6.4 Relaties tussen soorten

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

6.4 Relaties tussen soorten

Vandaag (en komende dagen)

Uitleg 6.4 

Zelf:

lezen paragraaf 6.2, 6.3, 6.4

opdrachten maken (zie studiewijzer op teams)

6.4 Relaties tussen soorten

Je leert 

-over prooi-predator relaties, voedselketen en voedselweb.

- wat de gevolgen zijn van moeilijke afbreekbare schadelijke stoffen in een voedselketen.

-  over duurzame relaties (symbiose) tussen soorten en welke drie soorten relaties er zijn.

Tussen de hoeveelheid predatoren en de hoeveelheid prooidieren bestaat een dynamisch evenwicht. Vaak ligt de piek van de predator rechts van die van de prooidieren. Kun je dat voor jezelf verklaren?

In BINAS 93D2 zie je nog een voorbeeld.

Autotrofe organismen produceren direct of indirect het voedsel voor alle andere organismen.

Deze producenten staan altijd aan de basis van een voedselketen of voedselweb.

voedselketen 

In de voedselketen spreek je van producenten en consumenten 1e, 2e, 3e,...... orde.

Let op ...

de richting van de pijltjes !!!

producent

consument 1e orde

consument 2e orde

consument 3e orde

consument 4e orde

consument 5e orde

voedselweb

- wie zijn de producenten?

- wie zijn de consumenten

  1e, 2e, 3e of 4e orde?

- welke organismen zijn herbivoor, carnivoor of omnivoor?

- welke organismen zijn elkaars concurrenten om voedsel?

Verstoorde voedselketen

Door:

-ziekte

-gif 

Heeft effect op een heel ecosysteem.... 

Silent spring (1962)     Rachel Carson                                     

In 1962 verscheen in de V.S. het boek Silent spring van Rachel Carson, waarin ze de effecten beschreef van het gebuik van insecten dodende middelen (insecticiden) in de landbouw op veel vogel populaties. (met name het middel DDT)

Het symbool van de V.S. is de American Bold Eagle en ook met deze vogelsoort ging het slecht. De schil van de eieren was door DDT zo zacht, dat de eieren door de ouders vertrapt werden in het nest.

Het gebruik van DDT werd verboden en de populatie is weer hesteld.

De stof DDT was, voor het in gebruik werd genomen, uitgebreid getest, onder andere op toxiciteit (giftigheid) voor de mens en allerlei diersoorten. Toch ging het mis door accumulatie.

accumulatie
= toename van de concentratie  niet goed afbreekbare stoffen (persistente stoffen) in een voedselketen.

De stof DDT is slecht afbreekbaar door organismen. Daardoor hoopt het zich, in de loop van het leven, op in het lichaam van een dier.

Wordt het dier (samen met andere dieren) opgegeten, dan komt al hun DDT in het lichaam van de predator.

In de toppredator vind je de hoogste concentratie

Accumulatie van persistente stoffen

Zelfstandig/huiswerk

Komende donderdag, vrijdag, maandag (of te wel paasweekend) en vrijdag 22 april vallen de lessen uit. 

Lees paragraaf 6.2, 6.3, 6.4

Maak de bijbehorende opdrachten (zie studiewijzer)

6.3

Vragen over de vragen?

Examenvraag oefenen

voedselrelaties 

Verschillende diersoorten en plantensoorten kunnen nauw en langere tijd met elkaar samenleven. Dit noem je symbiose 

mutualisme
commensalisme (bij planten epifytisme)
parasitisme

Opdracht

Zoek een voorbeeld van: 

1. mutualisme

2. commensalisme

3. parasitisme

Zoek, naast de organismen, ook op welke relatie ze hebben. Het moet een ander voorbeeld dan in het boek zijn. 

(op de volgende pagina's vul je je voorbeelden in. Noteer ze nu op papier)

Noteer je gevonden voorbeeld van mutualisme

Noteer je gevonden voorbeeld van commensalisme

Noteer je gevonden voorbeeld van parasitisme

Mutualisme is een vorm van symbiose, waarbij allebei de soorten voordeel hebben van de relatie. Een win win situatie dus.

Voorbeelden van mutualisme

Commensalisme is een vorm van symbiose, waarbij één van de soorten voordeel heeft van de relatie en de ander maakt het niet zo veel uit. (geen voordeel en geen nadeel)

Commensalisme bij planten noem je epifytisme

De reiger profiteert van de insecten die op de mest afkomen en de in de omgewoelde grond zitten. Buffel heeft geen uitgesproken voordeel of nadeel

Remora vissen zwemmen mee en eten de restjes van de haai.

Parasitisme is een vorm van symbiose, waarbij één van de soorten voordeel heeft van de relatie en de ander een nadeel.

Voorbeelden van parasieten en gastheer

Een mug is geen parasiet

                                                  Maretak is een halfparasiet

Er zijn duidelijke verschillen tussen parasitisme en predatie.

-  Meestal is de parasiet klein ten opzichte van de gastheer. De predator is meestal groot vergeleken met de prooi.

- parasiet en gastheer leven langere tijd samen; bij predator prooi is er een (eenmalige) korte ontmoeting.

-  de prooi wordt gedood, de gastheer heeft schade, maar blijft in leven (een parasiet heeft niets aan een dode gastheer)

Symbiose

= langdurig samenleven van individuen van verschillende soorten

Mutualisme:  +/+

Parasitisme:   +/-

Commensalisme:  +/0  

Nu en huiswerk

paragraaf 6.4 afmaken. 

(af)maken van de volgende opdrachten: 3 t/m 7 (opdracht 7 staat alleen in het boek.) 

Hoe wordt de relatie genoemd tussen zeester en zeeslak?

1. concurrentie relatie
2. producent consument relatie
3. predator prooi relatie

Noem drie factoren die van invloed kunnen zijn op de grootte van de populatie prooidieren.

Wanneer zul jij last gaan krijgen van accumulatie van persistente stoffen?