Formuleren-H.2-(foutieve samentrekkingen)-havo3 samentrekking controleren

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Wat moeten jullie straks kennen en kunnen?

Na deze les kunnen jullie foutieve samentrekkingen in een zin  herkennen en verbeteren.

Bij samentrekking op woordniveau wordt een deel van een woord weggelaten, zoals in voor- en nadelen (het woorddeel -delen is één keer weggelaten).

Samentrekking op woordniveau is alleen mogelijk als de vorm en de betekenis van het weggelaten deel in de verschillende woorden gelijk zijn. 

Niet juist zijn bijvoorbeeld staats- en regeringsleiders (want het geheel is staatshoofden en regeringsleiders) en een zit- en spaarbank (want bank heeft een verschillende betekenis in zitbank en in spaarbank).

woordgroepsniveau – binnen een woordgroep worden een of meer hele woorden weggelaten: 

dure ringen en (-) armbanden; hoge (-) en lage bergen;

zinsniveau – een of meer zinsdelen (ow, lv, mv, bwb enz.) die twee keer voorkomen, worden weggelaten:

– Iris volleybalt op zaterdag en Peter (-) op zondag.

– Je wilt (-) en krijgt een leuk cadeautje.

apps.noordhoff.nl

H3A

Aan de slag

Maken:

Formuleren> foutieve samentrekking

blz. 66

startopdr.+ 

opdr. 1 t/m 3  In je schrift!

Gebruik de theorie!

Vind je het lastig, lees dan ook de theorie door van hoofdstuk 2 Grammatica zinsdelen blz.62

Weggelaten= zij wordt

FOUT

Als in een samengestelde zin dezelfde woorden twee keer voorkomen, kun je die woorden meestal de tweede keer weglaten. 

Dat heet samentrekking:

– Ik vind de herfst het fijnste seizoen en (–) de winter het minst prettig.

Samentrekken mag alleen als aan drie voorwaarden wordt voldaan: 

de weggelaten woorden hebben 

-dezelfde functie (zinsdeel, woordsoort), 

-dezelfde betekenis én 

-hetzelfde getal (enkelvoud/meervoud) 

als de woorden die blijven staan.

Met dit stappenplan controleer je een samentrekking:

Noteer de woorden die in het tweede deel van de zin weggelaten zijn.

Bepaal de functie (welk zinsdeel of welke woordsoort), de betekenis en 

het getal van de samengetrokken woorden in het eerste deel van de zin.

Bepaal de functie, de betekenis en het getal van de weggelaten woorden in het tweede deel van de zin.

Controleer of de functie, de betekenis en het getal in beide gevallen hetzelfde zijn. Zo ja, dan is de samentrekking correct.

Als er sprake is van een foutieve samentrekking, plaats je de ten onrechte weggelaten woorden alsnog in het tweede deel van de zin.

Voorbeeld:

Tabitha heeft hoge cijfers, maar er ook hard voor gewerkt.

1-Weggelaten: Tabitha; heeft

2-Tabitha = ow (enk); heeft = pv (enk) in het wg heeft → zww

3-Tabitha = ow (enk); heeft = pv (enk) in het wg heeft gewerkt → hww

4-Tabitha – correct; heeft – fout

Verbetering: Tabitha heeft hoge cijfers, maar heeft er ook hard voor gewerkt.

Voordat we verder gaan, lees je 

 zelfstandig de theorie op blz. 66

Formuleren

samentrekking controleren/ foutieve samentrekking