Paragraaf 13.3: Immuniteit

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Wat gaan we doen?

HAVO:

- Herhaling paragraaf 13.1/13.2

- Uitleg paragraaf 13.3: Immuniteit

- Zelfstandig werken

VWO:

- Uitleg labjournaal/Practicum afmaken

- Opdrachten maken

Sleep de gebeurtenis naar de juiste plek in de afbeelding

1

2

3

4

5

Het virus dringt de gastheercel binnen

Nucleinezuur wordt vermenigvuldigd

Ribosomen bouwen nieuwe capsiden

Nieuwe virusdeeltjes worden in elkaar gezet

Nieuwe virusdeeltjes komen vrij

Wat is een virus?

1. klein deeltje dat bestaat uit een cel zonder celkern
2. klein deeltje dat bestaat uit erfelijk materiaal, verpakt in een eiwitomhulsel
3. klein deeltje dat bestaat uit een cel met celwand en celkern
4. klein deeltje dat bestaat uit erfelijk materiaal in de cel

Wat is het verschil tussen een bacterie en een virus?

1. Een virus is gevaarlijk, een bacterie niet
2. Een bacterie is een organisme, een virus niet
3. Een virus is een organisme, een bacterie niet
4. Een bacterie is gevaarlijk, een virus niet

Leg uit hoe maagzuur bijdraagt aan de barrièrefunctie van je lichaam?

Ik heb dezelfde antigenen als mevrouw Hendriks, want wij zijn allebei mensen.

1. Juist
2. Onjuist

Een mens en een kat hebben hetzelfde antigeen.

1. Juist
2. Onjuist

Welk kenmerk van macrofagen is ONJUIST?

1. Elke macrofaag is specifiek voor één ziekteverwekker.
2. Macrofagen herkennen ziekteverwekkers aan hun lichaamsvreemde antigenen
3. Een ander woord voor macrofaag is 'vreetcel'
4. Een macrofaag 'eet' de ziekteverwekker op

Wanneer spreek je van koorts?

1. 37.5 graden over hoger
2. 38.5 graden of hoger
3. 39 graden of hoger
4. 38 graden of hoger

Paragraaf 13.3: Immuniteit

Lesdoelen

1. Ik kan uitleggen wat immuniteit inhoudt en wanneer dit ontstaat.

2. Ik kan het verschil tussen natuurlijke en kunstmatige immuniteit en tussen actieve en passieve immunisatie beschrijven.

3. Ik kan uitleggen hoe vaccinaties en groepsimmuniteit werken.

Eerste verdedigingslinie

Extern, aspecifiek (=niet-specifiek):

• Mechanische afweer :
  huid, slijmvliezen
  
  

       

• Chemische afweer:
  zoutzuur in maagsap, pH huid

*(huid heeft ook rol bij thermoregulatie, bescherming tegen uitdroging en UV-licht)

Tweede verdedigingslinie:

Afweer door het immuunsysteem (witte bloedcellen) 

• Aangeboren = (niet specifiek, tegen alle lichaamsvreemde stoffen)
  Fagocyten (macrofaag, granulocyt)

      Mestcellen

• Aangeleerd / verworven = (wel specifiek, je moet eerst ziek zijn geweest en geheugencellen aanmaken)

  B- en T-cellen 

Immuniteit

Incubatietijd

De tijd tussen binnendringen van ziekteverwekker   --> ziekteverschijnselen

Primaire reactie

De vorming van antistoffen na het eerste contact   +  de vorming van B-geheugencellen

Secundaire reactie

Geheugencellen vormen snel antistoffen, na opnieuw contact met dít antigeen  -->   niet ziek --> dus je bent immuun.

Taak van de APC

Antigeen presenterende cel (macrofaag)

 moet passende lymfocyten (T- en B-cellen) vinden

Speld in een hooiberg?

Niet meer door aanwezigheid geheugencellen!

Antistoffen

Bij tweede besmetting

• meer antistoffen
• sneller gevormd
• blijven langer in het bloed

Vraag

Antistoffen verdwijnen na verloop van tijd uit het bloed. Welk orgaan breekt ze af?

Antwoord

Lever. Antistoffen zijn eiwitten. Eiwitten worden afgebroken door de lever.

Vaccins

Stap 1: Injecteer het lichaam met een verzwakt ziekteverwekker / antigenen van de ziekteverwekker

Stap 2: Macrofagen eten de ziekteverwekker/antigenen op en presenteren deze aan een passende T- en B-lymfocyt.

Stap 3: B-Lymfocyten gaan antistoffen maken tegen het gevonden antigen

Stap 4: T- en B-lymfocyten vormen geheugencellen

Bij een infectie met het echte virus / bacterie heb je nu al geheugencellen en treedt meteen de tweede veel sterke immuunreactie op. 

Vaccins zijn een vorm van kunstmatige actieve immuniteit

Waarom kunstmatig? en waarom actief?

Immuun door alleen antistoffen

via injectie of moedermelk

immuniteit is direct aanwezig

artsen zonder grenzen

slangenbeet

Immuniteit

Natuurlijke immuniteit = op een natuurlijke manier verkregen (bv. eerst zelf ziek geworden)

Kunstmatige immuniteit = op een kunstmatige manier verkregen (vaccin of antistoffen toedienen)

Actieve immunisatie = Het immuunsysteem (B en T-lymfocyten) wordt actief en vormen geheugencellen

Passieve immunisatie = Inspuiten/binnenkrijgen van antistoffen (B- en T-Lymfocyten zijn niet actief/geen geheugencellen)

Lesdoelencheck:

Kan ik:

 - uitleggen wat immuniteit inhoudt en wanneer dit ontstaat?

- verschil tussen natuurlijke en kunstmatige immuniteit en tussen actieve en passieve immunisatie beschrijven?

- uitleggen hoe vaccinaties en groepsimmuniteit werken?

Wat is of zijn de reden(en) dat je zo vaak verkouden wordt?

1. je kan geen antistoffen maken tegen het verkoudheidsvirus
2. het verkoudheidsvirus verandert snel
3. er zijn heel veel verschillende verkoudheidvirussen
4. je kunt niet immuun worden voor het verkoudheidsvirus

Waarom moeten mensen elk jaar opnieuw gevaccineerd worden tegen de griep?

1. Het vaccin is na een jaar uitgewerkt.
2. Alle antistoffen zijn na een jaar afgebroken.
3. De geheugencellen raken uitgewerkt.
4. Het griepvirus verandert steeds van vorm.

Is het inspuiten van antistoffen uit paardenbloed voorbeeld van actieve, passieve, natuurlijke of kunstmatige immunisatie?

1. Passief en Kunstmatig
2. Passief en Natuurlijk
3. Actief en Kunstmatig
4. Actief en Natuurlijk

Aan de slag!

HAVO:

Paragraaf 13.3: opdracht 35 t/m 47