Spreekwoorden 8 juli 2025

• Nederlands
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute 1
• Leerroute 2

Nederlands 

Welkom ;)

Telefoon uit of op stil!

 

Wie schudt er een spreekwoord uit zn mouw;)

Spreekwoorden en gezegden

Zijn een soort vaste zinnen die vaak worden gebruikt om advies te geven of om iets duidelijk te maken (wijsheden).

Spreekwoorden en gezegden

Wat is het nut hiervan?

Je komt ze overal tegen; in teksten, op tv, op social media. Als je ze herkent of gebruikt snap je beter wat mensen bedoelen.

lesdoelen

•  Je weet wat gezegden/spreekwoorden betekenen.
• Je snapt waarom we ze gebruiken.
• Je kan minstens 1 voorbeeld geven.

Welk spreekwoord?

"Wat klopt hier niet?"

“Waar woke is, is vuur”

“Een dag niet geademd, is een dag niet geleefd”

“De appel valt niet ver van de perenboom”

Spreekwoorden hebben een...

1. letterlijke betekenis
2. figuurlijke betekenis

Welk spreekwoord zie je hier?

1. De kat in de boom kijken.
2. De kat uit de boom kijken.
3. De kat bekijken.
4. Laat de kat maar in de boom zitten.

Het spreekwoord:

Hij eet met lange tanden.

Het spreekwoord:

Hij eet met lange tanden.

Met lange tanden eten betekent dat je het eten niet lekker vindt en er lang over doet.

Het spreekwoord:

Zij lijken op elkaar als 2 druppels water.

Het spreekwoord:

Zij lijken op elkaar als 2 druppels water.

Het betekent dat 2 mensen heel erg veel op elkaar lijken. Druppels water zien er bijna hetzelfde uit. 

Thema's bij spreekwoorden

Sommige spreekwoorden gaan over hetzelfde thema. Bijvoorbeeld dieren. Maar er zijn ook veel spreekwoorden die met de LIEFDE te maken hebben.

Wie weet er een?

Spreekwoorden over de liefde

• Een oogje op iemand hebben

• Betekent?

Spreekwoorden over de liefde

• De liefde van een man gaat door de maag.  (maag = buik)

• Betekent?

Spreekwoorden over de liefde

• Een blauwtje lopen

• Betekent?

Spreekwoorden over de liefde

• Liefde maakt blind

• Betekent?

Wat betekent het spreekwoord:
Een oogje op iemand hebben

1. Je houdt iemand de hele tijd in de gaten
2. Je bent vergeetachtig
3. Als je lekker eten voor een man maakt, wordt hij sneller verliefd op jou.
4. Iemand heel erg leuk vinden, verliefd zijn op iemand.

Typisch Nederlands?

Al die spreekwoorden, is dat nou typisch iets Nederlands of bestaan er in andere landen ook spreekwoorden? 

In heel veel landen:

Chinees: "Een reis van duizend mijl begint met een enkele stap."

(Elke grote onderneming begint klein – vergelijkbaar met: Wie het kleine niet eert…)

Frans:

"Petit à petit, l’oiseau fait son nid."

(Klein beetje bij beetje bouwt de vogel zijn nest – vergelijkbaar met: Alle beetjes helpen.)

Een paar Engelse 

spreekwoorden.

It's raining cats and dogs

Engels spreekwoord

It's raining cats and dogs

Het regent hard 

(Nederlandse versie?)

Engels spreekwoord

Don't judge a book by it's cover

Engels spreekwoord

Don't judge a book by it's cover

Beoordeel het boek niet om zijn kaft 

(geen mening vormen op basis van het uiterlijk)

Dus
Een spreekwoord is:

1. Een grapje
2. Een korte zin met een waarheid of wijsheid
3. Slechte woorden/schelden
4. Iets wat letterlijk wordt bedoeld

Aan de slag!

• Maak de werkbladen die ik uitdeel
• Als je snel klaar bent doe je in STILTE iets voor jezelf (lezen, puzzel maken, GEEN TELEFOON)
• Je kijkt het werkblad na van degene die naast je zit (of vlakbij)
• We bespreken kort met elkaar na! 
• Daarna heb je pauze ;) 

Lesdoelen behaald? 

Waarom gebruiken we spreekwoorden?

Weet je er nog 1? 

Lesplan - Spreekwoorden

Deze les over spreekwoorden is ontworpen voor leerlingen in het voortgezet speciaal onderwijs op taalniveau 1F tot 2F. De focus ligt op betekenisverwerving, taalbewustzijn en cultuurtaal. De les is activerend en licht van toon, om aan te sluiten bij de motivatie en belevingswereld van jongeren van ca. 16 jaar aan het einde van het schooljaar.

Lesdoelen (in leerlingtaal)

- Je weet wat een spreekwoord of gezegde is.

- Je snapt waarom mensen spreekwoorden gebruiken.

- Je kunt minstens één spreekwoord herkennen of uitleggen.

Lesopbouw (ca. 50 minuten)

Introductie– Wat is een spreekwoord? (5 min)

Uitleg met voorbeelden. Spreekwoorden zijn vaste zinnen met een figuurlijke betekenis. Gebruik voorbeelden als 'De appel valt niet ver van de boom' en 'Hij eet met lange tanden'. Laat leerlingen raden wat het betekent voordat je de uitleg geeft.

Quizvragen via LessonUp (10 min)

Klassikaal  beurten geven, uitleg geven, uitvragen, doorvragen, naar elkaar luisteren. Laat leerlingen stemmen of hun keuze toelichten. Dit biedt directe interactie en helpt bij begripsvorming.

Voorbeelden:

- Wat betekent 'Hij eet met lange tanden'?

- Welk spreekwoord klopt bij deze afbeelding?

- Wat betekent: 'Een blauwtje lopen'?

 Spreekwoorden uit andere landen (5-7 min)

Laat zien dat spreekwoorden niet typisch Nederlands zijn. Toon voorbeelden uit het Chinees, Engels of Frans en vergelijk ze met Nederlandse spreekwoorden. Dit vergroot cultureel taalbewustzijn.

Verwerkingsopdracht met werkblad (15-20 min)

Leerlingen maken een werkblad met opdrachten over spreekwoorden. Daarna kijken ze het werk van een ander na. Dit bevordert samenwerken en zelfcontrole.

Differentiatie:

- Leerlingen met minder taalvaardigheid krijgen meerkeuze-opdrachten of visuele ondersteuning.

- Snelle of sterkere leerlingen mogen spreekwoorden tekenen of zelf een uitleg geven aan een klasgenoot.

Nabespreking + reflectie (5 min)

Bespreek kort:

- Waarom gebruiken mensen spreekwoorden?

- Kun je er één onthouden?

- Lesdoelen behaald?

Didactische keuzes

- De les begint luchtig en activerend, om leerlingen op een positieve manier bij het onderwerp te betrekken.

- Humor en herkenning (zoals foute spreekwoorden) worden bewust ingezet om taalinteresse op te wekken.

- Lesdoelen zijn laagdrempelig en sluiten aan bij het niveau van de groep.

- Werkvormen zijn afwisselend: kijken, luisteren, doen, overleggen, stemmen.

- Samenwerkend leren (elkaars werk nakijken) en differentiatie zijn ingebouwd.

- De les sluit aan op dagelijkse taal: spreekwoorden komen voor in media, gesprekken en teksten.

- Cultuurcomponent en transfer (spreekwoorden in andere talen) verbreden het taalbewustzijn.