. 

Aanranding door topvoetballer

Je werkt als commercieel medewerker manager bij een profclub in het betaalde voetbal. Afgelopen zaterdag is een meisje van 18 in de binnenstad van Enschede aangerand door een groep van drie jongens. De politie zoekt de daders, maar ze zijn onvindbaar. Elk spoor ontbreekt. Een van jouw beste spelers vertelt jou in vertrouwen dat hij betrokken is geweest bij deze aanranding. Hij heeft veel spijt van wat er is gebeurd. Jij bent nu de enige die hiervan op de hoogte is. De speler heeft jou gevraagd deze informatie absoluut geheim te houden. Je twijfelt. Het is afschuwelijk voor het meisje in kwestie. Haar hele leven zal er door getekend zijn. Moet je de politie over deze zaak informeren? Het gevolg zal zijn dat de speler opgepakt wordt en vast komt te zitten. Aanstaande woensdag speelt de club de beslissende wedstrijd in de derde ronde van de UEFA-Cup. Zonder hem zal jouw club uitgeschakeld worden, dat weet je zeker. De club zal minimaal een miljoen euro mislopen. De begroting voor volgend jaar zal omlaag moeten. Misschien word jij wel ontslagen om kosten te besparen. Je keurt het gedrag van de speler af maar vindt het wel positief dat hij echt spijt heeft van wat hij gedaan heeft. 

Wat doe je?

Aanranding door topvoetballer

Je vriend geeft een feest dat werkelijk oersaai is. De volgende dag hebben klasgenoten het erover. Ze vragen jou als beste vriend(in) wat jij ervan vond.
-welke waarden botsen in dit dilemma?

1. respect en vriendschap
2. eerlijkheid en vriendschap
3. eerlijkheid en respect
4. vriendschap en humor

Wat betekent (denk je) het woord "utilisme"?

1. zingeving
2. doel
3. moreel handelen
4. nuttig

Kritiek?

Geen enkele theorie is perfect.

3 minuten: bedenk een punt van kritiek op het utilisme.

Welke kritiek hebben jullie bedacht op het utilisme

Kan volgens het utilisme een 'leugentje om bestwil' toegestaan zijn?

1. Ja, zolang je door te liegen het totale geluk in de wereld vergroot.
2. Nee, liegen is altijd verkeerd ook al is je motief juist.

Utilitarisme

Een handeling is juist wanneer de gevolgen voor zo veel mogelijk mensen gunstig zijn.

Voorbeeld (blz. 64): Bij de aanleg van de Betuwelijn hebben heel wat mensen hun bedrijf, huis of land moeten verkopen.

Aan de slag

Maak opdracht ... uit de reader

Aan de slag met je PO