10

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Domein C2: Macht en Gezag

Macht en Gezag

macht: het vermogen om hulpbronnen in te zetten om bepaalde doelstellingen te bereiken en de handelingsmogelijkheden van anderen te vergroten of beperken

gezag: Macht die als legitiem wordt gezien. Dus geaccepteerd wordt door de anderen

Leg uit

Kan je gezag hebben zonder macht? vb?

Kan je macht hebben zonder gezag? vb?

formele macht

informele macht

Wat klopt niet?

1. Macht kun je op formele en informele basis hebben
2. Macht is altijd vastgelegd in de wet
3. Vrienden hebben ook een vorm van macht
4. Macht gaat niet altijd gepaard met geweld

machtsbronnen

affectieve machtsbronnen

invloed op grond van gevoel of emoties
bijv. angst

1

cognitieve machtsbronnen

invloed op basis van kennis.
kennis is macht!

2

economische machtsbronnen

invloed op basis van geld  of het bezit van schaarse goederen

3

politieke machtsbronnen

invloed van overheid of politieke machtsdragers.
Wij moeten ons aan de regels houden en anders neemt de overheid maatregelen tegen ons

4

Waaruit blijkt dat de staat in 3% alle macht heeft en van welke machtsbronnen spelen een rol?

Staatsvorming

... is de institutionalisering van politieke macht tot een staat.

 Politieke macht is het vermogen om de politieke besluitvorming te beïnvloeden.

Actoren met politieke macht

1. Parlement

2. Kabinet

3. Rechters

4. Ambtenaren

5. Massamedia

6. Externe adviseurs, lobbyisten, pressiegroepen

Welke groep heeft in Nederland de meeste politieke macht?

Machtsevenwicht

Wanneer de ene

staat evenveel macht heeft als de andere staat, dan kan die niet haar wil opleggen aan

de ander

Machtsongelijkheid

Machtsongelijkheid op

internationaal niveau leidt soms tot oorlog en geweld. Ook binnen een staat kunnen

bepaalde bevolkingsgroepen met dwang hun wil proberen op te leggen aan andere

bevolkingsgroepen waardoor bijvoorbeeld een burgeroorlog ontstaat.

Dit zijn de 21 machtigste landen ter wereld

Voor de machtslijst is gekeken naar de politieke en economische invloed van een land, de kracht van militaire allianties en de sterkte van het leger.

Het functionalisme-paradigma 

Kern:

Nadruk op de structuren van de samenleving. De samenleving is één geheel. Ieder onderdeel heeft zijn eigen functie en levert een bijdrage aan de instandhouding van het geheel. (De samenleving als een lichaam met samenwerkende organen). 

Mensen en instellingen of andere actoren proberen altijd het gedrag van anderen te beïnvloeden of onder druk te zetten om de andere partij op de een of andere manier voor het eigen karretje te spannen.

Het functionalisme ziet de sociale verschijnselen macht en gezag als iets functioneels,

als iets positiefs voor het voortbestaan van de maatschappij en deelsystemen binnen

de maatschappij.

Het conflict-paradigma

Kern:

Ongelijkheid (in macht en bezit) is de motor in een
samenleving. Conflicten die daaruit voortkomen  leiden tot noodzakelijke veranderingen. 

In dit paradigma staat de strijd tussen machtshebbers en de minder machtigen centraal.

Marx zag het verschil in macht als een belangrijke verklaring voor het klassenconflict

tussen de bezittende klasse die beschikt over de productiemiddelen en de bezitloze

klasse die geen macht heeft over haar werk, loon, leefomstandigheden.

Het sociaalconstructivisme-paradigma

Het gedrag van mensen wordt vooral bepaald door hoe mensen de werkelijkheid zien. Die  werkelijkheid kan in de tijd veranderen onder invloed van de interactie tussen mensen. 

In het intermenselijk verkeer en in de politiek spelen machtsverhoudingen vaak een belangrijke rol. 

Zij kunnen door de mensen negatief beoordeeld worden, maar ook wel geaccepteerd worden.

Het rationele-actor-paradigma

Actoren streven zo veel als mogelijk hun eigenbelang na. Bij hun beslissingen maken ze een  rationele afweging tussen voor- en nadelen (homo economicus). 

Onderzoekers binnen dit paradigma hebben wel oog voor het feit dat menselijk gedrag mede door structuren bepaald wordt, maar letten meer op de actoren die binnen deze structuren bepaald gedrag vertonen, organisaties bevolken en de institutionele patroonmatigheden daarin vormgeven.

De ‘law of anticipated reactions’ : houdt in dat macht van een land ook en vooral op minder zichtbare wijze werkt en dat (kleinere) landen bij hun besluitvorming anticiperen op mogelijke reacties van machtige(r) landen