H7.5 Kringlopen en 7.6 duurzaamheid

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Hoofdstuk 7 Ecologie en Milieu

Basisstof 5 Kringlopen

Basisstof 6 duurzaamheid

Planning

• Herhalen basisstof 5
• Zelfstandig werken aan bs. 6
  
• Inzien TJK

Morgen: bs. 6 en bs. 7, want vrijdag geen les....

Let op: geen les met examenvragen oefenen. Wil je hulp daarbij, kom dan langs op de daltonurendag.

Leerdoelen

1. Je kunt de koolstofkringloop uitleggen

2. Je kunt de stikstofkringloop uitleggen

3. Je kunt de BINAStabellen gebruiken (93F en 93G)

Voedselkringloop

Koolstofkringloop

Koolstofkringloop

• Koolstof = C
• In de lucht zit het vast in CO₂
• Autotrofe organismen maken van CO_{2 (uit de lucht)} en H₂O (uit de bodem) glucose (C₆H₁₂O₆)
• Bij dissimilatie komt CO₂ weer vrij in de lucht 
  
  
• Consumenten eten de producenten en gebruiken de organische stoffen om andere organische stoffen te maken (voortgezette assimilatie). Bij het eten van een ander organisme komt de koolstof (C) van het ene organisme terecht in het andere organisme
  
  
• De dode resten en andere afvalproducten van organismen worden door de reducenten gebruikt voor dissimilatie

Vraag

Wat kan de plant doen met de glucose die hij maakt met fotosynthese? Er zijn twee mogelijkheden. 

Aan de slag met leerdoelen

1. Je kunt de koolstofkringloop uitleggen

2. Je kunt BINAS 93F toepassen in een context

Aan de slag met opdracht 30 t/m 31

Aan de slag 

Schrijf je antwoord in een word-document:

1. Op welke manier kan een C-atoom dat in een CO2-molecuul in de lucht zit, in een dier terecht komen?

2. Wat is voortgezette assimilatie?

3. Horen fossiele brandstoffen bij de
langlopende of kortlopende koolstofkringloop?

Straks: nabespreken

1. Op welke manier kan een C-atoom dat in een CO2-molecuul in de lucht zit, in een dier terecht komen?

2. Wat is voortgezette assimilatie?

Horen fossiele brandstoffen bij de langlopende of kortlopende koolstofkringloop?

In de koolstofkringloop wordt door veel organismen stoffen verbrand. Welke organismen in de koolstofkringloop doen aan verbranding? Meerdere antwoorden mogelijk.

1. Producenten
2. Reducenten
3. Consumenten
4. Afvaleters

In welke vorm kan koolstof in de koolstofkringloop NIET voorkomen?

1. CO2
2. C6H12O6
3. N2
4. CH4

Stikstofkringloop: Nijntje en het nitraat

In woorden

1: Planten nemen nitraat (NO3-) op uit de bodem

2: Er vindt stikstofassimilatie plaats (vorming aminozuren/eiwitten) in de plant

3: Dier eet plant, verteert en assimileert eigen organische stoffen (voortgezette assimilatie)

4: Bij dissimilatie komt ureum vrij, dit wordt uitgescheiden met de urine

5: Rottingsbacterien breken de ureum af tot NH3 (ammoniak)

6: Het NH3 lost in (grond)water op tot NH4+

7: Nitrietbacterien zetten NH4+ (ammoniumionen) om in NO2- (nitriet)

8: Nitraatbacterien zetten NO2- (nitriet) om in NO3- (nitraat)

Gebruikelijke route

(vergelijk met BINAS 93G)

1: Planten nemen nitraat (NO₃-) op.

2: Er vindt stikstofassimilatie plaats
     vorming aminozuren

(vorming eiwitten is voortgezette assimilatie)

3: Dier eet plant, verteert en assimileert eigen        organische stoffen.

4: Bij dissimilatie komt ureum vrij. 

