§4 Nederland is een rechtsstaat

• Maatschappijkunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Sleep de partijen naar de juiste plaats in het Kieskompas

Links

Rechts

Progressief

Conservatief

TIJDLIJN-SLEEPVRAAG

Dit is een tijdlijn sleepvraag, de tekst is vrij aan te passen. Om een sleepvraag aan een doel te verbinden klik je op de blauwe knop bij de vraag naar keuze. 

Leerdoelen

Je kunt uitleggen wat een rechtsstaat is
Je kunt vertellen hoe de macht van de overheid wordt beperkt
Je kunt de problemen van onze rechtsstaat noemen en toelichten

Waar denk jij aan bij het woord
toilet?

Wat vind jij? Camera's op toiletten, mag dat?

Kenmerken van de rechtsstaat

Rechtsgelijkheid

Grondrechten

Machtenscheiding

Legaliteitsbeginsel

Het legaliteitsbeginsel betekent dat alles wat de overheid doet, gebaseerd moet zijn op een wet. Op deze manier heb je rechtszekerheid: de zekerheid dat je wordt behandeld volgens de wet. 

In Nederland is er niet één groep mensen met alle macht. De macht is namelijk gescheiden en over drie groepen mensen verdeeld. Rechters zijn bijvoorbeeld onafhankelijk van de overheid, want rechters beoordelen zelf of verdachten schuldig zijn of niet.

Alle burgers hebben grondrechten, zoals vrijheid van meningsuiting en godsdienstvrijheid, vrijheid van vereniging en demonstratie, en kiesrecht. Dit is belangrijk, want daardoor kunnen mensen stemmen op de politieke partij die bij ze past, of demonstreren tegen het beleid van de overheid als ze het daarmee oneens zijn. Hierdoor wordt de macht van de overheid dus niet té groot.

Dit betekent dat iedereen in Nederland voor de wet gelijk is.

Koppel aan het juiste artikel:

Artikel 1

Artikel 6

Artikel 7

Artikel 23

Bijzonder onderwijs

Godsdienstvrijheid

Gelijkheid

Vrijheid van meningsuiting

Rechtsstaat

Een land waar de rechten en plichten van burgers en van de overheid in de wet zijn vastgelegd

Rechtshandhaving

De overheid moet zorgen voor het handhaven van de rechtsorde.
Dus als jij de regels overtreedt, mag de overheid optreden.

Rechtsbescherming

Daarnaast moet de overheid ook de rechten van burgers beschermen.
Tegen te grote overheidsmacht en tegen willekeur door de overheid. Zie hiervoor: kenmerken van de rechtsstaat op de vorige slide

Uitvoerende Macht

Wetgevende macht

Rechtsprekende macht

Machtenscheiding

• "Scheiding der drie machten":
  1. Wetgevende macht
  2. Uitvoerende macht
  3. Rechtgevende macht
• Om misbruik te voorkomen
  

Niemand kan een rechter dwingen een verdachte schuldig te verklaren.
Hij is onafhankelijk en onpartijdig.

De regering (ministers + koning) en het gekozen parlement (eerste en tweede kamer).

ministers, OM, burgemeesters,

Knelpunten rechtsstaat

Veiligheid of privacy

Ongelijke behandeling

botsende grondrechten

Ongelijke behandeling

Klassenjustitie: als iemand op basis van afkomst of maatschappelijke positie anders behandeld wordt door politie of justitie .

1. door verschillen in inkomen, opleiding, scholing en cultuur minder mogelijkheden.

2. vooroordelen

3. sneller aangifte /  zwaarder gestraft. 

Veiligheid of privacy?

Rechtshandhaving botst met rechtsbescherming

Georganiseerde misdaad bestrijden > datagegevens van internet

Terrorismebestrijding > zonder toestemming fouilleren.

Hoeveel privacy inleveren voor veiligheid?

Hoe ver moeten we gaan? Mag de overheid een speciale dienst in het leven roepen die een grotere bevoegdheid heeft en bijvoorbeeld alle betaalgegevens inzien? Of al het internetgebruik? 

Uitgangspunten van het strafrecht

De belangrijkste uitgangspunten zijn: 

• De rechter moet rekening houden met de achtergrond en persoonlijke eigenschappen van de dader.  Denk aan opvoeding, trauma, ziekte etc
• De rechter moet rekening houden met de situatie (noodweer / overmacht)

Persoonlijke eigenschappen > iemand kan bijvoorbeeld ontoerekeningsvatbaar zijn en niet verantwoordelijk gehouden worden voor zijn daden omdat hij/zij niet weet wat hij doet. 

Je kan de uitgangspunten van het strafrecht beschrijven

Rechtsstaat herhaling

Wat zijn kenmerken van een rechtsstaat?

Welke 3 machten zijn er ?

waarom belangrijk?

klassenjustitie

rechtsbescherming /  rechtshandhaving

Maken

opdracht 1 t/m 9 van hoofdstuk 3