1. Overtuigende teksten

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 4

Deze les

In deze les oriënteer je je op argumentatie in overtuigende teksten

Ik kan bepalen of informatie in een tekst betrouwbaar is.

ja

nee

Ik kan standpunten en argumenten in een tekst herkennen.

ja

nee

Standpunten?

Ik kan beoordelen of er geldige argumenten worden gebruikt in een tekst.

ja

nee

Geldige argumenten?

Ik kan drogredenen in een tekst herkennen en benoemen.

ja

nee

wat zijn drogredenen?

Ik wil meteen een evaluatieopdracht maken zodat ik weet in hoeverre ik dit onderdeel beheers.

1. ja
2. nee

De onderbouwing van een standpunt

Overtuigen van een standpunt. 

Onderbouwen met argumenten om het standpunt aannemelijk te maken.

Bijvoorbeeld door:

• de gevolgen noemen van een maatregel waar hij vóór of tegen is;
• de situatie die hij beschrijft vergelijken met een andere situatie;
• een tegenargument noemen en ontkrachten.

Soms probeert een schrijver je in een tekst te overtuigen van zijn standpunt. Dat doet hij door zijn standpunt met argumenten te onderbouwen. Met de argumenten probeert de schrijver zijn standpunt voor de lezer aannemelijk te maken. Dat kan hij op verschillende manieren doen. Hij kan bijvoorbeeld:

de gevolgen noemen van een maatregel waar hij vóór of tegen is;

de situatie die hij beschrijft vergelijken met een andere situatie;

een tegenargument noemen en ontkrachten.

Als je een overtuigende tekst kritisch leest, ga je na hoe de schrijver zijn standpunt onderbouwt.

Als je een overtuigende tekst kritisch leest, ga je na hoe de schrijver zijn standpunt onderbouwt.

Redenering: Werkgevers moeten werknemers met een zittend beroep zit-sta-bureaus bieden op hun werkplek. Uit onderzoek van de Universiteit van Sydney blijkt dat meer dan tien uur per dag zitten de kans op sneller overlijden met 40 procent verhoogt.
Wat is het standpunt?

Werkgevers moeten werknemers met een zittend beroep zit-sta-bureaus bieden op hun werkplek.

Redenering: Werkgevers moeten werknemers met een zittend beroep zit-sta-bureaus bieden op hun werkplek. Uit onderzoek van de Universiteit van Sydney blijkt dat meer dan tien uur per dag zitten de kans op sneller overlijden met 40 procent verhoogt.
Wat is het argument?

Uit onderzoek van de Universiteit van Sydney blijkt dat meer dan tien uur per dag zitten de kans op sneller overlijden met 40 procent verhoogt.

Redenering: Ik ben het niet eens met de stelling dat je kinderen geen corrigerende tik mag geven. Ik heb zelf in mijn opvoeding meer dan eens een corrigerende tik gehad. Vooral als ik het bloed onder de nagels van mijn ouders vandaan haalde. Ik ben daar niet slechter van geworden.
Wat is het standpunt?

Je mag kinderen best een corrigerende tik geven

Redenering: Ik ben het niet eens met de stelling dat je kinderen geen corrigerende tik mag geven. Ik heb zelf in mijn opvoeding meer dan eens een corrigerende tik gehad. Vooral als ik het bloed onder de nagels van mijn ouders vandaan haalde. Ik ben daar niet slechter van geworden.
Wat is het argument?

Ik heb zelf in mijn opvoeding meer dan eens een corrigerende tik gehad, en daar ben ik niet slechter van geworden.

Ben je het met het standpunt eens?

Ja

Nee

Ik weet het niet

Logische redenering

• Een standpunt met een argument = een redenering.
• Aannemelijkheid van een standpunt = nagaan of redenering logisch is.

1. Past het argument inhoudelijk bij het standpunt?
   Nee? Argument maakt standpunt niet aannemelijk.
2. Komt het standpunt logisch uit het argument?
   Stel kritische vragen!

Een standpunt met een argument noem je een redenering. Om te bepalen of het standpunt van een schrijver aannemelijk is, moet je nagaan of zijn redeneringen logisch zijn. Je moet de tekst hierbij kritisch lezen.

Eerst bepaal je of een argument inhoudelijk aansluit bij het standpunt. Als dit niet zo is, dan maakt het argument het standpunt niet aannemelijk. Als een argument wel inhoudelijk aansluit bij het standpunt, dan controleer je of het standpunt logisch uit het argument volgt. Als blijkt dat dit zo is, dan maakt het argument het standpunt aannemelijk.

Om te controleren of het standpunt logisch uit het argument volgt, stel je jezelf kritische vragen. Voorbeelden van kritische vragen die je kunt stellen zijn:

Treedt het beschreven gevolg daadwerkelijk op?

Is de gemaakte vergelijking wel eerlijk?

Als een schrijver een tegenargument geeft, stel je deze kritische vragen bij de ontkrachting van het tegenargument. Je controleert dan of het standpunt logisch uit de ontkrachting volgt.

Kritische vragen

• Treedt het beschreven gevolg daadwerkelijk op?
• Is de gemaakte vergelijking wel eerlijk?

Betekent het feit dat je er niet slechter van wordt automatisch dat je een corrigerende tik mag geven?

Betekent het feit dat Katherina er niet slechter van is geworden automatisch dat andere kinderen er ook niet slechter van worden?

Katherina vindt dat een corrigerende tik wel mag. Haar argument is dat zij niet slechter is geworden van de corrigerende tik. Kritische vragen die je kunt stellen zijn:

Betekent het feit dat je er niet slechter van wordt automatisch dat je een corrigerende tik mag geven?

Betekent het feit dat Katherina er niet slechter van is geworden automatisch dat andere kinderen er ook niet slechter van worden?

Deze vragen kun je beantwoorden met ‘waarschijnlijk niet’. Het standpunt volgt dus niet logisch uit het argument en daarom concludeer je dat de redenering onlogisch is.

Objectieve (feitelijke) argumenten:

• inhoud is controleerbaar
• gebaseerd op feiten,
  bijvoorbeeld:
  bekende gegevens, regels of onderzoeksresultaten

Betrouwbaarheid van objectieve argumenten controleren:

• Is de auteur van de tekst betrouwbaar?
• Is de bron van de tekst betrouwbaar?
• Is het duidelijk waar de informatie in de tekst vandaan komt?

 

Feitelijke argumenten controleren:

Als de informatie niet betrouwbaar is, dan is het argument minder betrouwbaar en het standpunt minder aannemelijk.

Subjectieve (waarderende) argumenten:

• inhoud is niet controleerbaar,
• bevatten vaak een mening of een overtuiging, 
• zijn gebaseerd op algemene normen en waarden of op een enkele ervaring

Opdrachten

1. Maak samen met een klasgenoot opdracht 1 t/m 4. 
2. Haal, als je klaar bent, het antwoordformulier op om de opdrachten na te kijken.

Ik kan standpunten en argumenten in een tekst herkennen.

0100

Ik kan beoordelen of een redenering logisch is.

0100

Waar heb jij nog vragen over?