Basisstof 1: Gentoype en fenotype

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k, g, t, mavo
• Leerjaar 3

Thema 3: Erfelijkheid en evolutie

Basisstof 1: Gentoype en fenotype

Wat gaan we doen?

• Leerdoelen doornemen
• Uitleg basisstof 1
• Aan het werk! 

Leerdoelen

Aan het eind van deze les kan ik...

• Omschrijven wat een genotype, een fenotype en een gen is.
• Beschrijven hoe organismen informatie over erfelijke eigenschappen overdragen aan hun nakomelingen via chromosomen.

Chromosoom, gen, allel

De celkern bevat 46 chromosomen.

• Chromosomen bestaan uit DNA. DNA bevat informatie voor alle erfelijke eigenschappen. 
• Een stukje chromosoom dat informatie bevat voor één eigenschap is een gen. Bijvoorbeeld voor haarkleur.
• Een allel is een variant op een gen. Bijvoorbeeld blond/zwart haar.

Genotype en fenotype

Je genotype is alle erfelijke eigenschappen.

• Komt tot stand op het moment van bevruchting.

Genotype en fenotype

Je genotype is alle erfelijke eigenschappen.

• Komt tot stand op het moment van bevruchting.

Je fenotype is alle waarneembare eigenschappen.

• Komt tot stand door je genotype en je milieu.

Aan het werk!

Wat: Basisstof 1 van thema 3

Hoe: Met je buur/groepje fluisteren

Tijd: Tot  het eind van de les

Hulp: Vraag je buur/groepje, kijk in je boek en steek anders je vinger op

Klaar: Nakijken en verbeteren

Uitkomst: Basisstof 1 van thema 3 is af

Thema 3: Erfelijkheid en evolutie

Kruisingsschema

Wat gaan we doen?

- Herhaling Genotype, Fenotype, gen, allelen

Lesdoel:

- Je weet wat een kruisingsschema is en hoe je deze kunt invullen.

Genotype en fenotype

Je genotype is alle erfelijke eigenschappen.

• Komt tot stand op het moment van bevruchting.

Je fenotype is alle waarneembare eigenschappen.

• Komt tot stand door je genotype en je milieu. Een ander woord voor het fenotype = het uiterlijk

Fenotype (uiterlijk)

Combinatie van Genotype (erfelijke eigenschappen) en invloeden van buitenaf.

Gen = allel

- Een erfelijke eigenschap noem je een gen/allel (bijvoorbeeld kleur ogen)

Kruisingsschema

- Hoe maak je een kruisingsschema?

- Met behulp van het kruisingsschema kun je een inschatting maken van het genotype en fenotype van nakomelingen

Belangrijke begrippen

Allelen geef je aan met een lekker in een kruisingsschema

Dominant met een hoofdletter. Recessief met een kleine letter

We gaan denkbeeldig fruitvliegjes met elkaar kruisen

Stap 1

Noteer welke eigenschappen dominant en recessief zijn:

Stap 2

Noteer het genotype

Stap 3

Welke allelen komen voor in de geslachtscellen?

Of te wel, welke geven ze weg.

Stap 4 - teken de tabel

horizontaal zaadcellen

verticaal eicellen

Stap 5 - Vul het schema in

Aan de slag

Je maakt nu zelf 10 kruisingsschema's. Lees de stappen nog even goed door.

Lees goed alle informatie. 

Je doet dit zelfstandig. Er mag overlegd worden als je er niet uitkomt.