Alle grammatica samen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Welkom!

Je les gaat zo beginnen. Volg alvast de instructies hiernaast als je binnenkomt. 

Camera aan

Welkom bij de les grammatica woordsoorten

Wat gaan we doen vandaag?

• Huiswerk nakijken.
• Alle grammatica behandelen.  

Theorie herhalen

lidwoord

zelfstandig naamwoord

bijvoeglijk naamwoord

hulpwerkwoord

koppelwerkwoord

zelfstandig werkwoord

voorzetsel

persoonlijk voornaamwoord

bezittelijk voornaamwoord

wederkerend voornaamwoord

wederkerig voornaamwoord

vragend voornaamwoord

aanwijzend voornaamwoord

betrekkelijk voornaamwoord

onbepaald voornaamwoord

telwoord

voegwoord

bijwoord

Lidwoord

• De
• Het 
• Een

Zelfstandig naamwoord

• Je kan er de het een voor zetten. 
  
• Je gebruikt ze voor mensen, dieren, planten en dingen. 
• Van de meeste zelfstandige naamwoorden kan je een meervoudsvorm of een verkleinwoord maken. 
• Eigennamen en aardrijkskundige namen zijn ook zelfstandig naamwoorden.

Bijvoeglijk naamwoord

• Het geeft een kenmerk of eigenschap van zelfstandige naamwoorden.  

Hulpwerkwoord

Er zijn werkwoorden die minder belangrijk zijn dan het zelfstandig werkwoord. Deze werkwoorden noemen wij hulpwerkwoorden. Ze komen voor in combinatie met een zelfstandig werkwoord en een koppelwerkwoord.

Zelfstandig werkwoord

De werkwoordsvorm die de handeling in de zin aangeeft.

Ze kunnen zelfstandig, zonder ondersteuning van andere werkwoorden, in de zin voorkomen.

Uitleg koppelwerkwoord

• Zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen, heten, dunken en voorkomen
• Geen actie, maar het onderwerp is iets.
• Als je het onderwerp gekoppeld wordt aan een deel met een zelfstandig naamwoord, dan kan je het vervangen door het = - teken.

1. Oscar is een gezellig huisdier. --> Oscar = een gezellig huisdier.

• Als het onderwerp gekoppeld wordt aan een bijvoeglijk naamwoord, dan kan je dat bijvoeglijk naamwoord voor het zelfstandig naamwoord in het onderwerp plaatsen. 

1. Mijn ouders worden gek. --> Mijn gekke ouders.

Koppelwerkwoord vs hulpwerkwoord vs zelfstandig werkwoord

Lees mee op bladzijde 83.

• In één zin kan je te maken hebben met een hulpwerkwoord en een koppelwerkwoord.

• Zijn, worden en blijven = koppelwerkwoord of hulpwerkwoord.
• Zijn en blijven = koppelwerkwoord, hulpwerkwoord of zelfstandig werkwoord. Als je zijn en bljven gebruikt om ergens fysiek te zijn, is het een zelfstandig werkwoord en GEEN koppelwerkwoord. 

• Een koppelwerkwoord en een zelfstandig werkwoord kunnen nooit tegelijk in de zin voorkomen. 

https://www.youtube.com/watch?v=5QpRXT6xELs

Het is geen koppelwerkwoord + zelfstandig werkwoord, maar koppelwerkwoord + hulpwerkwoord

Hoofdwerkwoord = belangrijkste werkwoord uit de zin

Zelfstandig werkwoord = kan alleen in de zin staan. (als er één werkwoord in de zin staat en het staat in het rijtje van de koppelwerkwoorden, dan is het geen zelfstandig werkwoord, maar een koppelwerkwoord)

Voorbeelden

Marco is afwezig.                              is = koppelwerkwoord

Marco is afwezig geweest.           is = hulpwerkwoord

Marco is weer op school.               is = zelfstandig werkwoord

zelfstandig werkwoord

Dus met een zelfstandig werkwoord en met een koppelwerkwoord.

