OK 1, b3, 4; Vernieuwend onderwijs

• Onderwijskunde
• HBO
• Studiejaar 1

Onderwijskunde 1, blok 3, les 4

Vernieuwend onderwijs

Wat gaan we doen vandaag?

Lesdoel en bekwaamheidseisen

Portfolio

Lesdoel

Kerndoelen, leerlijnen, tussendoelen en referentieniveaus

Onderwijsvernieuwingen

Traditionele onderwijsvernieuwers

BHE

Bronnen

Koppeling opdracht

Opdracht 4

Beargumenteer met behulp van de verplichte literatuur welke traditionele onderwijsvernieuwing jou het meest aanspreekt. Je kunt kiezen uit: Daltononderwijs, Jenaplanonderwijs, Montessorionderwijs of de Vrije school.

Portfolio blok 3 inleveren: maandag 5 juli

Lesdoel

*De cursist kan de onderwijskundige en/of pedagogische uitgangspunten verwoorden van de traditionele vernieuwingsscholen: het Daltononderwijs, Jenaplanonderwijs, Montessori- onderwijs en de Vrije scholen;

*De cursist kan beargumenteren welke traditionele vernieuwing hem of haar het meest aanspreekt.

 

 

 

https://www.youtube.com/watch?v=bf3UtsN1Vgg

Kerndoelen, leerlijnen, tussendoelen en referentieniveaus

Huidige wettelijke kaders

Wat kinderen aan het eind van groep 8 moeten beheersen is in hoofdlijnen vastgelegd in een aantal doelstellingen, kerndoelen genoemd. 

Door deze kerndoelen wordt een gevarieerd aanbod gewaarborgd, dat ook maatschappelijk herkenbaar is. De kerndoelen doen geen uitspraak over de te volgen didactiek. Het is aan de scholen zelf te bepalen op welke wijze en met welke materialen dit moet gebeuren. 

De kerndoelen zijn gegroepeerd in een aantal domeinen, vroeger zou je dit vakken of vakgebieden genoemd hebben, maar het woord domeinen staat voor een wat ruimer begrip.

Belangrijke momenten in de leerlijn heten tussendoelen.

https://www.slo.nl/sectoren/po/kerndoelen/

Kerndoelen

Kennis, inzicht en vaardigheden per vak. Kerndoelen brengen alleen een inspanningsverplichting met zich mee, geen resultaatverplichting. Vanaf 1993: kerndoelen basisonderwijs. Sinds 2006: nieuwe kerndoelen.

58 kerndoelen → globaal, ruimte voor eigen keuzes.

Nederlandse taal / Engelse taal / Friese taal / Rekenen en wiskunde / Oriëntatie op jezelf en de wereld / Kunstzinnige vorming / Bewegingsonderwijs.

Bijv. kerndoel 28: De leerlingen leren schattend tellen en rekenen.

Ook komen er leergebiedoverstijgende kerndoelen bij. Die gaan bijvoorbeeld over het ontwikkelen van zelfstandigheid, zelfbeeld bij leerlingen, leerstrategieën en omgaan met ICT. Leraren vinden deze doelen goed passen bij het basisonderwijs.

De keerzijde is dat ze weinig houvast bieden. Daarom heeft SLO Tussendoelen & Leerlijnen (TULE) voor het primair onderwijs gemaakt. TULE laat zien hoe de inhoud van het curriculum over de groepen 1 tot en met 8 verdeeld zou kunnen worden.

Leerlijnen en tussendoelen

SLO tussendoelen en leerlijnen (TULE) > inhoud curriculum verdeeld over groep 1 t/m 8.

Een leerlijn bestaat uit:

*De concrete doelen die moeten worden nagestreefd en de volgorde waarin dit gebeurt (per leerjaar en per domein);

*De leerinhouden die bij deze doelen horen.

De leerlijnen zijn ontstaan toen uit de praktijk bleek dat het voor scholen moeilijk was om de kerndoelen naar de praktijk te vertalen. De leerlijnen geven een praktische invulling aan de algemeen geformuleerde kerndoelen. Ontwikkeling (SLO) heeft in opdracht van OCW de tussendoelen en leerlijnen ontwikkeld.

