Domein H

• Economie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Domein H

vwo 6

economie

BBP

Bruto Binnenland Product= is de waarde van de productie in een land (in een jaar tijd)

op 3 manieren te berekenen:

Objectieve methode: Optelsom van alle toegevoegde waarden (omzet - alle inkoop --> inkoop is alles dat bij andere bedrijven vandaan komt)

Subjectieve methode: optelsom van alle primaire inkomens + afschrijvingen

Bestedingsmethode: Y = C + I + O + E - M

Categoriale inkomensverdeling

loonquote, arbeidsinkomensquote, overige inkomstenquote

Economische kringloop

Ingaande geldstroom = uitgaande geldstroom

Y = C + I + O + E - M

Y = C + B + S

Overheidssaldo = B - O

particulier spaarsaldo = S - I

Uitvoersaldo (saldo van de lopende rekening) = E - M

(S - I ) + (B - O) = E - M

nationaal spaarsaldo = (S - I )  + (B - O)

Betalingsbalans

Goederenrekening, dienstenrekening, primaire inkomensrekening en inkomensoverdrachten rekening vormen samen de Lopende rekening van de betalingsbalans

Kapitaalrekening --> kapitaal export (beleggingen en investeringen door ingezetenen van een land in een ander land, het kapitaal gaat het land uit) en kapitaal import

Inkomsten en uitgaven op de kapitaalrekening hebben invloed op de primaire inkomensrekening (de beleggingen leveren rente of winst op)

Lange termijn economische groei

Afhankelijk van groei productiefactoren en technologie

de potentiele productie is de maximale productie die in een land kan worden bereikt als alle productiefactoren volledig worden ingeschakeld (productiecapaciteit).

De potentiele productie wordt bepaald door de kwantiteit van de productiefactoren arbeid en kapitaal en door de kwaliteit van deze productiefactoren.

productiefunctie Y* = Af(K, L)

Af = factorproductiviteit: de kwaliteit van de productiefactoren, deze wordt o.a. bepaald door opleidingsniveau beroepsbevolking, investeringen in innovaties, politieke stabiliteit
K = hoeveelheid kapitaal en L = hoeveelheid arbeid

Welvaart

eng welvaartsbegrip: Optelsom van consumenten en producentensurplus of alleen kijken naar het bbp (een hoog bbp = hoge welvaart --> kan iets zeggen over de behoeftebevrediging, maar is ook beperkt).

Welvaart in ruime zin: De (brede) welvaart van een gezinshuishoudens is waarde van behoeftebevrediging van schaarse goederen zoals consumptie van goederen en diensten, vrije tijd, milieu, leefomgeving, collectieve 

goederen, infrastructuur, risico     

Maatschappelijke welvaart

maatschappelijke welvaart neemt toe als de maatschappelijke winst van de een groter is dan het maatschappelijke verlies van de ander.

Maximale maatschappelijke welvaart is niet gelijk aan Pareto-optimum

Een marktuitkomst is Pareto -optimaal wanneer niemand zijn positie kan verbeteren zonder dat dit ten koste gaat van de ander.

Groen bbp

Het groen bbp is het bruto binnenlands product (bbp) maar dan wanneer er rekening wordt gehouden met externe effecten aan het milieu. Wanneer een land in een jaar tijd veel meer gaat produceren stijgt het bbp. Echter brengt meer productie ook vaak veel uitstoot met zich mee waardoor er schade wordt gedaan aan het milieu. Bij het groen bbp wordt de schade aan het milieu van het bbp afgetrokken. Vervolgens wordt de waarde van verbeteringen aan het milieu bij het bbp opgeteld. Denk hierbij de waarde van een nieuw aangelegd bos.

Inkomensverdeling

De lorenzcurve geeft inzicht in de inkomensverdeling over de ingezetenen van een land.

De gini-coëfficiënt is doorgaans een getal tussen nul en één en wordt soms uitgedrukt als percentage. De waarde nul correspondeert hierbij met volkomen gelijkheid (in het voorbeeld van de inkomensverdeling heeft iedereen hetzelfde inkomen) en één correspondeert met volkomen ongelijkheid (één persoon heeft al het inkomen en de rest heeft geen inkomen). Indien negatieve inkomens of vermogens (schulden) worden meegerekend, dan kan de gini-coëfficiënt een waarde groter dan één aannemen.

percentielratio: hiermee vergelijk je de inkomens van een groep arme mensen met een even grote groep rijke mensen. Dus bijvoorbeeld de inkomens van de armste 10% vergelijk je met de inkomens van de rijkste 10%

primair en secundair inkomen

primair inkomen = loon, huur rente pacht en winst 

secundair inkomen = primair inkomen - belastingen + eventuele tegemoetkomingen (=besteedbaar inkomen)

Nivelleren: het kleine worden van de inkomensverschillen

denivellering: het grote worden van de inkomensverschillen

Belastingen

Belasting

 Gemiddeld en marginaal tarief --> gemiddelde belastingtarief = belasting / bruto inkomen x 100
                                                                         Marginaal belastingtarief: het belastingpercentage dat je betaalt over je laatst verdiende euro

 Belastingwig --> verschil tussen nettoloon werknemer en de loonkosten van werkgever --> heeft invloed op internationale concurrentiepositie.

 Progressief /degressief belastingstelsel: gemiddeld tarief stijgt /daalt met inkomen

 Vlaktaks: 1 marginaal tarief

 Belasting op inkomen uit arbeid

 Belasting op vermogen

 Heffingskortingen

 Aftrekposten en bijtellingen

 Vennootschapsbelasting (belasting over winst)

 Indirecte belastingen, zoals de btw en de accijnzen

Arbeidsmarkt en werkloosheid

 Begrippen voor de beschrijving van de arbeidsmarkt

 Arbeidsaanbod (= beroepsbevolking) --> allen mensen die kunnen en willen werken

 Arbeidsvraag (werkgelegenheid + openstaande vacatures)

 Werkloosheid --> conjunctureel, werkloosheid die ontstaat door te weinig bestedingen
                                         Structureel, werkloosheid door veranderingen

 Vacatures

 Loonontwikkeling

 Flexwerk en zzp --> flexibilisering van de arbeidsmarkt, minder vaste contrachten.