1.1 Rivieren: de natuur

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Stel je voor: 

Je staat op een brug boven een rivier. Je ziet het water snel stromen richting zee.

?? Wat denk jij dat er allemaal onderweg met dat rivierwater gebeurt vóórdat het de zee bereikt?

(Kun je iets noemen over wat er met het water gebeurt, of wat mensen ermee doen?)

1.1 Rivieren: de natuur

Leerdoelen

• je kunt kenmerken van de stroomgebieden van Rijn en Maas beschrijven;
• je kunt uitleggen hoe het veranderende klimaat de waterafvoer van de Nederlandse rivieren Rijn en Maas beïnvloedt;
• je kunt verklaren hoe klimaatverandering zorgt voor een hoger overstromingsrisico, wateroverlast en watertekorten.

De loop van een rivier

• Hoofdrivieren + zijrivieren = stroomstelsel
• Gebied waarin een hoofdrivier al het water naar zee afvoert = stroomgebied
• Scheiding tussen twee stroomgebieden = waterscheiding

Lengteprofiel

1. Bovenloop
   (veel reliëf -> hoge stroomsnelheid -> veel erosie).
2. Middenloop
   ( minder reliëf -> langzamere stroomsnelheid -> bredere rivier)
3. Benedenloop 
   ( bijna geen reliëf -> lage stroomsnelheid -> meanderen -> veel sedimentatie).

Welk begrip hoort bij de volgende omschrijving?

"hierbinnen wordt al het regen- en smeltwater door één hoofdrivier afgevoerd naar zee"

1. Waterafvoer
2. Stroomgebied
3. Waterscheiding
4. Stroomstelsel

Uit welke drie onderdelen bestaat een lengteprofiel van een rivier?

Verval & Verhang

• Verval = hoogteverschil tussen twee plekken langs een rivier.
• Verhang = het verval per km.

Bij Lobith stroomt de Rijn ons land binnen op +14m NAP.
De Rijn mondt 175 km verder uit in de Noordzee.
Wat is het verval tussen Lobith en de monding?

Bij Lobith stroomt de Rijn ons land binnen op +14m NAP.
De Rijn mondt 175 km verder uit in de Noordzee.
Wat is het verhang tussen Lobith en de monding?

(Schrijf eerst een berekening, je mag een rekenmachine gebruiken)

Welk verband kun je ontdekken tussen verval en stroomsnelheid?

Soorten rivieren

De herkomst van het water bepaalt de naam en functie van de rivier:

• gletsjerrivier
  
• regenrivier
  
• gemengde rivier
  

Welke drie soorten rivieren zijn er?

Welke riviertype is de Rijn?

Welke riviertype is de Maas?

Debiet & Regiem

• De waterafvoer verschilt per rivier en is niet het hele jaar door hetzelfde.
• Verschillen in de waterafvoer per jaar = regiem.
• De hoeveelheid water op een bepaalt punt per seconde = debiet.

Rivieren en klimaatverandering

Klimaatverandering zorgt voor:

• Meer neerslag in een onregelmatig neerslagregiem.
• Groter neerslagtekort in de zomer.
• Smelten van gletsjers.
• Zeespiegelstijging.

• Welke invloed heeft dit op het regiem en debiet van rivieren?

Aan de slag!

Maak de opdrachten 1 t/m 5 van paragraaf 1.1.

Wat is het verband tussen de manier hoe wij in NL ons rivierengebied hebben ingericht en overstromingsgevaar?