Belangrijke momenten in de leerlijn heten tussendoelen.

http://tule.slo.nl/RekenenWiskunde/F-L23.html

tule.slo.nl/RekenenWiskunde/F-L23.html

Leerlijnen en tussendoelen

Een leerlijn bestaat uit:

1. De doelen die moeten worden nagestreefd en de volgorde waarin dit gebeurt;
2. De leerinhouden die bij deze doelen horen;
3. De visie op het vak;
4. Didactische en organisatorische richtlijnen voor het bereiken van de doelen;

Voorbeeld leerlijn Nederlandse taal

http://tule.slo.nl/Nederlands/F-KDNederlands.html

Referentieniveaus 

Het referentiekader bestaat uit Fundamentele niveaus en Streefniveaus. Uitwerking per groep. Aan kinderen die bovengemiddeld presteren moet ook tegemoet gekomen worden. Deze doelen moeten beschreven worden.

Fundamentele doelen: deze doelen moeten alle leerlingen aan het eind van de basisschoolperiode beheersen (basiskennis). Kinderen uitdagen door streefdoelen op te stellen. Inspectie vraagt ook naar deze doelen.

1F en 1S: primair en speciaal onderwijs, 1F praktijkonderwijs, 2F mbo 1-2-3, vmbo, 3F mbo 4, havo, 4F VWO

1F einde basisschool, 2F einde vmbo, 3F einde havo, 4F einde VWO.

http://tule.slo.nl/Nederlands/F-KDNederlands.html

Referentieniveaus 

Voordelen van de referentieniveaus: omschrijven duidelijk welke vaardigheden leerlingen op bepaalde momenten moeten hebben. Scholen kunnen zo beter hun doelen stellen en hun onderwijs hierop afstemmen. 

Scholen kunnen de leerprestaties van hun leerlingen beter meten en bijsturen. Het onderwijs van de verschillende schooltypen sluit beter op elkaar aan. Als een leerling naar een andere school overstapt, is duidelijk welk niveau hij heeft. De nieuwe school kan bijvoorbeeld zien of de leerling extra hulp nodig heeft.

1F: fundamentele doelen

1S: streefdoelen (lln die meer aankunnen)

http://tule.slo.nl/Nederlands/F-KDNederlands.html

Vernieuwend onderwijs

Zo dacht kunstenaar Jean-Marc Cote in 1899 dat een school er in het jaar 2000 uit zou zien. Dit is één uit een reeks kaarten die hij maakte in het kader van de Wereldexpositie in Parijs in 1900.

Vernieuwend onderwijs

Geen consensus over de betekenis.

*Traditionele en hedendaagse onderwijsvernieuwers.

*Nadenken over en vernieuwen van onderwijs.

*Oorzaken/triggers: onvrede en veranderende inzichten.

Veranderende inzichten en paradigma’s

*Van leerstofparadigma (behaviorisme) naar denk -en doe paradigma (sociaal-constructivisme)
(Meer over leertheorieën tijden Onderwijskunde 2). 

*Van medisch paradigma naar functioneel paradigma

Onderwijsvernieuwingen 

Pedagogische kenmerken

Pedagogisch handelen: Al het handelen dat erop gericht is kinderen te begeleiden op hun weg naar volwassenheid (waarden en normen, zelfontplooiing, zelfredzaamheid)

Waartoe willen ze kinderen opvoeden?

Didactische kenmerken

Didactisch handelen: Al het handelen dat erop gericht is leer-en ontwikkelingsprocessen van kinderen te stimuleren en te optimaliseren

Hoe en wat willen ze kinderen iets leren?

Traditionele onderwijsvernieuwingen

De eeuw van de onderwijsvernieuwingen

Reform-pedagogiek/nieuwe schoolbeweging rond 1900.

Traditionele vernieuwingsscholen.

Reformpedagogen:

• Uitgaan van belangstelling kind;
• Inspelen op individuele verschillen;
• Actieve school als uitgangspunt (geen zit-luisterschool);
• Zelfstandigheid;
• Ontwikkelingsfasen serieus nemen;
• Levensecht en aansluiten bij belevingswereld;
• Werken vanuit thema’s;
• Leerkrachten besteden ook aandacht aan opvoeding;
• De klas/school als gemeenschap.