5: Rottingsbacterien breken ureum af tot NH₃

6: NH₃ lost in (grond)water op tot NH₄+

7: Nitrietbacterien zetten NH₄+ om in NO₂-

8: Nitraatbacterien zetten NO₂- om in NO₃-

Binas 93H

Stikstofkringloop

In werkelijkheid is de stikstofkringloop nog wat complexer

De gehele stikstofkringloop is te vinden in Binas 93G

04:54

Producenten worden in Binas 93H met deze kleur aangeduid

1. Groen
2. Bruin
3. Blauw/paars
4. Oranje

05:18

Hoe is nitraat (NO3) in de bodem gekomen?

1. Door onweer en regen
2. Via uitwerpselen
3. Via fotosynthese

06:17

Wat is de juiste volgorde van afbreken/omzetten?

1. NH3 > nitriet (NO2) > nitraat (NO3)
2. NH3 > nitraat (NO3) > nitriet (NO2)
3. Nitraat (NO3) > nitriet (NO2) > NH3
4. Nitriet (NO2) > nitraat (NO3) > NH3

06:33

Welke bacteriën zetten NO3 om in stikstofgas (N2)?

1. Nitrietbacteriën
2. Nitraatbacteriën
3. bacteriën in wortelknolletjes
4. Denitrificerende bacteriën

Andere routes

Er kan stikstof (tijdelijk) verloren gaan via:

- uitspoeling in de bodem (NH₄- en NO₃-) , het is dan buiten bereik van plantenwortels

- vervluchtiging in de lucht (NH₃),

ammoniakgas hangt dan in de lucht

Zelfstandig werken

• Werk aan de weektaak

Korte pauze

BS6 Duurzaamheid en natuurbescherming

Leerdoelen:

• Je kunt de voornaamste oorzaken en gevolgen van milieuproblemen toelichten
• Je kunt uitleggen wat duurzame ontwikkeling is
• Je kunt maatregelen voor natuurbescherming toelichten

Inzien/ nabespreken TJK

• Eerst algemene feedback / uitleg over de lastigste vragen
  
  
• Analyseer welke onderwerpen niet goed gingen
• Noteer in je schrift/in een document waar je voor je PTA nog aandacht aan moet besteden
• Stel je laatste vragen aan de docent
• Klaar? 
• Werk verder aan de weektaak > basisstof 6 (+ 7)

Lesopdracht - poster

In duo's, 30 minuten maken en 15 minuten rondje langs de andere posters

Onderwerp is een subparagraaf uit het boek, dit omschrijft een probleem of oplossing. 

Maak hier een informatieve poster van, die je medeleerlingen kunnen bekijken om het probleem/oplossing te snappen.

- Gebruik tekeningen en schema's 
- Houd de tekst zo kort en bondig mogelijk

Onderwerpen BS6:

- Mensen beïnvloeden het milieu

- Veranderingen in landbouw

- Duurzame voedselproductie

- Duurzame ontwikkeling
- Natuurbescherming, veranderd landschap en rode lijsten

Geef aan op de lijst welk onderwerp je doet,

maar op = op

Wat heb je vandaag geleerd?

Afronding

Zorg dat je de opdrachten van BS5+6 af hebt voor a.s. vrijdag

Vrijdag: les over laatste basisstof (= bs. 7)

Exitticket

1. Beschrijf 3 manieren waarop nitraat (NO3-) kan verdwijnen uit de bodem. 

2. Wat gebeurd er met het stikstof als een eiwit in het lichaam wordt afgebroken? 

Denitrificerende bacteriën maken...

1. N2
2. NO3-

Stikstofbindende bacteriën gebruiken...

1. N2
2. NO3-

(Binas 93G) De omzetting van nitriet naar nitraat noemen we

1. ammonificatie
2. denitrificatie
3. nitrificatie
4. stifstoffixatie

(Binas 93G of bron 7) De omzetting van eiwit naar ammoniak noemen we

1. ammonificatie
2. denitrificatie
3. nitrificatie
4. stifstoffixatie

(Binas 93G of bron 7) De omzetting van nitraat naar stikstofgas noemen we

1. ammonificatie
2. denitrificatie
3. nitrificatie
4. stifstoffixatie

Hoe kan NH3 uit de kringloop verdwijnen?

1. omzetten naar NH4+
2. ammonificatie
3. vervluchtiging
4. uitspoeling