Thema 6 B5 Sociaal gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4,5

Thema 6 

Waarneming en gedrag

B5

Sociaal gedrag bij dieren

Leerdoelen en begrippen B6

6.5.1 Je kunt uitleggen wat sociaal gedrag is en hoe dit gedrag de overlevingskansen van organismen beïnvloedt.

6.5.2 Je kunt uitleggen hoe sociaal gedrag evolueert.

Begrippen: 

sociaal gedrag, signalen, communiceren, geritualiseerd gedrag, balts, bronst, territoriumgedrag, dreiggedrag, overspronggedrag, conflictgedrag, rangorde, pikorde, imponeergedrag, verzoeningsgedrag, staten/statenvorming

Sociaal gedrag

• Gedrag van soortgenoten ten opzichte van elkaar.
• Hierbij is een handeling van het ene individu de prikkel voor een (volgende) handeling van een soortgenoot.

• Handelingen bij sociaal gedrag noem je signalen, deze dienen voor informatieoverdracht tussen soortgenoten (communicatie)
• Geuren, kleuren, geluiden, houdingen, gebaren 

Maak opdracht 57 t/m 59

Rangorde

• Dreiggedrag vaak voldoende om conflict te voorkomen
• Imponeergedrag: zich zo groot en indrukwekkend mogelijk maken. Vaak door dominant mannetje.
• Verzoeningsgedrag staat vaak tegenover het dreiggedrag van dominante mannetje: een signaal dat de agressie van dominante mannetje doet afnemen

0

Extra video hoe je de rangorde kunt bepalen in een groep

0

Territoriumgedrag

• Door een territorium te vormen wordt een zekere hoeveelheid voedsel of ruimte veiliggesteld
• Territorium vermindert conflicten tussen soortgenoten
• Mannetje verdedigt het gebied tegen binnendringende soortgenoten
• Dreiggedrag op de grens

Overspronggedrag

• Het wordt veroorzaakt door een intern conflict tussen gedragssystemen (conflictgedrag). 
• Voor beide gedragssystemen bestaat een even sterke motivatie.
• Overspronggedrag lijkt zinloos gedrag, maar heeft vaak een signaalfunctie.

0

Statenvormende insecten

• sterke taakverdeling binnen grote populaties van insecten

0

Baltsgedrag

Doel: voortplanten met eigen soort, ze zijn soortspecifiek. 

• Door balts neemt motivatie voor paring (voortplantingsdrang) toe en agressie tussen partners verminderd. 
• Dit agressie-gedrag is terug te zien in balts door afwisselend aanvallen en vluchten (voorbeeld de zigzagdans Stekelbaarsjes). 
• Ook voedingsgedrag bij balts zichtbaar, bv. eten geven aan partner.

Geritualiseerd gedrag

De handelingen bij de balts worden vaak overdreven, omgevormd en/of versneld uitgevoerd, zodat ze een signaalfunctie krijgen

Bronst = de bereidheid tot paren bij zoogdieren

Huiswerk

- Maak opdracht 60 t/m 66

- Oefen de flitskaarten en sluit je leerdoelen af  met Test Jezelf 

- Neem Context 'Geëmancipeerde bonobovrouwtjes' door en maak opdracht 67 en 68

Lesafsluiter B5

https:

Hoeveel procent score had je?