Spelling en Fictie-Bijspijkeren dag 4

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Spelling

Aan het eind van de les:

• weet je weer wanneer je een hoofdletter gebruikt en wanneer niet. Let op: zo makkelijk is het niet!
• kun je de regels over de meervouds-n bij verwijzingen toepassen

Wanneer wordt hierop gelet?

Onder andere bij:

- schrijfopdrachten (Dorpskrant, schrijven van een uiteenzetting), maar ook op je eindexamen.

- toelatingen voor opleidingen en sollicitaties

- uitingen op social media

- dates

• Niet overal even belangrijk. Voorbeeld?

Lees deze tekst:

De voogol heefd staan keiken naarhet schrivt van de vosen. Die vondun hut bulankreik dat egt goet wort guspeld. Al deese wordden zein moejluk te lesen, ut is un groote gaaos.

Waarom is het belangrijk dat we woorden spellen volgens de regels? En niet zoals je het hoort?

Het is belangrijk om goed te spellen

Ja

Nee

Taal

De krant hoeft het bericht niet te rectificeren, want iedereen begrijpt toch wat de schrijver bedoelt

1. eens
2. oneens

Zwembad met achtbanen of acht banen?

Wanneer is foutloos spellen het belangrijkst? Zet op volgorde van belangrijkheid.

Mijn antwoorden

deze winter willen wij op vakantie gaan naar frankrijk maar we weten niet of we met de thalys naar het zuidoosten kunnen of met een amsterdamse sneltrein. 33 dagen hebben we nog, voordat we gaan. ijskoud zal het er zijn. we wachten tot meneer de raaff het heeft uitgezocht.

Deze winter willen wij op vakantie gaan naar Frankrijk, maar we weten niet of we met de Thalys naar het zuidoosten kunnen of met een Amsterdamse sneltrein. 33 dagen hebben we nog, voordat we gaan. IJskoud zal het er zijn. We wachten tot meneer De Raaff het heeft uitgezocht.

Hoofdletters

- Het eerste woord van een zin schrijf je (bijna) altijd met een hoofdletter. 

• Twaalf procent rente is erg veel.

Wanneer doe je dat niet?

• 12% rente is erg veel.
• & betekent ‘en’.
• 's Morgens drink poets ik mijn tanden.

Hoofdletters

- Het eerste woord van een zin schrijf je (bijna) altijd met een hoofdletter.

- Aardrijkskundige namen (ook samenstellingen) en talen

• Hilversum, Centraal-Amerika, Spaanse wijn, Limburgs, Engels

Hoofdletters

- Het eerste woord van een zin schrijf je (bijna) altijd met een hoofdletter.

- Aardrijkskundige namen (ook samenstellingen) en talen

- Historische gebeurtenissen: 

• de Tweede Wereldoorlog

Hoofdletters

- Het eerste woord van een zin schrijf je (bijna) altijd met een hoofdletter.

- Aardrijkskundige namen (ook samenstellingen) en talen

- Historische gebeurtenissen: 

- Titels van boeken, films, kranten, evenementen, prijzen:

• Geest, Dune, de Volkskrant, de Olympische Spelen, de Nobelprijs

Hoofdletters

(Merk)namen (maar niet in samenstellingen)

• Jip en Janneke, Aladin, familie Berber*
• Jumbo, Philips, Google
• Die barbiepop mag je houden.

Heilige personen en zaken:

• God, Allah, de Bijbel
• Let op: niet in samenstellingen godsdienst, bijbelverhaal

Persoonsnamen

Tussenvoegsels van namen ('de' 'van' 'el') schrijf je met een kleine letter als er een ander deel van de naam (bijvoorbeeld de voornaam) voor staat.

• Ilse de Jong

Als er geen deel van de naam voor staat, schrijf je wel een hoofdletter bij het eerste tussenvoegsel.

• mevrouw De Vries
• meneer Van der Sluis

Feestdagen

Feestdagen zijn namen, dus die schrijf je met een hoofdletter. 

• Kerstmis/ Moederdag/ Nieuwjaar/ Suikerfeest/ Chanoeka 

Woorden die er van zijn afgeleid niet (samenstellingen of periodes of tijdperken).

• halloweenversiering, kerstaanbieding, paasvakantie
• carnaval, ramadan (langere periode), middeleeuwen

extra

Seizoenen, maanden en richtingen: 

• de zomer, het noordoosten, het is nu november

In het Engels schrijf je de maanden 

• wel met een hoofdletter. 