Voorzetsel

• Het zijn woordsoorten die je voor de voor de volgende woorden kan zetten:

1. de kamer
2. het feest
3. de kooi
4. het bureau

Persoonlijke voornaamwoord

Verwijzen naar een persoon, een groep personen, voorwerpen of onzichtbare zaken. 

Bezittelijk voornaamwoord

Deze voornaamwoorden geven een bepaalde bezitsrelatie aan tussen mensen, dieren en dingen.

bijvoeglijk

zelfstandig

Wederkerend voornaamwoord

Het wederkerend voornaamwoord komt alleen voor in combinatie met een wederkerend werkwoord. Deze kan je vaak herkennen aan zich. 

Voorbeelden: zich aanpassen, zich vergissen, zich wassen, zich verzetten.

                                                                                                                                                                                        Bladzijde 26

Wederkerig voornaamwoord

Het wederkerig voornaamwoord = elkaar. 

Het verwijst naar meer personen. 

Voorbeeld: De boksers willen elkaar niet te veel bezeren.

Vragende, aanwijzende, betrekkelijke en onbepaalde voornaamwoorden

• Vragend voornaamwoord

1. wie, wat, welke, wat voor, wat voor een.
2. Meestal staan deze aan het begin van een vraagzin. 

•  Aanwijzend voornaamwoord

1. deze, dit, die, dat.
2. de-woord = die of deze.
3. het-woord = dit of dat.
4. Als het zelfstandig in de zin staat, vervangt het bepaalde woorden. Je kan het zelfstandig naamwoord er zelf achter denken.
5. Het kan ook naar een zin verwijzen.

Vervolg vragende, aanwijzende, betrekkelijke en onbepaalde voornaamwoorden

• Betrekkelijk voornaamwoord

1. die, dat, wie, wat.
2. Het verwijst terug naar een woordgroep dat er vlak voor staat = antecedent. 
3. Het woord waar wat naar verwijst kan een overtreffende trap, iets vaags of een hele zin zijn.

• Onbepaald voornaamwoord

1. iets, niets, niemand, iemand, alles, men, wat (=iets), elke, ieder(een).
2. Het verwijst vaag naar  iets of iemand. Je kent geen bijzonderheden van de persoon of het ding. 

Telwoord

De volgende telwoorden bestaan er:

• hoofdtelwoord :

1. bepaalde hoofdtelwoorden
2. onbepaalde hoofdtelwoorden

• rangtelwoorden

1. bepaalde rangtelwoorden
2. onbepaalde rangtelwoorden

Voegwoord

Wat is een enkelvoudige zin?

• Zin met één persoonsvorm en één onderwerp.

Wat is een samengestelde zin?

• Zin met één of meerdere persoonsvormen en/of onderwerpen.

Hoe worden die zinnen aan elkaar verbonden?

• Voegwoorden

Vervolg voegwoord

• Nevenschikkende voegwoorden

1. en, want, maar, of 

• Onderschikkende voegwoorden

1. dat, doordat, nadat, omdat, totdat, voordat, zodat, aangezien, als, daarom, dan, hoewel, indien, mits, tenzij, terwijl, toen, ofschoon, zodra
2. of kan ook een onderschikkend voegwoord zijn. 

Bijwoord

Het verschil tussen bijwoordelijke bepaling en bijwoord:

• Een bijwoordelijke bepaling is een zinsdeel.
• Een bijwoord is een woordsoort.
• Bijwoorden zijn onveranderlijk.
• Waar en wanneer zijn bijwoorden want het gaat om plaats en tijd.
• Zie bladzijde 238 voor de extra bijwoorden.

Vervolg bijwoord

Een bijwoord geeft vaak extra informatie:

1. Een werkwoord.
2. Een ander bijwoord.
3. Een bijvoeglijk naamwoord.
4. De plaats.
5. De tijd.

1. De trein rijdt snel.
2. De trein rijdt erg snel.
3. De erg snelle trein. 
4. hier, er daar, ergens, nergens, waar
5. nu, soms, plotseling, 's morgens, gauw, wanneer

NOG VRAGEN?