1 Onbekende woorden: de betekenis afleiden uit de tekst

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 4

GIDS NEDERLANDS

INFORMATIE VOOR LESSEN NEDERLANDS

DOEL

-  je kunt woordraadstrategieën gebruiken om de betekenis van een onbekend woord te vinden

- woordraadstrategieën: synoniem, omschrijving, voorbeeld, tegenstelling en bekend woorddeel

.

Lees de zinnen a t/m d en 

beantwoord de volgende vragen

In welke zin vind je een voorbeeld van het onderstreepte woord?

1. Zin a
2. Zin b
3. Zin c
4. Zin d

In welke zin vind je een synoniem van het onderstreepte woord?

1. Zin a
2. Zin b
3. Zin c
4. Zin d

In welke zin vind je een tegenstelling van het onderstreepte woord?

1. Zin a
2. Zin b
3. Zin c
4. Zin d

In welke zin vind je een omschrijving van het onderstreepte woord?

1. Zin a
2. Zin b
3. Zin c
4. Zin d

Filmpje

Bekijk het filmpje over

woordraadstrategieën

SYNONIEM

Een synoniem is een woord dat wat betreft betekenis (ongeveer) gelijk is aan een of meer andere woorden.

Synoniemen zijn twee of meer verschillende woorden met (ongeveer) dezelfde betekenis.

Soms staat er een synoniem van een onbekend woord in de tekst, je kunt de betekenis van het onbekend woord dan raden.

SYNONIEM - voorbeelden

zelfstandig - op zichzelf

chaos - puinhoop

neertellen - betalen

uitgave - editie

OMSCHRIJVING

Een omschrijving is een woord of zijn woorden waarmee verteld wordt wat iets is.

Wanneer er in een tekst een omschrijving van een onbekend woord staat, kan de betekenis hieruit afgeleid worden.

OMSCHRIJVING - voorbeelden

journalist - iemand die informatie verzamelt en openbaar maakt op internet, tv of krant

actualiteit - alles wat op dit moment belangrijk is

VOORBEELD

Voorbeelden worden in teksten soms gebruikt om onbekende woorden uit te leggen.

Door een voorbeeld in een tekst weet je meteen wat de schrijver bedoeld.

Voorbeelden kunnen voor of na de onbekende woorden worden gebruikt.

VOORBEELD - voorbeeld

Voorbeelden zijn te herkennen aan woorden als:

bijvoorbeeld, zo is er...., zoals, denk maar aan, neem, zo.

Vandalisme, zoals het vernielen van bushokjes, is een groot probleem in de stad.

VOORBEELD - voorbeeld

Voorbeelden kunnen ook te herkennen zijn aan

een dubbele punt (:)

Wij houden van buitensporten: varen, wandelen, bergbeklimmen en mountainbiken.

TEGENSTELLING

Tegenstelling zijn woorden die elkaars tegengestelde zijn. Soms kun je de betekenis van een onbekend woord raden, omdat de tegenstelling van dat woord in de tekst staat.

Woorden als maar, echter, toch en daarentegen geven aan dat er een tegenstelling wordt genoemd.

TEGENSTELLING - voorbeeld

goedkoop - duur

begrijpelijk - onbegrijpelijk

koud - warm

bang - dapper

BEKEND WOORDDEEL

Soms kun je de betekenis van een onbekend woord begrijpen doordat je al een deel van het woord kent.

- samenstellingen

- woorden met voorvoegsel

- woorden met achtervoegsel

BEKEND WOORDDEEL - voorbeeld

- samenstellingen: vleesvervanger. Je kent de woorden vlees en vervanger. Je kunt raden wat vleesvervanger betekent.

- woorden met voorvoegsel: ongezond. On betekent niet, dus ongezond betekent niet gezond.

- woorden met achtervoegsel: gevoelloos. -loos is hetzelfde als zonder. Gevoelloos betekent zonder gevoel.

WOORDENBOEK

Wanneer het niet lukt om op één van de genoemde manieren de betekenis van een onbekend woord te vinden,

zoek je (een deel) van het woord op in het woordenboek.

Kies dan wel de betekenis die bij de tekst past!

Lees (en beluister) de tekst.

Wat is de betekenis van het woord scheiden in de titel?

Wanneer is recent onderzoek uitgevoerd?

Welke omschrijving voor intentie staat in de tekst?

Noteer een voorbeeld van de faciliteiten waarvan Nederlanders gebruik willen maken.

Welk synoniem voor cruciaal staat in de tekst?

Hoe kunnen gemeenten ervoor zorgen dat iedereen zijn plastic afval scheidt?

