Bloedsomloop + lymfestelsel

• Biology
• Secondary Education

Vandaag

Herhaling:

• bloed
• Bloedvaten

Stof:

• Bloedsomlopen
• lymfe

Slagaders lopen van het hart naar de weefsels

1. Correct
2. Niet correct

Correct

Alle slagaders lopen van het hart naar de rest van het lichaam of de longen

In de grote bloedsomloop vervoeren zij

zuurstof rijk bloed

In de kleine bloedsomloop vervoeren zij 

zuurstof arm bloed

Aders lopen van het hart naar de weefsels

1. Correct
2. Niet correct

Niet correct

Aders lopen altijd van de weefsels terug naar het hart. 

In de grote bloedsomloop vervoeren zij

zuurstof arm bloed

In de kleine bloedomloop vervoeren zij 

zuurstof rijk bloed.

Zuurstofrijk bloed houdt in dat..

1. Het bloed zuurstof bevat
2. Het bloed geen zuurstof bevat
3. Het bloed veel geld heeft
4. Dat zuurstof veel geld waard is

Antwoord A

Zuurstofrijk bloed bevat zuurstof.

In de longblaasjes worden via de haartvaten zuurstof opgenomen in het lichaam. Zuurstof wordt vervoerd door een bepaald ijzerhoudend celtype, welke cel is dat ook al weer?

1. Rode bloedcellen
2. Witte bloedcellen
3. Bloedplaatjes

Antwoord A

Rode bloedcellen bevatten ijzer en kunnen hiermee zuurstof vasthouden en transporteren. 

Door het ijzer kleuren deze cellen rood (net als roest bijvoorbeeld)

Deze cellen kleuren dan ook het bloed rood.

Gaswisseling Longblaasjes

Rode bloedcel en zuurstof

In de haarvaten kan zuurstof worden afgegeven of opgenomen. Dit noemen wij gaswisseling. Deze gaswisseling kan specifiek in de haarvaten plaatsvinden omdat

1. Het zuurstof zich hier op zijn plek voelt
2. De haarvaten maar één cel-laag dik zijn, en de zuurstof moleculen door de wand heen kunnen
3. De haarvaten van een speciaal materiaal zijn gemaakt die gaswisseling toe laat.
4. Pure magie

Antwoord B

Haarvaten zijn ontzettend dun namelijk maar één cel-laag.

Hierdoor kunnen zuurstof moleculen (ook ontzettend klein) door de cel-laag heen. 

De grote van een cel vs een molecuul

Zuurstof molecuul (O2)

Grote van een haartvat 

Grote bloedsomloop

Stappen:

1. Zuurstofrijk bloed verlaat het hart naar het lichaam of hoofd.

2. Zuurstofrijk bloed stroomt de haarvaten in en geeft zuurstof af.

3. Zuurstofarm bloed stroomt de aders in, terug op weg naar het hart.

Stap 1

TRANSPORT

Zuurstofrijk bloed stroomt van het hart naar het lichaam en hoofd via een slagader.

Het doel is om zuurstof (en andere belangrijke dingen) te transporteren

Leg stap 1 van de grote bloedsomloop uit, waar het heen gaat, wat het doel is en welk bloedvat betrokken is

Stap 2

GASWISSELING

Zuurstofrijk bloed stroomt de haarvaten in in de verschillende weefsels.

Het doel is het uitwisselen van zuurstof aan de weefsels en de opname van afvalstoffen.

Haarvaten

Haarvaten kunnen zuurstofmoleculen door de wand heen laten omdat ze maar een cel dik zijn.

Er is dus ruimte voor de mini moleculen om er doorheen te gaan.

Leg stap 2 van de grote bloedsomloop uit, waar het heen gaat, wat het doel is en welk bloedvat betrokken is

Stap 3

Zuurstof arm bloed stroomt weer de aderen in, op weg naar het hart.

