Par 6.4 Nog meer produceren

• Economie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Agenda les

• leerdoelen par 6.4
• uitleg par 6.4
• Zelf aan de slag 

Leerdoelen par 6.4

• je leert hoe je de productie per werknemer berekent (arbeidsproductiviteit) en weet kunt beredeneren hoe een onderneming deze kan beïnvloeden.
• Je kunt het verschil tussen mechanisatie en automatisering in eigen woorden uitleggen en je kunt voorbeelden noemen.
• Je kunt het begrip maatschappelijke opbrengsten en maatschappelijk verantwoord ondernemen in eigen woorden omschrijven en voorbeelden geven.

Productiecapaciteit

Productiecapaciteit: is de maximale hoeveelheid producten die een bedrijf kan maken.

De productiecapaciteit wordt bepaald door:

• het aantal mensen dat in het bedrijf werkt
• het aantal uren dat zij werken
• de machines (kapitaalgoederen) die worden gebruikt

Onder- en overbezetting

• De productiecapaciteit is onderbezet als machines niet worden gebruikt of als er niet genoeg werk is voor iedereen.
• De productiecapaciteit is overbezet als er zó veel vraag is naar producten, dat er een tekort is aan personeel en machines.
• Een bedrijf kan overbezetting oplossen door meer uren per week te draaien en het personeel overuren te laten maken.

Arbeidsproductiviteit

• Arbeidsproductiviteit: is de productie per werknemer in een bepaalde tijd (bijvoorbeeld per uur of per week).
  
• Bedrijven willen dat de arbeidsproductiviteit zo hoog mogelijk is.
• Als een werknemer in dezelfde tijd meer gaat produceren, dalen de loonkosten per product. Het bedrijf kan dan de verkoopprijs verlagen waardoor de afzet kan toenemen

Arbeidsproductiviteit berekenen

Arbeidsproductiviteit per periode =

totale productie per periode ÷ aantal werknemers

Voorbeeld

Een kledingfabriek produceert 120.000 T-shirts per week. 

Er zijn 16 werknemers die elk 5 dagen per week werken.

De productie per dag is 120.000 : 5 = 24 000 T-shirts.

De arbeidsproductiviteit is 24.000 ÷ 16 = 1500 T-shirts per persoon per dag.

Of 120.000 ÷ (16 werknemers x 5 dagen) = 1500 T-shirts per persoon per dag.

De arbeidsproductiviteit kan toenemen door:

• technologische ontwikkelingen: mechanisatie en automatisering.
• arbeidsverdeling of specialisatie: de werkzaamheden worden zo verdeeld, dat iedereen doet waar hij of zij goed in is.
• scholing: door bijvoorbeeld cursussen kun je het werk beter en sneller doen.
• prestatieloon: je krijgt als afdeling of werknemer een bonus als je een bepaalde productie hebt behaald verbeteren van de arbeidsomstandigheden en de werksfeer.

Maatschappelijke opbrengsten

> Door meer te produceren is een grotere afzet mogelijk. 

> En door meer productie neemt de werkgelegenheid toe. 

> Met het inkomen dat met de extra banen wordt verdiend, 

> kunnen mensen meer goederen en diensten kopen.

> Daardoor stijgt de welvaart in ons land.

Dit soort voordelen die de samenleving van productie heeft, noem je maatschappelijke opbrengsten

Maatschappelijke kosten

> Meer productie heeft ook nadelen voor onze samenleving.

> Als bedrijven meer gaan produceren, kan dat milieuschade veroorzaken: geluidshinder, stankoverlast of bodem- en luchtvervuiling.

> Soms betalen bedrijven zelf voor het oplossen van de milieuschade, dan zijn het bedrijfskosten.

Maar als de kosten voor rekening van de samenleving komen, zijn het maatschappelijke kosten.

> Deze kosten zijn niet altijd in geld uit te drukken.

Zelf aan de slag

• Lees paragraaf 6.4 vanaf blz 174
• Maak alle opgaven par 6.4
• Leer de begrippen van par 6.1 t.m 6.4
• Kijk de opgaven na van par 6.1 t.m 6.4 als je dat nog niet hebt gedaan met andere kleur pen.