Wat heb je in deze les over hoofdletters geleerd wat je nog niet wist?

Opdracht zelfstandig maken

Geef aan welke vorm van het woord [tussen haakjes] juist is? 

[In de avond] kijk ik meestal televisie.

1. 's avonds
2. 'S avonds
3. 's Avonds
4. 'S Avonds

De buren van mijn opa en oma heten [de bruin].

1. De buren van mijn opa en oma heten de Bruin.
2. De buren van mijn opa en oma heten de bruin.
3. De buren van mijn opa en oma heten De bruin.
4. De buren van mijn opa en oma heten De Bruin.

[karin van der veen] is een nicht van [meneer van de lee].

1. Karin van der Veen is een nicht van meneer Van Der Lee.
2. Karin van der Veen is een nicht van meneer Van der Lee.
3. Karin Van Der Veen is een nicht van meneer van der Lee.
4. Karin Van Der Veen is een nicht van meneer Van Der Lee.

in het [zuiden] van [nederland] vieren we al [carnaval].

1. In het zuiden van Nederland vieren we al Carnaval
2. In het Zuiden van Nederland vieren we al carnaval.
3. In het zuiden van Nederland vieren we al carnaval
4. In het Zuiden van Nederland vieren we al Carnaval

ijsjes zijn heel lekker.

1. IJsjes zijn heel lekker.
2. Ijsjes zijn heel lekker.

Heb je de lesstof begrepen? Weet je nu wanneer je geen hoofdletters schrijft, en wanneer juist wel? IJsjes en een leuk paasfeest?

😒🙁😐🙂😃

LES 2

"Je bent nooit klaar met te worden wie je bent"

"Een aanrader voor alle jongens en meiden die worstelen met de vraag: 'Wie ben ik eigenlijk?'

"Een boek dat stof geeft tot nadenken"

Ruimte/ Setting/ Sfeer

Tijdvolgorde

Tijdvolgorde

Chronologisch: verhaal wordt verteld in volgorde zoals het gebeurd is.

Eventueel met...

... een korte (paar woorden of zinnen) terugverwijzing:

(er wordt bijvoorbeeld gesproken over / gedacht aan iets dat vroeger is gebeurd zonder dat het verhaal wordt onderbroken)

... een korte (paar woorden of zinnen) vooruitverwijzing (waarin iets wat nog gaat gebeuren in de toekomst wordt verteld) bijvoorbeeld: "Die avond zou de ergste avond uit mijn leven worden"

Niet chronologisch: gebeurtenissen (scènes) worden in andere volgorde verteld

flashback: Verhaal springt terug in tijd (langer dan terugverwijzing). 

Laag tempo (traag verteld verhaal): 

• veel pagina's om een kort tijdsbestek te beschrijven.

Hoog tempo (verhaal wordt snel verteld):

• weinig pagina's om een lang tijdsbestek te vertellen 

......

......

.......

.......

 vul in 

veel | weinig 

lang | kort

Verteltempo

Laag tempo (traag verteld verhaal):

• veel pagina's om een kort tijdsbestek te beschrijven.

Hoog tempo (verhaal wordt snel verteld):

• weinig pagina's om een lang verhaal te vertellen 

Verteltempo

Spanning

Alles wat je nieuwsgierig maakt naar de afloop zodat je verder wilt kijken/lezen:

• Open plekken
• Uitstel
• Cliffhanger 
• Vermoeden 
• Onverwachte wending 
• Informatievoorsprong 
• Bedreigende situatie

      of omgeving

Vragen die het verhaal oproept

Je bent bijna bij de ontknoping, de schrijver laat je wachten

Een onderbreking net op een spannend moment

Je denkt het te snappen, maar weet het nog niet precies

               Er gebeurt ineens iets anders dan je verwacht

              Als lezer weet je al iets wat de hoofdpersoon niet weet

            De hoofdpersoon zit in een bedreigende situatie of omgeving

SPANNING

Welke manieren om spanning op te bouwen herkende je in de trailer
(open plekken, uitstel, cliffhanger, vermoeden, onverwachte wending, informatievoorsprong, bedreigende situatie, bedreigende omgeving, cliffhanger)?

Beeldspraak

Straks

... weet je wat beeldspraak is.