Het doel is het terugkeren naar het hart (transport)

Leg stap 3 van de grote bloedsomloop uit, waar het heen gaat, wat het doel is en welk bloedvat betrokken is

Grote bloedsomloop

Stap 1. Hart -> Weefsels (transport)

Stap 2. Haarvaten (afgifte zuurstof, opname afval)

Stap 3. Weefsels -> Hart (transport)

Kleine bloedsomloop

STAPPEN

Stap 1. Zuurstof arm bloed verlaat het hart op weg naar de longen (transport)

Stap 2. In de haarvaten bij de longblaasjes wordt zuurstof opgenomen

Stap 3. Zuurstof rijk bloed verlaat de longen op weg naar het Hart.

Stap 1

TRANSPORT

 het "gebruikte bloed" dat nu zuurstof arm is verlaat het hart op weg naar de longen. 

Dit gebeurt via een slagader van het is hart -> weefsels

Het doel van deze stap is het transport van zuurstofarm bloed

Leg stap 1 van de kleine bloedsomloop uit, waar het heen gaat, wat het doel is en welk bloedvat betrokken is

Stap 2

GASWISSELING

Bij de longblaasjes zitten allemaal haarvaten. 

Deze haarvaten zijn erg dun en geven afval stoffen af 

en nemen zuurstof op. 

Het zuurstofarme bloed wordt dus gevuld met zuurstof.

Het doel van deze stap is gaswisseling

Leg stap 2 van de kleine bloedsomloop uit, waar het heen gaat, wat het doel is en welk bloedvat betrokken is

Gaswisseling Longblaasjes

Stap 3

TRANSPORT

Het nu weer zuurstofrijke bloed stroomt van de longen terug naar het hart. 

Dit is een ader want het is weefsel-> hart

Vanuit het hart kan het weer worden verspreid. 

Het doel van deze stap is transport

Leg stap 3 van de kleine bloedsomloop uit, waar het heen gaat, wat het doel is en welk bloedvat betrokken is

Lyfmestelsel

Naast het bloedvatenstelsel hebben we nog een ander transportstelsel

Namelijk het lymfestelsel

Haarvaten

haarvaten zijn maar één cellaag dik. 

Daarom kunnen vloeistoffen dóór deze wand heen geperst worden en bepaalde stoffen afleveren

Wat is het voornaamste kenmerk van haarvaten?

weefselvloeistof

De vloeistof tussen de cellen in de weefsels noemen wij weefselvloeitstof.

Door deze vloeistof worden stoffen naar de weefselcellen getransporteerd, en afval stoffen worden teruggeven aan het bloedvat

Weefselvloeistof

Weefselvloeistof wordt uit de haarvaten geperst door de hoge bloeddruk. Dit noemen wij filtratie.

De kracht waarmee dat gebeurt, wat dus afhankelijk is van je bloeddruk, wordt filtratiedruk genoemd.

Weefselvloeistof

Weefselvloeistof bevat voedingsstoffen en zuurstof. Dit wordt via diffusie, en soms actief transport, opgenomen in de benodigde cellen. 

Koolstofdioxide diffundeert in tegengestelde richting en geraakt dus weer in het bloed. 

Voedingsstoffen / afvalstoffen

Dit zorgt er dus voor dat voedingsstoffen en afvalstoffen worden afgeleverd en weggehaald.

Wat is weefselvloeistof, wat is het doel van weefselvloeistof en waar bevind weefsel vloeistof zich?

Colloïd-osmotische waarde

De haarvaten zijn enkel doorlaatbaar voor water en kleine in water opgeloste moleculen.

Grote moleculen zoals eiwitten kunnen de haarvaten niet uit en verhogen hierdoor de osmotische waarde

Colloïd-osmotische waarde

De osmotische waarde geeft aan hoeveel opgeloste stoffen aanwezig zijn in een bepaalde vloeistof. Hoe hoger de osmotische waarde van een oplossing des te groter is de zuigkracht van de oplossing. 

Des te harder de oplossing "zuigt" aan vrije watermoleculen aan de andere kant van het membraan.

Colloïden

Colloïden zijn grote deeltjes (1-1000mm) die in de vloeistoffen zweven.