Traditionele onderwijsvernieuwingen 

Maria Montessori Montessori-onderwijs > 1907

Peter Petersen Jenaplan > ± 1925

Helen Parkhurst Daltononderwijs > 1922

Célestin Freinet Freinetscholen > 1935

Rudolf Steiner Vrije scholen > 1920

Conceptscholen 

https://www.oudersvannu.nl/kind/school/freinetonderwijs/

Montessori 

Pedagogisch motto: Help mij het zelf te doen

Gevoelige periodes.

Gemengde leeftijdsgroepen.

Voorbereide omgeving.

Zintuiglijk ontwikkelingsmateriaal.

Een Montessori school in Vaassen.

Kijkvraag: wat kenmerkt het Montessori onderwijs?

https://www.youtube.com/watch?v=xY9P4B_yEF4

Dalton

Kernwaarden: samenwerken, vrijheid in gebondenheid, zelfstandigheid, effectiviteit en reflectie

Taken: zelf plannen

Leerkracht stimuleert en faciliteert

Leraar 24

Kijkvraag: wat zijn de pedagogische en didactische kenmerken van het Dalton-onderwijs?

https://www.youtube.com/watch?v=WHY-A_zNKt0

Vrijeschool

Antroposofisch mensbeeld: 

hoofd, hart en handen (geest, ziel en lichaam).

Menselijke levensloop verloopt in fasen van 7 jaar.

Veel aandacht voor kunst en natuur.

Vrijeschool Breda

Kijkvraag: wat zijn de pedagogische en didactische kenmerken van de vrije school?

https://www.youtube.com/watch?v=DceYJzC5Wv4

Jenaplan

Onderwijs is een pedagogische aangelegenheid.

Gemeenschappelijke activiteiten.

Wereldoriëntatie.

Ontdekkend leren.

Stamgroepen.

Jenaplanschool Gouda

Kijkvraag: wat kenmerkt het Jenaplan onderwijs?

https://www.youtube.com/watch?v=l-xOdCVlveQ

Hedendaagse onderwijsvernieuwingen 

Geïntegreerd lesgeven, formatief toetsen, talentontwikkeling, 21e -eeuwse vaardigheden, ...

OGO (ontwikkelingsgericht onderwijs) & EGO (ervaringsgericht onderwijs)

Unit-onderwijs, Fasenonderwijs, Jeelo, Agora onderwijs, Noordwijkse methode

Boeke (werkplaats Kees Boeke), 

Thijssen

Ligthart

Dewey

Marzano

• https://wij-leren.nl/ogo-ontwikkelingsgericht-onderwijs.php
• https://wij-leren.nl/ervaringsgericht-onderwijs-ego.php
• https://www.youtube.com/watch?v=DnSfmWMa6wI&t=1s
• https://www.leraar24.nl/70014/maatwerk-met-onderwijs-in-units-zo-werkt-dat-in-de-praktijk/
• https://www.trouw.nl/nieuws/fasenonderwijs-twee-keer-per-jaar-over~b3056106/
• https://jeelo.nl/
• https://www.verenigingagoraonderwijs.nl/ 
• http://stichtinggroos.nl/
• https://noordwijksemethode.nl/
• https://www.youtube.com/watch?v=DnSfmWMa6wI&t=1s

Hedendaagse onderwijsvernieuwingen 

Drie scholen in beeld (uitzending tegenlicht): Hoe kan het onderwijs verbeterd worden?  

De School in Zandvoort: 50-weken-school; uitgangspunten: Maatwerk bieden, zelf plannen, autonomie, ongelijk onderwijs = differentiatie, school moet zich aanpassen voor gelijke kansen.

VMBO- school Niekée in Roermond: omvattend kader: geen leerstofparadigma (vergaren van kennis) zoals vroeger meer, vakken geschrapt, heterogene groepen, holistische visie op kind - werken vanuit onderzoek - tijdens onderzoek kom je kennis tegen die je wilt snappen; waarom selecteren op cognitief niveau? Autonomie.