... kun je verschillende vormen van beeldspraak herkennen en benoemen.

... weet je wat stijlfiguren zijn.

... kun je stijlfiguren herkennen en benoemen.

Dit hebben jullie geleerd bij de Dorpskrant 

Beeldspraak

Hoe beschrijf je geluk, blijdschap, verwarring, verdriet, de geur van je favoriete vakantieplek, de rommel in je kamer?

Je kan beelden gebruiken om iets te beschrijven. Je gebruikt  en vergelijkt dan de werkelijkheid (letterlijk) met een beeld (figuurlijk).

-------------

---------

Vergelijking met 'als'

als een boer met kiespijn

--------------

Mijn oma is zo trots als een pauw op mijn prestaties.

Het trots zijn van de oma wordt vergeleken met een pauw (een trots dier).

Vergelijking zonder 'als'

-------------------------------------

Metafoor

------------------------------------------------------

Die boom fouilleert iedereen die het festivalterrein op wil.

Metaforen

• Letterlijk: Als student woonde ze in een kamer die rook als een zwijnenstal. 
• Het ruikt in haar kamer dan dat echt 💩💩 vies.

• Figuurlijk: Haar studentenkamer is net een zwijnenstal.
  
• Wat je eigenlijk wilt zeggen is dat het een troep is, niet dat er (letterlijk) overal hooi en 💩💩 ligt.

Personificatie

"Mijn wekker haat me echt, hij schreeuwt elke ochtend alsof z’n leven ervan afhangt."

"Mijn telefoon slaapt op het bureau"

"Papier is geduldig"

Wat is het levenloze voorwerp?

Wat is de menselijke eigenschap?

Personificatie

• De wind slaat in mijn gezicht

• Dromend wiegde de boom in de wind.

• De kast steunde en kreunde onder het gewicht van al die boeken.
  
• Mijn fiets smeekt om een opknapbeurt.

Metonymia

Als je niet rechtstreeks zegt wat je bedoelt, maar een woord gebruikt dat ermee te maken heeft. Het gaat niet (zoals bij een metafoor) om de vergelijking, maar om verband.

Metonymia

• Ghana speelde vanavond zijn laatste groepswedstrijd. (bedoeld is: het Ghanese team, voetbalelftal o.i.d.)
  
• De schuwe pluimstaart klom heel snel de boom in. (bedoeld is: de eekhoorn (met z’n pluimstaart)
  
• Heb je je tong verloren? (bedoeld is: je vermogen om te praten)
•  Onze buren hebben lekkage. (bedoeld is: (in) het huis van de buren lekt (het)

STIJLFIGUREN

Stijlfiguren

Er zijn verschillende stijlfiguren. Op de volgende slides volgt per stijlfiguur de uitleg.

• Herhaling (repetitio)
• Opsomming (enumeratie)
• Tegenstelling
• Paradox
• Eufemisme
• Overdrijving (hyperbool)
• Understatement
• Ironie
• Sarcasme

Ze waren ziek, zwak en misselijk

Wat een lol hadden die zingende, brallende en schreeuwende studenten.

Wat waren de dorpsbewoners nieuwsgierig: de boeren, de schoolmeesters, de huismoeders…

Zij steunen elkaar door dik en dun.

Je zegt iets dat in eerste instantie tegenstrijdig lijkt, maar als je erover nadenkt, blijkt het diepere betekenis te hebben of zelfs waar te zijn.

Let op: het is dus niet een echte tegenstelling, maar een schijnbare.

Hoe meer ik weet, hoe meer ik besef dat ik eigenlijk niets weet.

→ Lijkt tegenstrijdig, maar het betekent dat kennis je bewust maakt van je eigen onwetendheid.

Hij was alleen in de menigte.

→ Lijkt tegenstrijdig, maar het zegt iets over eenzaamheid. Zelfs als je niet alleen bent kun je je eenzaam voelen.

Cristiano Ronaldo en Lionel Messi kunnen wel een aardig balletje trappen.

niet kwetsend

“Je kletst de oren van mijn hoofd”, zegt het meisje tegen de verlegen jongen.

Natuurlijk werkt m’n wifi weer perfect… precies nu ik een filmpje wil kijken."

harde, bijtende spot

Omdat ironie soms lastig is te herkennen, gebruiken jongeren (bijvoorbeeld WhatsApp) soms emoji’s of sarcasme-tags zoals “/s”.