Klaas heeft exact hetzelfde boek.

Synoniem voor exact:

1. absoluut
2. precies
3. anders
4. jeans

Ik loop de route in circa een uur.

Synoniem voor circa:

1. precies
2. snel
3. ongeveer
4. kilometers

Het figuur is asymmetrisch.
Tegenovergestelde asymmetrisch:

1. rond
2. aan beide kanten gelijk
3. aan beide kanten ongelijk
4. vierkant

Zijn gebit is er slecht aan toe.
Tegenovergestelde voor is er slecht aan toe:

1. verkeert in goede staat
2. asymmetrisch
3. eindeloos
4. naar eigen zeggen

Bedenksel
(woord met achtervoegsel)

1. wat iemand denkt
2. de mening van iemand
3. wat iemand bedacht heeft
4. wat iemand kan

Ongelijk
(woord met voorvoegsel)

1. wel hetzelfde
2. niet hetzelfde
3. niet mogelijk
4. wel mogelijk

Zorgeloos
(omschrijving)

1. met heel veel zorgen
2. met zorgen
3. zorgelijk
4. zonder zorgen

Ik was te laat op school en had daarvoor een smoes bedacht
(voorbeeld)

1. daarom kreeg ik straf
2. de batterij van mijn wekker is leeg
3. morgen ga ik naar de kapper
4. iets wat je verzint

Kies het juiste woord:

Een studentenkamer wordt vaak een ____ genoemd.

1. kot
2. loft

Kies het juiste woord:

Wij reden meteen door naar de _____ hulp in het ziekenhuis.

1. spoedeisende
2. spoedige

Kies het juiste woord:

_____ partners mogen ook mee naar de receptie van de directeur.

1. Eventuele
2. Even vele

Kies het juiste woord:

De show in het circus had een ____ einde met een doodeng trapezenummer.

1. spectaculair
2. omstreden

Kies het juiste woord:

De leerlingen _____ het voorstel van de mentor om een ijsje te gaan eten.

1. omhelzen
2. omarmen

Kies het juiste woord:

Er zijn ____ manieren om met je huiswerk bezig te zijn.

1. talloze
2. matige

Kies het juiste woord:

De inrichting van het huis is ____ met weinig tierelantijnen, maar wel met veel kleurige kussens.

1. somber
2. sober

Wat is het tegenovergestelde van:

doorgaans

1. heel vaak
2. gewoonlijk
3. niet vaak
4. nooit

Wat is het tegenovergestelde van:

vrezen

1. heel koud
2. bang zijn
3. het eng vinden
4. niet bang zijn

Wat is het tegenovergestelde van:

hilarisch

1. bedroevend
2. lachwekkend
3. grappig
4. boos

Wat is het tegenovergestelde van:

secuur

1. precies
2. slordig
3. nauwkeurig
4. vergeetachtig

Wat is het tegenovergestelde van:

alledaagse

1. wekelijks
2. bijzonder
3. gewoon
4. normaal

Wat is het tegenovergestelde van:

revolutionair

1. conservatief
2. vernieuwend
3. met veel ideeën
4. omwentelingsgezind

Wat is het tegenovergestelde van:

zorgvuldig

1. zorgzaam
2. precies
3. slordig
4. gewoonte

Wat is het synoniem van:

luttele

1. enorm
2. veel
3. weinige
4. grappige

Wat is het synoniem van:

overeenkomen

1. afspreken
2. besluiteloos
3. uit een ander land komen
4. alleen komen

Wat is het synoniem van:

uiteindelijk

1. betekenis
2. ten slotte
3. eindeloos
4. veranderlijk

Wat is het synoniem van:

houvast

1. goed vasthouden
2. onveiligheid
3. hulpeloos
4. steun

Wat is het synoniem van:

item

1. spullen
2. idem
3. voorwerp
4. dito

Wat is het synoniem van:

helder

1. natuurlijk
2. troebel
3. logisch
4. duidelijk

Wat is het synoniem van:

talloze

1. weinige
2. vele
3. genoeg
4. niets

GELEERD?

-  je kunt woordraadstrategieën gebruiken om de betekenis van een onbekend woord te vinden

- woordraadstrategieën: synoniem, omschrijving, voorbeeld, tegenstelling en bekend woorddeel

Schrijf één ding op wat je deze les hebt geleerd en niet meer vergeet.

Stel één vraag over iets dat je nog niet zo goed
hebt begrepen.

GIDS NEDERLANDS

INFORMATIE VOOR LESSEN NEDERLANDS