Vandaar de naam: Colloïde-osmotische waarde.

Afvoer weefselvloeistof

De afvoer van dit weefselstof wordt dus gedaan via deze osmotische waarde. 

De waarde is hoger in de bloedvaten en "zuigt" dus de vloeistoffen weer terug ín de haarvaten.

Lymfe

Ook word er een deel van die vloeistof het lymfestelsel ingepompt. 

Zodra de vloeistof zich in het lymfestelsel bevind heet het lymfe.

Deze vloeistof vervoerd afvalstoffen en ziekteverwekkers naar de lymfeknopen

Lymfe

In het lymfe zitten afvalstoffen, koolstofdioxide en zelfs witte bloedcellen.

Ook worden de niet opgenomen voedingstoffen en zuurstof via het lymfe vervoert.

Lymfevat

Een lymfevat heeft net zoals aderen kleppen, die zorgen ervoor dat het lymfe maar één richting op kan stromen.

Bewegingen van nabije spieren zorgen ervoor dat de vloeistof wordt weggepompt.

Wat is het lymfestelsel en wat is het doel ervan?

Aderen en lymfevaten

In zowel aderen als lymfevaten is de persdruk (bloeddruk) heel laag. 

Hierdoor ontstaat er een kans dat de vloeistof weer terugstroomd. Dit is natuurlijk niet handig, dus hebben zowel aderen als lymfevaten kleppen om de terugstroom te voorkomen.

Wat is een overeenkomst van aderen en lymfevaten?

Lymfeknopen

Lymfeknopen zijn het verzameldpunt voor alle lymfevaten.

Hier word:

• Vloeistof met afvalstoffen afgevoerd
• ziekteverwekkers onschadelijk gemaakt

locaties lymfeknopen

Lymfestam en borstbuis

Uiteindelijk komt al het lymfe bij de rechter-lymfestam en bij de borstbuis uit.

Deze twee sluiten aan op grote aderen onder de sleutelbenen en vervoeren het lymfe weer terug in de bloedbaan

Oedeem

Oedeem is een vrij veel voorkomend ziektebeeld waarbij er vocht ophoopt in de weefsels en niet adequaat wordt afgevoerd. 

Iedereen heeft wel ééns oedeem gehad, op hele warme dagen bijvoorbeeld.

Enkel "oedeem"

Als je veel hebt gelopen, vooral op warme dagen, dan heb je nog wel eens wat vocht in je enkels. 
Druk je er dan op dan zie een een soort kuiltje ontstaan.

Dit komt omdat de zwaartekracht het vocht naar beneden trekt, waardoor je wat meer vocht in je benen houdt.

Beredeneer waarom het op warme dagen moeilijker is voor je aderen om vocht af te voeren.

Oedeem

Er zijn echter ook chronische vormen van Oedeem. Deze hebben vaak te maken met ziekte problemen.

Bepaalde hart problemen, waarbij je hart niet sterk genoeg pompt kan zorgen voor oedeem in de benen.

Infecties, waarbij de sterfte van cellen zorgt voor een hogere concentratie eiwitten in de weefsels, kan zorgen voor oedeem.

"Kuiltjes" oedeem

Zwachtels

Bij dit soort oedeem zwachtelen wij bijna altijd de patiënt. 

Zwachtels is een zeer sterk, rekbaar verband. 

Kan je beredeneren waarom dit helpt?

Honger-oedeem

Honger oedeem is een enorm paradoxaal symptoom bij uithongering. Een symptoom die wij al sinds de oudheid kennen...

Bij uithongering krijgt de mens té weinig eiwitten binnen, waardoor de eiwit concentratie in het bloed te laag is voor de colloïd-osmotische waarde. De vloeistof stroomt dus niet meer terug de haarvaten in.

Honger-oedeem

Het paradoxale ervan is dat we vaak een zeer opgezwollen buik zien. 

Hierna komt een plaatje, maar die kan best wel naar zijn om te zien. Dus als je het niet wil zien, geef het dan aan!