Hyperion Lyceum in Amsterdam: omvattend kader: vanuit beleid/wet-en regelgeving bekeken bv. 1040- uren –norm en heroriëntering onderwijs/paradigma-shift: alles wat top-down is, werkt niet! Uitgangspunten: afgebakende periodes met ruimte voor rust, leren is overal, leerlingen uitdagen om verder te denken.

Kijkvraag: vanuit welke pedagogische en didactische uitgangspunten wordt er gewerkt? 

https://www.youtube.com/watch?v=_uffjnVw5Qc (14.49 min.)

Aan de slag ...

Maak een presentatie over één van de (traditionele) onderwijsvernieuwers. 

Wat kenmerkt hun visie op onderwijs?

Wat zijn pedagogische en didactische uitgangspunten?

Wat is het doel van het onderwijs?

Wat zijn de implicaties voor het onderwijs?

Wat betekent dit voor de organisatie van het onderwijs?

Aanvullende informatie

Eigen mening

Gebruik: smartphone, tablet, laptop, boeken, deze LessonUp, etc.

Presenteren aan je klasgenoten. Max. 5 minuten. 

https://www.youtube.com/watch?v=_uffjnVw5Qc (14.49 min.)

BHE (Bekwaamheidseisen) = STAGE

Welke BHE past bij de lesinhoud van vandaag? 

o.a.

Vakdidactisch bekwaam – kunde;

De cursist heeft kennis van vakdidactiek;

De cursist kent, selecteert en verantwoordt verschillende leer-en onderwijstheorieën die voor zijn onderwijspraktijk en zijn leerlingen relevant zijn op basis van zijn kennis hierover.

Tot slot

Volgende keer (25 juni): blok 3, bijeenkomst 5, Een goed gesprek over onderwijs.

Vragen en/of opmerkingen? 

Bronnen

Verplicht:

• Brouwers, H. (2019). Kiezen voor het jonge kind. Bussum: Uitgeverij Coutinho. Hoofdstuk 7.1.2 (De invloed van Montessori)
  
• Nederlandse Dalton vereniging (z.d). Kernwaarden. Geraadpleegd op 19-5-2020, van https://www.dalton.nl/daltononderwijs/kernwaarden
• Nederlandse Jenaplan vereniging (z.d.). Wat is Jenaplan? Kernkwaliteiten. Geraadpleegd op 19-5-2020, van https://www.jenaplan.nl/nl/jenaplan/wat-is-jenaplan/kernkwaliteiten
  
• Vereniging van vrije scholen (z.d.) Onderwijs. Geraadpleegd op 22-5-2020, van https://www.vrijescholen.nl/onderwijs

Aanbevolen:

• Nederlandse Montessori vereniging (z.d). Montessori 0-12 jaar. Geraadpleegd op 22-5-2020, van https://montessori.nl/montessori-0-12-jaar/
  
• https://www.onderwijsvanmorgen.nl/ovm/welk-type-onderwijs-past-bij-jou/

Extra

Montessori:

De Montessori-visie, Nederlandse Montessori Vereniging (7.05 min.)

Een Montessori school in Vaassen. Vooral de eerste twee minuten geven een concreet beeld van het onderwijs (3.25 min.)

Een leerkracht aan het woord over Montessorionderwijs (3.00 min.)

Dalton: 
Leraar 24 (7.39 min.)

Vrije school: 
Kleuteronderwijs op de vrije school (6.57 min.) 

Vrije school Breda 

Jenaplan: 
Animatiefilm Jenaplan (3.29 min.)

Ted-talk: the school in the cloud

• https://montessori.nl/veelgestelde-vragen/montessori-visie/ 
• https://www.youtube.com/watch?v=xY9P4B_yEF4
• https://www.youtube.com/watch?v=G8xHB_rJMR0
• https://www.youtube.com/watch?v=WHY-A_zNKt0
• https://www.youtube.com/watch?v=DceYJzC5Wv4
• https://www.leraar24.nl/70127/kleuteronderwijs-op-de-vrije-school/
• https://www.youtube.com/watch?v=l-xOdCVlveQ