5.5 evolutietheorie (2VWO)

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Planning:

• teruggeven PO + tips algemeen
• leerdoelen 5.5
• 5.5 uitleggen
• huiswerk opgeven 
• aan de slag met de opdrachten 

PO uitdelen + algemene tips voor een volgend PO:

• Als in classroom de gehele vraagstelling wordt weggegeven, neem hem dan ook helemaal over; (on)afhankelijke.
• Zorg dat je de instrumenten noemt waar je mee meet;                                       in dit PO waren dat de meetlint en spirometer.

• Je mag er vanuit gaan dat de spirometer juist is afgesteld/werkt en dus geen foute metingen hebt.
• Noteer een toepasselijke naam bij elke grafiek. 
• Zorg dat je een juiste schaalverdeling hebt op elke as. 

Kijk naar verdeling 

op de x-as

2 juiste schaalverdelingen;

Zie je, ondanks de vele stippen, een verband in de grafiek?

Leerdoel 5.5:

Ik kan de evolutietheorie beschrijven.

Hierin is het wel heel handig als je ook weet:

• hoe er nieuwe genotypen kunnen ontstaan.
• hoe natuurlijke selectie werkt.
• hoe er nieuwe soorten ontstaan door isolatie. 

Evolutie = 

de ontwikkeling van het leven op aarde waarbij soorten ontstaan, veranderen en/of verdwijnen. 

alleen versteende botten                          bevroren mammoetjong;2011 Siberië 

of versteende afdrukken                          huid&haren nog zichtbaar (delen DNA)                   

Evolutietheorie

Charles Darwin heeft de evolutietheorie ontwikkeld. Hij gaat uit van een periode van miljoenen jaren, waarbij genotypen veranderen, de natuur zelf selecteert wie overleeft en dat er nieuwe soorten ontstaan.

Variatie op genotypen

• De meeste planten en dieren planten zich geslachtelijk voort.
• Bij geslachtelijke voortplanting ontstaat variatie op genotypen. Ook door mutaties kan variatie in genotypen ontstaan. 
• Als je nieuwe genotypen ontstaan, kan dat leiden tot nieuwe fenotypen. 

Wat is natuurlijke selectie???

Sommige organismen krijgen veel nakomelingen, zoals vlinders.

Niet alle vlinders hebben een even grote overlevingskans. 

Vlinders met een zwakke gezondheid of met een afwijkende kleur worden eerder gevangen door roofdieren.  Deze vlinders leven 

dan maar kort en hebben weinig kans om 

nakomelingen te krijgen. 

De vlinders die sterk en gezond zijn en een goede 

schutkleur hebben, hebben de grootste kans om in 

leven te blijven en nakomelingen te krijgen.

Natuurlijke selectie

Natuurlijke selectie

Hoe ontstaan nieuwe soorten?

Hoe ontstaan nieuwe soorten?

Ontstaan nieuwe soorten

• Nieuwe soorten ontstaan door lange periode van evolutie bij bepaalde soort.
• Veel kleine veranderingen samen veroorzaken 

       grote veranderingen.

• Dit proces duurt lang! (duizenden tot miljoenen jaren)

2 soorten hebben wel nakomelingen, maar deze nakomeling-en zijn niet vruchtbaar!

Pas als ze onderling vruchtbare nakomelingen krijgen, is het dezelfde soort!

Muildier

Lijger

Zezel

Gaap

voorbeeld

Afrikaanse en Aziatische olifant:

• Beide olifanten
• veel overeenkomsten
• kunnen niet voortplanten, dus niet hetzelfde soort. 

Soorten

Organisme behooren alléén tot de zelfde soort als zij vruchtbare nakomelingen kunnen krijgen.

Elephas maximus

Elephas africanus

Canis familiaris

Canis familiaris

NIet dezelfde soort: Olifanten

Zelfde soort: Honden

Zelfde soort?

Welke van deze dieren behoren tot de zelfde soort en kunnen dus vruchtbare nakomelingen krijgen?

huiswerk voor de volgende les = 

Maak (online) van thema 5,

van basisstof 5.5

opdrachten 1 t/m 3 + 5 t/m 9

Ben je hiermee klaar;

lees zelfstandig 5.6 

start met maken van 5.6 opdracht 1 t/m 3+ 5 t/m 10

Evolutie en nieuwe soorten

Verwantschap: Hoe minder lang geleden

 de soorten gesplitst zijn, hoe verwanter

 de organismen zijn.