Powerrrrles

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Powerrrrles

1.1

1813 werd Nederland een monarchie

• Nederland kreeg een grondwet
• Burgers kregen grondrechten

Constitutionele monarchie: een bestuursvorm waarbij de macht van de koning(de monarch) is vastgelegd in een grondwet (de constitutie).

1.1

Koning Willem I

• De koning nam alle belangrijke beslissingen
• De koning en de ministers vormden samen de regering
• Er was in Nederland ook een parlement: een volksvertegenwoordiging die bestond uit de Eerste en Tweede Kamer

1.1

Zie dia's

Schema leren in Teams

1.1

Luxemburgse kwestie (1866-1867)

• Ruzie: wat gaat er gebeurt er met Luxemburg? Willem II doet stiekem
• Parlement wordt boos!

Waarom kon het parlement niet boos worden op Willem II?

1.2

Liberalisme

• Zo veel mogelijk vrijheid voor de burgers
• Overheid moet zorgen voor orde en veiligheid, maar zo weinig mogelijk wetten
• Iedereen zorgt voor zichzelf

1.2

Socialisme

• Geld en bezit moet eerlijker verdeeld worden
• Meer gelijkheid tussen arm en rijk
• Bestuur moet armen meer helpen door beschermende wetten voor arbeider te maken
• Socialisten & sociaaldemocraten

1.2

Confessionalisme

• Baseren hun politieke ideeën op het geloof (confessie)
• In Nederland toentertijd de katholieken en protestanten

1.2

Censuskiesrecht: kiesrecht waarbij alleen mensen die een bepaald bedrag aan belasting betaalden, mochten stemmen

Met name socialisten strijden voor algemeen kiesrecht

1.2

Sociale kwestie: het probleem van de slechte woon- en werkomstandigheden van de arbeiders als gevolg van de industriële revolutie

1.2

Sociale wetten: wetten die mensen beschermen tegen de gevolgen van armoede, ziekte, ouderdom en werkloosheid.

 

Waarom willen liberalen en confessionelen geen sociale wetten?

1.2

Openbaar en bijzonder onderwijs

Confessionelen: bijzonder onderwijs moet ook betaald worden!

Liberalen: overheid is niet verantwoordelijk voor godsdienstlessen

Schoolstrijd: de politieke ruzie over de vraag wie het bijzonder onderwijs moest betalen

1.2

Vanaf 1880 worden politieke partijen opgericht

• De protestanten richtten de Anti-Revolutionaire Partij (ARP) op o.l.v. Abraham Kuyper (de 'kleine Luyden')*

1.2

• De katholieken gingen samenwerken o.l.v. Herman Schaepman. Later richtten de katholieken de Rooms-Katholieke Staatspartij (RKSP) op

1.2

De liberalen richtten de Liberale Unie op, vooral voor de rijkere burgers

1.2

• De sociaaldemocraten richtten de Sociaaldemocratische Arbeiderspartij (SDAP) op o.l.v. Pieter Jelles Troelstra, vooral voor arbeiders.

1.3

1873 economische crisis-> komst van sociale wetten

1. Kinderwetje van van Houten: kinderen tot 12 jaar mogen niet meer in de fabriek werken

1.3

2. Ongevallenwet in 1901: kan je niet meer werken-> uitkering

3. Woningwet in 1901: woningen moesten voortaan aan voorschriften voldoen

1.3

Caoutchouc-artikel: grondwetsartikel uit 1887 dat kiesrecht gaf aan alle mannen die aan bepaalde eisen voldeden.

Wie werden uitgesloten?

1.3

Feminisme: een beweging die opkomt voor gelijke rechten voor de vrouw.

 

Eerste feministische golf: periode van 1870 tot ongeveer 1920 waarin steeds meer (vooral rijke) vrouwen in actie kwamen voorgelijke rechten

1.3

Pacificatie van 1917: naam voor de grondwetswijziging in 1917, toen socialisten, confessionelen en een deel van de liberalen voor elkaars wensen stemden

 

Wat waren die wensen?

1.3

Veranderingen van grondwet in 1917

• Er kwam algemeen kiesrecht voor mannen ouder dan 23
• De financiële gelijkstelling van openbaar en bijzonder onderwijs werd ingevoerd
• Het districtenstelsel werd vervangen door het stelsel van evenredige vertegenwoordiging
• Vrouwen kregen passief kiesrecht

1.3

Parlementaire democratie: een bestuursvorm waarin de macht ligt bij een parlement dat gekozen wordt door de burgers

Gevolgen voor het parlement?

1.4

Nederland heeft invloed op politiek door

• Directe verkiezingen voor verschillende volksvertegenwoordigingen: de gemeenteraad (voor de gemeente), de Provinciale Staten (voor de provincie) en de Tweede Kamer (voor het hele land)

• Ook is er het referendum. Bij een referendum kunnen burgers stemmen over één wet of maatregel

1.4

Tweede Kamer

• Elke 4 jaar verkiezingen die bepalen hoeveel zetels een partij krijgt
• Coalitie: een groep partijen in de Tweede Kamer die het samen eens zijn over wat ze willen veranderen in Nederlanden en die de ministers aanwijzen die de plannen gaanuitvoeren.
• Oppositie: De partijen in de Tweede Kamer die niet in de coalitie zitten.

1.4

Wat houden de volgende rechten in voor de Tweede Kamer?

• Het recht van budget.

• Het recht van interpellatie.

• Het recht van enquête.

• Het recht van initiatief.

• Het recht van amendement.

1.4

Klassieke grondrechten: grondrechten die burgers beschermen tegen de macht van de overheid.

 

Sociale grondrechten: grondrechten die zorgen voor bescherming van burgers door de overheid.

1.4

Nederland is een rechtstaat

• Alle burgers zijn voor de wet gelijk

• Rechters zijn onafhankelijk. 

Scheiding der machten

Begrippenspel